Kwas benzoesowy - E210
Kwas benzoesowy to jeden najpopularniejszych dodatków do żywności. Jest dobrym konserwantem, który zapobiega psuciu się żywności – skutecznie hamuje rozwoju bakterii, pleśni i drożdży. Ale to także aromat. Nazwa kwas benzoesowy pojawiła się już w XVI wieku i pochodzi od nazwy rośliny, z której żywicy po raz pierwszy otrzymano gumę benzoesową. Jeszcze w XIX wieku kwas benzoesowy otrzymywano ze smoły węglowej. Dziś uzyskuje się go po przez utlenianie toluenu, ale naturalnie występuje też w wielu roślinach. Czy wiesz po co używa się go w przemyśle spożywczym?
Wymóg przedłużonej przydatności i trwałości produktu, to nie wymysł producentów
Obecnie trudno jest znaleźć żywność, która nie byłaby wzbogacona o konserwanty. Są to substancje, które chronią przed namnażaniem się bakterii i pleśnią oraz wpływają na to, że jedzenie dłużej zachowuje swój smak, zapach i właściwości. Dodatków konserwujących żywność jest w przemyśle spożywczym ponad 1500 i nie sposób jest ich uniknąć. Wszystkie związki E, nim zostaną dopuszczone do spożycia, zostają dokładnie przebadane i nie występują w produkcie w takim stężeniu, które mogłoby być szkodliwe.
Co to jest kwas benzoesowy i gdzie się znajduje?
Kwas benzoesowy, to inaczej kwas fenylomrówkowy lub kwas będźwinowy, o wzorze C6H5COOH . Należy on do najprostszych kwasów karboksylowych. Ma postać drobnokrystalicznego proszku. Dobrze rozpuszcza się w alkoholu, za to słabo w wodzie. Do celów przemysłowych uzyskuje się go poprze utlenianie toluenu, który jest węglowodorem alifatyczno-aromatycznym. Ale kwas benzoesowy występuje także w większości owoców, przede wszystkim w jagodach. Bogatym źródłem kwasu benzoesowego jest chociażby żurawina i borówka. Odnajdziemy go także np. w cynamonie, anyżu, korze czereśni, grzybach i goździkach.
Uzasadnienie stosowania kwasu benzoesowego
Popularnie używa się go jako substancję konserwującą w celu zwiększenia terminu ważności oraz utrwalenia właściwości produktu. Skutecznie blokuje rozwój pleśni i bakterii (z wyjątkiem bakterii mlekowych, które są mało wrażliwe na kwas). Kwas benzoesowy nie działa na grzyby i produkty o pH powyżej 5 (obojętnym lub lekko kwaśnym). W przemyśle żywności kwas benzoesowy otrzymał symbol E210, jego zastosowanie ogranicza fakt, że w wysokich stężeniach nadałby produktom kwaśny posmak. W przemyśle spożywczym częściej stosuje się jego dobrze rozpuszczalne w wodzie sole, jak benzoesan sodu (E 211), benzoesan potasu (E 212) i benzoesan wapnia (E 213). W jakich produktach odnajdziemy kwas benzoesowy?
Zastosowanie kwasu benzoesowego w żywności
• dżemy i galaretki niskocukrowe i niskokaloryczne,
• marmolady,
• kandyzowane lub lukrowane owoce i warzywa,
• pakowane sałatki owocowe i warzywne,
• napoje bezalkoholowe np. soki owocowe,
• bezmleczne dipy,
• produkty mięsne poddane obróbce cieplnej,
• pasztety,
• margaryna,
• chleb żytni,
• ryby,
• owoce morza,
• surimi,
• płynna masa z jaj,
• zupy i buliony w płynie,
• soki owocowe,
• sosy,
• ciasta, głównie jabłeczniki,
• lody,
• guma do żucia,
• oliwki i produkty na bazie oliwek,
• preparaty z wodorostów morskich,
• buraki ćwikłowe gotowane,
• suszone produkty mięsne,
• tradycyjne szwedzkie i fińskie syropy cukrowe,
• piwo bezalkoholowe,
• napoje alkoholowe o zawartości alkoholu poniżej 15%.
Czy kwas benzoesowy jest bezpieczny dla zdrowia?
Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia, dopuszczalne dzienne spożycie kwasu benzoesowego wynosi 5mg/kg masy ciała (ilość ta odnosi się wspólnie do spożycia kwasu benzoesowego oraz jego soli - E211, 212 i E213).
Objawy zatrucia E210 są widoczne po spożyciu jednorazowo 40 gramów substancji. Najczęstszymi objawami przedawkowania kwasu benzoesowego są wymioty i bóle głowy. Może on także wywołać podrażnienie nabłonka dróg oddechowych oraz uczucie drapania w gardle. Związek ten szybko wchłaniany jest w przewodzie pokarmowym oraz metabolizowany przez wątrobę.
Człowiek wydala go wraz z moczem w postaci benzoiloglukuronidu lub kwasu hipurowego. Przekształcenie kwasu benzoesowego jest zależne od poziomu gliceryny w naszym organizmie. Znaczne przedawkowanie kwasu benzoesowego może wywołać pokrzywkę czy astmę. Kwas ten jest niebezpieczny dla układu nerwowego i w dużych stężeniach prowadzi do problemów behawioralnych. Jego pochodną jest aspiryna, stąd też osoby na nią uczulone, powinny unikać produktów, które zawierają E210.
Inne zastosowani kwasu benzoesowego
Czy wiesz, że kwas benzoesowy wykorzystywany jest także w dermatologii? Substancja ta wykazuje silne działanie antyseptyczne, karatolityczne, przeciwgnilne, przeciwropne oraz antygrzybicze. Kwas benzoesowy służy także do konserwowania niektórych środków farmaceutycznych głównie leków recepturowych i galenowych. Związek ten stosowany jest również jako konserwant w kosmetykach i barwnikach. Ponadto odnajduje zastosowanie przy produkcji tworzyw sztucznych i środków do odstraszania owadów.
Kornelia Ramusiewicz