Najlepsze krówki są ręcznie robione
Krówki to łakocie, po które Polacy sięgają z wielką chęcią i przyjemnością. Niesamowicie słodkie, na zewnątrz kruche, w środku z lepką masą sprzedawane są dziś w różnych wersjach smakowych. Uważajmy jednak, bo nietrudno natrafić na podróbkę. Receptura tradycyjnych krówek nie zmienia się od dekad. Nie będzie przesady w zdaniu, że krówki to najpopularniejsze polskie cukierki. Nazywane są też ciągutkami albo pomadkami mlecznymi, a potocznie mówi się na nie mordoklejki. Oryginalna krówka jest krucha na zewnątrz, natomiast w środku ciągliwa. I bardzo, bardzo słodka.
Z Poznania do Milanówka
Historia krówek sięga lat 20. XX wieku. W 1921 Feliks Pomorski – nazywany dziś „ojcem” krówek – założył w Poznaniu wytwórnię słodyczy. Zachowana z tamtego czasu etykieta głosi, że była to „Fabryka czekolady i cukrów”. Pomorski fachu uczył się u wujka w Żytomierzu, gdzie przeszedł przez wszystkie etapy pracy w zakładzie. Produkowane w Poznaniu frykasy Feliksa Pomorskiego cieszyły się powodzeniem – przy produkcji ok. 200 rodzajów słodyczy zatrudnionych było niemal 40 osób. Cukierki zawijano w charakterystyczne papierki z rysunkiem krowy, ponieważ ich głównym składnikiem było mleko. Nazwa „krówki” szybko się przyjęła, a kruche cukierki z ciągnącą się masą błyskawicznie podbiły serca łasuchów. Pod koniec lat 30. firma „F. Pomorski” miała już pięć sklepów w centrum Poznania.
Kiedy w czasie II wojny światowej Poznań okupowali Niemcy, rodzina Pomorskich została zmuszona do opuszczenia zakładu – fabrykę przeniesiono do Milanówka pod Warszawą. Produkowanie słodyczy w wojennej rzeczywistości, gdy zdobycie składników graniczyło z cudem, było olbrzymim wyzwaniem. Niestety, po wyzwoleniu fabryka spłonęła – Pomorscy odbudowali ją w 1952 roku, jednak długo się nią nie nacieszyli. Zakład upaństwowiono; trafił pod zarząd „Przemysłu Terenowego”, po czym stał się filią zakładów E.Wedel (Zakłady „22 Lipca”).
Feliks Pomorski nie poddał się – produkcję krówek uruchomił w swoim… ogrodzie przy ulicy Piasta. Oryginalne słodkie cukierki znowu trafiły na rynek. Po śmierci założyciela firmy w 1963 roku rodzinną tradycję wytwarzania krówek przejął jego syn Leszek. Dziś firmę prowadzi wnuk Feliksa Piotr, który produkuje krówki według niezmiennej receptury.
Krówki na liście produktów tradycyjnych
Tradycyjne krówki wytwarza się z mleka, cukru i masła (albo margaryny). Składniki gotuje się w wysokiej temperaturze; po kilkunastu godzinach masa wylewana jest na stół. Wystudzoną, zastygniętą masę kroi się w płaty, a następnie w kostki, a te z kolei owija się w papierki. Jeśli krówka jest miękka i ciągnie się w środku, to sygnał, że została zapakowana ręcznie – krówki pakowane przez maszynę zazwyczaj są suche i twardsze.
Na Listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi wpisane są krówki szczecinecka i opatowska. Krówka szczecinecka (woj. zachodniopomorskie) wytwarzana jest od roku 1971 – do dzisiaj to ulubiony cukierek mieszkańców Szczecinka oraz odwiedzających go turystów. Krówka swoją gładką konsystencję zawdzięcza tradycyjnemu procesowi gotowania oraz wykorzystywanym surowcom.
Z kolei krówka opatowska (woj. świętokrzyskie) wytwarzana jest od 1980 roku – większość czynności wykonywanych przy produkcji tych cukierków odbywa się ręcznie (jedyne urządzenia użyte podczas produkcji to mieszalniki, wyparki i sonda do zagęszczania mleka). Cukierek był wielokrotnie nagradzany w różnego rodzaju konkursach zarówno krajowych, jak i zagranicznych. To tutaj w sierpniu obchodzone jest Święto Krówki Opatowskiej.
Producent tradycyjnej krówki opatowskiej informuje na swojej stronie internetowej, że „jedna kobieta przez 8 godzin jest w stanie zapakować 100 kg krówek dziennie, czyli mniej więcej 6000 sztuk. Dziennie wytwarza się do półtorej tony krówek, czyli ok. 90 tys. cukierków”.
Warte wzmianki są jeszcze bómbómy z dekla, produkt tradycyjny województwa pomorskiego. To twarde, jasnobrązowe kostki o smaku karmelu i zapachu śmietanki nazywane „domowymi krówkami”. Na stronie resortu można przeczytać: „Dawniej gospodynie wiejskie na Kociewiu z cukru (…), a także z melasy smażyły bómbómy z dekla, tj. kociewskie domowe cukierki, karmelki smażone na patelni i studzone na emaliowanej pokrywce postawionej na garnku tak, aby tworzyła miseczkę. Głównym składnikiem bómbómów z dekla jest cukier, śmietana i tłuszcz. Czasami śmietanę zastępowano mlekiem lub wodą, otrzymując cukierki bardziej twarde”.
Nie kupuj podróbek
Dziś można dostać krówki w różnych smakach, np. orzechowym, cynamonowym, kawowym, czekoladowym, sezamowym itp. Popularność tych wyjątkowych cukierków sprawiła jednak, że wielu producentów zaczęło podrabiać unikatową recepturę i wytwarzać słynne cukierki na masową skalę. W sklepach można natknąć się na podróbki – przed zakupem warto sprawdzić, skąd pochodzi produkt oraz poszukać krówki z certyfikatem. Prawdziwa tradycyjna krówka powinna od początku do końca być wytwarzana ręcznie. Pamiętajmy również, że jeśli cukierek jest podejrzanie tani, prawdopodobnie nie jest prawdziwą krówką. Z krówek wytwarzana jest także masa krówkowa (kajmakowa), którą przekłada się torty, ciasta, mazury. Masę krówkową uzyskamy również poprzez długie gotowanie puszki ze skondensowanym mlekiem.
Składniki:
- 2 szklanki cukru
- 8 g cukru waniliowego
- 2 szklanki mleka
- 100 g masła
Przygotowanie: wszystkie składniki umieszczamy w garnku i gotujemy na średnim ogniu przez około godzinę. Często mieszając, aby masa się nie przypaliła. Gdy zacznie gęstnieć, zwiększyć ogień. Po kilku minutach przełożyć do natłuszczonej formy, odstawić do zastygnięcia. Przed podaniem pokroić. Sprawdzą się także jako prezent, po zapakowaniu w pojedyncze sreberka.
