Jak powstały lody?

Każdy kraj ma swój własny pomysł na ten popularny deser. W Malezji i Singapurze znany jest ais kancang, przygotowywany z lodu i gotowanej czerwonej fasoli. W Turcji zajadają się dondurmą, gęstym, lepiącym deserem lodowym. Dondurma swoją konsystencję zawdzięcza salepowi, mące otrzymywanej z bulw orchidei, i mastyksowi - żywicy o wyrazistym smaku. Filipińczycy mają swoje halo-halo, podobnie jak ais kancang, przygotowywane z lodu i dodatków - mleka i owoców. W Chinach popularne są lody sporządzane z gotowanej z mlekiem i cukrem fasoli mung. Grecy jedzą lody o smaku oliwy z oliwek i fig, a także robią je z deserowego wina. Japończycy mają też swój specjał – lody o smaku maccha – przygotowywane ze sproszkowanej zielonej herbaty. Z kolei na Filipinach popularnością cieszą się sorbety.

Choć powszechnie uważane są za deser, smakoszom lodów nie zabrakło fantazji, żeby sporządzić je w wytrawnych smakach. W tej kwestii przodują Japończycy. Dostępne są u nich lody o smaku kurczaka, ryb, wołowych języków, ośmiornicy, a także lody wielorybowe, kozie, kukurydziane i ziemniaczane. Idąc za indyjską tradycją opracowali też lody o smaku curry. Francuzi, miłośnicy ziół i kwiatów zajadają się lodami o smaku lawendy, róży, bazylii i tymianku. Można też spotkać zimne desery o smaku piwa, czosnku, a także angielskiego przysmaku fish and chips. Czy cieszą się popularnością? Na pewno z ciekawości sięgniemy po nowe smaki, choć badania dowodzą, że najpopularniejsze są cały czas lody waniliowe i czekoladowe.

Dawniej, żeby zjeść lody, trzeba było wcześniej udać się w wysokie góry, gdzie na szczytach zalegał śnieg. Ten transportowano do domów i podawano w naczyniach wypełnionych saletrą z dodatkiem owoców i miodu.

Uważa się, że wynalazcami lodów są Chińczycy. Przysmak ten przygotowywali już 200 lat przed naszą erą właśnie ze śniegu bądź pokruszonego lodu i ryżu. Dodawali do tego świeże owoce i mód. Naczynie, w którym serwowali deser było wykładane saletrą. Dzięki temu przysmak dłużej zachowywał swoją temperaturę. Jednak niektóre źródła podają, że już 200 lat wcześniej lodami zajadali się Persowie. Śnieg przynosili z gór, a jego smak wzbogacali owocami i szafranem. Z kolei Arabowie jako pierwsi przygotowywali lody z mleka. Dosładzali je częściej cukrem niż sokiem owocowym, często też do ich produkcji używali jogurtu. Smaku nadawały im suszone owoce, bakalie i woda różana. Już w X w ten deser był bardzo popularny w wielu krajach arabskich.

Do Europy przepis przywiózł ze swej chińskiej podróży Marco Polo. To, co ówcześnie przygotowywano, było podobne do dzisiejszego sorbetu. Polubili je Włosi, trzeba im też przyznać szczególne zasługi w udoskonaleniu smaku tego deseru. Podobno smak lodów śmietankowych oszołomił króla Anglii Karola I do tego stopnia, że zaoferował on swojemu osobistemu kuchmistrzowi dożywotnie wynagrodzenie w zamian za trzymanie w tajemnicy przepisu na ten rarytas.

Pod koniec XVII wieku ukazuje się traktat w języku włoskim „Lo Scalco alla Moderna”. To jedne z pierwszych na świecie źródeł, które podaje przepis na lody. Według siedemnastowiecznej receptury lody przyrządza się ze śniegu, cukru, soli, soku cytrynowego i wybranych owoców, a także z czekolady i cynamonu. W traktacie pojawia się również wzmianka o mlecznym sorbecie, który był prawdopodobnie pierwowzorem dzisiejszych lodów. Pierwszy przepis na lody, które znamy dzisiaj, pojawił w się w pismach amerykańskich i angielskich. Jednym z nich był ten opublikowany w Londynie w „Mrs. Mary Eales's Receipts” w 1718 roku.

Ten przysmak był długo zarezerwowany dla elit. Przygotowywano go w ich domach mieszając odpowiednio składniki tuż przed podaniem. Dopiero wynalazek lodówki przysporzył mu znacznej popularności i sprawił, że stały się dostępne dla każdego. To właśnie rok 1862 staje się przełomowym dla lodów. W tym czasie John Harrison wynajduje chłodziarkę. Jednak upłynie jeszcze 50 lat zanim trafi ona do domowych gospodarstw. Do tego czasu przyrządza się je w bardzo prymitywny sposób. „W spory ceber nasypać na dno warstwę grubo tłuczonego lodu, mocno go soląc, potem ustawić puszkę lub puszki, w których lody mają się zamrażać, utłoczyć w koło nich drobny lód mocno osolony, ceber w dnie winien mieć otwór zatykany szpontem do wypuszczania wody z topniejącego lodu.” Tak zaczyna się przepis na lody zamieszczony w „Ilustrowanym Kucharzu Polskiem” Alfreda Saint-Paul z 1899 r. Dziś, żeby przygotować lody, na szczęście nie potrzebujemy już lodu ani śniegu, a kolejni producencie prześcigają się w komponowaniu nowych smaków.
Amerykańska firma Baskin-Robbins, istniejąca na rynku od lat 50. chwali się, że ma opatentowanych aż 1000 różnych smaków.
Lody to dziś przede wszystkim dobry interes, a nie królewski rarytas. Sprzedawcy i producenci robią wszystko, żeby zarobić jeszcze więcej. Zdarza się, że dolewają więcej wody, korzystają z tłuszczu roślinnego, dzięki czemu udaje się uzyskać więcej porcji. Często też zawierają więcej sztucznych barwników smakowych niż naturalnych składników. Zwłaszcza w przypadku droższych produktów.

Choć powszechnie uważa się, że są bombą kaloryczną, mają znacznie mniej kalorii niż inne słodycze. Dwie gałki lodów śmietankowych to tylko 91 kcal. Lepiej wybierać te bez dodatków, mają zdecydowanie mniej kalorii, oraz sorbety. Są szybko trawione, dzięki czemu nie zalegają w żołądku. Podobnie jak inne produkty mleczne, te robione z mleka zawierają białko, witaminy D, A, B2, E i K. Według psychologów jedzenie lodów przywołuje dobre wspomnienia. Kojarzą się z latem i dzieciństwem, a ich jedzenie poprawia nam nastrój.

MD/mmch