Tymianek - wykorzystanie, charekterystyka
Aromatyczny tymianek to jedno z najpopularniejszych ziół, które wykorzystuje się w kuchniach całego świata. Roślina skutecznie urozmaica różne potrawy, nadając im wspaniałego zapachu oraz smaku. Od dawna wiadomo także, że tymianek posiada liczne właściwości lecznicze. Dziś warto go zastosować np. przy kaszlu i problemach z trawieniem. Jakie inne atrybuty posiada tymianek? Poznaj wszystkie tajemnice tej niezwykłej rośliny!
Wyjątkowe właściwości tymianku (zarówno te kulinarne, jak i lecznicze) znane były już w zamierzchłych czasach. Zioło wykorzystywali między innymi Samarytanie, którzy uważali go za środek bakteriobójczy. Roślina stanowiła także składnik egipskich kadzideł oraz preparatów do mumifikacji zwłok. W późniejszym czasie tymianek stosowano do zwalczania wielu różnorodnych dolegliwości, w tym padaczki, stanów lękowych czy chociażby melancholii. Obecnie ziele znane jest ze swoich walorów smakowych i zapachowych – doskonale komponuje się ono z wieloma daniami, które dzięki niemu zyskują unikatowego charakteru.
Tymianek – opis ogólny
Dostępny w niemal każdym sklepie tymianek pozyskuje się z Thymus vulgaris (macierzanka tymianek) – rośliny z rodziny jasnotowatych, pochodzącej ze słonecznych terenów śródziemnomorskich. Obecnie ziele w stanie dzikim można spotkać m.in. w Maroku, Grecji, Włoszech i Hiszpanii. Uprawy tymianku występują w wielu krajach na całym świecie. Ze względu na swoje pochodzenie, roślina preferuje stanowiska dobrze nasłonecznione i ciepłe. Ziarna zioła najlepiej posiać w pulchnej i żyznej glebie o dużej zawartości wapnia oraz umiarkowanym stopniu wilgotności. Tymianek osiąga wysokość około 30 cm. Roślina charakteryzuje się silnie rozgałęzioną łodygą, porośniętą niewielkich rozmiarów liśćmi podwiniętymi z obu stron. W okresie maj-wrzesień macierzanka wypuszcza drobne kwiaty w kolorze jasnego różu. Najbardziej cenioną częścią zioła są oczywiście jego liście – te wykorzystuje się zarówno świeże, jak i ususzone. Smak i aromat tymianku określa się jako orzeźwiający z nutką pikantności.
Zastosowanie tymianku w kuchni
Tymianek to przyprawa, która znajduje w kuchni bardzo szerokie zastosowanie. Ziele dodawane jest do wielu kulinarnych specjałów pochodzących z różnych zakątków świata. Liście rośliny na pewno stanowią ważny smakowy dodatek do dań francuskich, włoskich oraz greckich. Tymianek bardzo dobrze komponuje się z drobiem, wołowiną, wieprzowiną, jagnięciną, nabiałem, a także z makaronami. Idealnie sprawdza się on do orzeźwienia potraw o dość cierpkim i monotonnym smaku. Świetnie smakuje również w połączeniach z rybami, pomidorami, majonezem, cebulą, brokułami, szparagami, fasolą, marchwią, papryką, ziemniakami i czosnkiem. Tymianek warto również dodać do domowego pasztetu oraz chleba. Oprócz tego liście zioła na pewno doskonale urozmaicą zupy (np. krem z marchwi i soczewicy)
i sosy gulaszowe. Niewielka ilość zioła przełamie też słodycz niektórych deserów. Tymianek może również nam posłużyć do dekoracji dań.
Do czego warto dodać tymianek?
• Gulasz warzywny
• Leczo
• Kurczak pieczony w ziołach
• Duszone żeberka
• Pasztet drobiowy
• Pizza z salami
• Zupa krem z pietruszki
• Ratatouille
• Zupa krem z pomidorów
• Tymiankowy majonez
• Krem kalafiorowy
• Pieczony łosoś
Właściwości lecznicze tymianku
Bardzo szerokie jest także lecznicze zastosowanie tymianku. Ziele to zawiera nawet 3,5% olejku eterycznego (bogatego m.in. w tymol i karwol) oraz duże zawartości witamin (A, C, E i K), magnezu, żelaza, potasu, wapnia, fosforu, miedzi, cynku i manganu. Najczęściej roślinę stosuje się do leczenia dolegliwości układu pokarmowego – tymianek skutecznie łagodzi podrażnienie jelit, wspomaga trawienie, zapewnia odpowiednią perystaltykę, hamuje biegunkę i usuwa zgagę. Zioło wykorzystywane jest też do leczenia schorzeń dróg oddechowych. Roślina wykazuje bowiem działanie przeciwbakteryjne, ułatwia odkrztuszanie oraz łagodzi niektóre infekcje jamy ustnej i gardła. Oprócz tego tymianku warto użyć przy chorobach układu moczowego. Dodatkowo liście ziela zapobiegają rozwojowi dolegliwości o podłożu wirusowym i grzybiczym, przynoszą ukojenie przy bólach reumatycznych, a także łagodzą stany zapalne pochwy. Bardzo często roślina stanowi jeden ze składników preparatów dentystycznych. Tymianek wykorzystuje się również do
produkcji środków kosmetycznych – ziele zapobiega przetłuszczaniu się cery, leczy trądzik i niweluje łupież.
Czy wiesz, że…?
Nazwa tymianku wywodzi się od greckiego przymiotnika thymon, który oznacza „odważny”. Dawniej tymianek wykorzystywano do leczenia… nieśmiałości! Dość powszechnie sądzono, że roślina może mieć wpływ na ludzką psychikę.
Zawarty w olejku tymiankowym tymol jest w większych ilościach bardzo niebezpieczny dla życia i zdrowia.
Wojciech Chentkiewicz