Pieprz bengalski. Z czym to się je?

Pieprz długi to pnąca roślina z gatunku pieprzowatych pochodząca z tropikalnych rejonów południowo-wschodniej Azji. Jest bliską kuzynką pieprzu czarnego, z owoców którego otrzymuje się znaną na całym świecie przyprawę nadającą potrawom ostrości i pikanterii. W odróżnieniu od niego owoce pieprzu bengalskiego nie są kuliste, ale podłużne, osiągają nawet 5-8 centymetrów długości. Zbiera się je jeszcze zielone, po czym suszy przez kilka dni na słońcu. Wówczas czernieją i zaczynają przypominać szyszki. Nabierają też niepowtarzalnego smaku i aromatu, cenionego już w starożytnym Rzymie i Egipcie, gdzie pieprz długi przywozili kupcy z odległych azjatyckich krain.

Przez stulecia był on nie tylko cenioną przyprawą (o czym wspomina chociażby Guillaume Tirel, XIV-wieczny kuchmistrz na dworach Filipa VI i Karola V oraz autor jednej z najstarszych książek kucharskich – "La Viandier"), ale również surowcem leczniczym. "Trojaki pieprz w Aptekach maią Aptekarze ku potrzebie ludzkiego zdrowia: długi pieprz, biały pieprz a czarny" – pisał Marcin z Urzędowa w "Herbarzu Polskim" z 1595 roku. Pieprz bengalski znajdował się m.in. w składzie teriaku, czyli mikstury o konsystencji powideł, którą nasi przodkowie uznawali za panaceum na rozmaite schorzenia.

Z czasem pieprz długi został wyparty zarówno z aptek, jak i kuchni, gdzie przegrał konkurencję z pieprzem czarnym i papryczką chili. Jednak dziś znów zaczyna budzić zainteresowanie, ze względu na walory smakowe, ale również lecznicze.

Na właściwości pieprzu bengalskiego zwracali uwagę już twórcy ajurwedy, czyli jednego z najstarszych systemów leczniczych, który narodził się ponad 5 tysięcy lat temu na południowo-wschodnim wybrzeżu Półwyspu Indyjskiego. Pippali (hinduska nazwa rośliny) uznawano wówczas za zioło o silnym działaniu odmładzającym, rozgrzewającym i odżywczym, pozytywnie wpływające na układ pokarmowy oraz oddechowy, stymulujące trawienie i rozkurczające oskrzela, co powinni docenić zwłaszcza astmatycy.

Skład pieprzu bengalskiego jest podobny do pieprzu czarnego. Za jego ostry smak odpowiada piperyna – alkaloid, który likwiduje problemy żołądkowe, ułatwia przyswajanie witamin z grupy B, a nawet pomaga uchronić przed otyłością (skutecznie likwiduje tkankę tłuszczową i zakłóca aktywność genów odpowiedzialnych za tworzenie się nowych komórek tłuszczowych). Pieprz długi wyróżnia wysoka zawartość innego alkaloidu – piperlonguminy, który działa przeciwbólowo oraz obniża poziom stresu. Naukowcy z UT Southwestern Medical Center odkryli, że ten związek może skutecznie hamować rozwój komórek nowotworowych.

Aromatyczna roślina jest bogata w olejki eteryczne i flawonoidy. Dzięki temu pieprz bengalski wykazuje działanie antyoksydacyjne, neutralizując szkodliwą aktywność wolnych rodników odpowiedzialnych za przyspieszanie procesów starzenia organizmu czy rozwój poważnych chorób układu krążenia. Wzmacnia system odpornościowy, a nawet poprawia pamięć i funkcje poznawcze.

Pieprz bengalski jest przyprawą o bardzo interesującym smaku i aromacie, ostrym niczym pieprz czarny, ale jednocześnie słodko-korzennym, z wyczuwalną nutą cynamonu, gałki muszkatołowej i kardamonu.

Można go dodawać do potraw w całości lub po zmieleniu w młynku. Należy jednak pamiętać, że im dłużej jest poddawany obróbce termicznej, tym staje się ostrzejszy. Dlatego w stosowaniu przyprawy należy zachować umiar, najlepiej wzbogacając nią dania w ostatniej fazie przygotowywania.

Pieprz bengalski sprawdzi się wszędzie tam, gdzie pieprz czarny. Podkreśli smak zup, bulionów, marynat czy sosów, zwłaszcza słodko-kwaśnych. Świetnie pasuje do rozmaitych gulaszy (także warzywnych, choćby z soczewicy) i pieczonych mięs, np. dziczyzny, choć dobrze komponuje się także z drobiem przyrządzanym z owocami (warto doprawić nim kaczkę z jabłkami, gęś w pomarańczach czy kurczaka z morelami).

Szczypta pieprzu bengalskiego nada charakteru gorącej czekoladzie, możemy go dodać również do herbaty, z kawałkiem imbiru i miodem, dzięki czemu uzyskamy napój nie tylko pyszny, ale również bardzo zdrowy, pomagający m.in. złagodzić kaszel.

Dzięki bogatemu aromatowi pieprz bengalski będzie też interesującym dodatkiem do deserów, przetworów czy kompotów.