Żywność funkcjonalna

Wiemy, że odpowiedni sposób odżywiania może w znacznym stopniu przyczynić się do poprawy zdrowia i samopoczucia, ale sami zazwyczaj nie mamy czasu, aby zadbać o optymalną dietę. Oczekujemy więc, aby nowe produkty spożywcze wykazywały działania prozdrowotne, wpływały na zwiększenie ogólnej sprawności organizmu, a nawet zapobiegały rozwojowi określonych chorób. Żywność funkcjonalna stanowi więc proste rozwiązanie problemu. Naładowana jest bowiem pobudzającymi, korzystnymi dla zdrowia składnikami, zaserwowanymi w dogodnej formie. Przemysł spożywczy wprowadza coraz więcej takich produktów, zawierających składniki dostosowane do aktualnych zaleceń żywienia człowieka.

Właściwości zdrowotne takiej żywności wynikają z obecności w jej składzie jednej lub więcej substancji bioaktywnych oraz optymalnej proporcji poszczególnych składników. Z tego względu do tej grupy można zaliczyć zarówno naturalny produkt, który został obdarzony przez naturę całą gamą korzystnych substancji oraz ten o nieco zmodyfikowanym (wzbogaconym) technologicznie składzie. Wśród naturalnych produktów wymienić można siemię lniane, owies, czosnek, warzywa krzyżowe czy żurawinę. Nie należy mylić żywności funkcjonalnej z modyfikowaną genetycznie!

Czas wyjaśnić, co może się kryć w takim produkcie, czyli co rozumiemy pod pojęciem składników fitochemicznych. Substancje bioaktywne to zazwyczaj substancje nieodżywcze o udokumentowanym korzystnym działaniu na ludzki organizm i jego wydolność. Obecnie największą popularnością wśród producentów żywności cieszą się substancje wpływające korzystnie na pracę serca, układu krwionośnego, gospodarkę lipidową oraz wzmacniające odporność.

Żywność jest obecnie wzbogacana w mikroflorę, która wspomaga aktywność metaboliczną organizmu przez dodatek bakterii probiotycznych lub substancji prebiotycznych. Prebiotyki nie są trawione, przez co wspomagają pracę i rozwój korzystnej mikroflory naszych jelit. Dzięki temu zmniejsza się liczba występujących dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Dobroczynna mikroflora wspomaga naszą odporność i może zmniejszać ryzyko zachorowań na raka jelita grubego. Najpopularniejszymi produktami wzbogacanymi w pro- i prebiotyki są produkty mleczne, płatki śniadaniowe i pieczywo.

Zapewne każdy z nas miał okazję zauważyć, jak sposób żywienia wpływa na działanie układu odpornościowego. Kiedy nasza dieta jest uboga w witaminy, antyoksydanty, pierwiastki śladowe takie jak cynk, miedź, mangan czy kwasy omega–3 i omega–6 jesteśmy bardziej podatni na infekcje. Dzięki ogólnodostępnym produktom wzbogacanym w te składniki coraz łatwiej zadbać nam o siebie i najbliższych.

Niektóre produkty spośród żywności funkcjonalnej mogą wspomagać pracę umysłu i zachowanie jego sprawności. Wpływają bowiem na wydajność poznawczą, pamięć krótkotrwałą, czujność, uwagę, reakcję na stres, nastrój i witalność oraz mogą opóźniać utratę pamięci czy zmiany w sprawności umysłowej w podeszłym wieku. Glukoza może mieć korzystny wpływ na sprawność umysłową w tym pamięć i czas reakcji. Sacharoza zmniejsza odczuwanie bólu. Witaminy z grupy B wpływają na poprawę zdolności poznawczych, czujności i pamięci i nie może ich zabraknąć w diecie osób starszych. Obecnie wiele produktów wzbogacanych jest w kwas foliowy, kwasy tłuszczowe omega–3 czy omega–6, a wykazują one korzystne działanie w stanach depresyjnych, łagodząc je lub eliminując.

Zdrowie kości zależy od wielu składników żywności w tym wapnia, magnezu, witaminy D, witaminy K, manganu, cynku czy miedzi. Znaczna część populacji cierpi właśnie na niedobory tych składników. Obecnie na rynku dostępne są produkty mleczne i płatki śniadaniowe wzmocnione tymi składnikami w łatwo przyswajalnej formie.

Anna Załubska, dietetyk