Jak przygotować kociołek cygański

Igryły to niewielka miejscowość położona w województwie podlaskim. Nieprzypadkowo jest nazywana "wioską cygańską", ponieważ już w XVI wieku pojawili się w niej pierwsi Romowie, którzy do Polski przywędrowali w średniowieczu z Bałkanów. Choć w całej Europie Cyganie byli prześladowani i wypędzani, w Igryłach znaleźli bezpieczny azyl, zaś okoliczni mieszkańcy, zarówno chłopi, jak i szlachta, cenili ich jako handlarzy koni i doskonałych kowali.

Pod koniec XVIII w., na podstawie Uniwersału Komisji Policji Obojga Narodów, Cyganie otrzymali oficjalną zgodę na osiedlanie się w Igryłach. Kultywowali tam swoją kulturę i zwyczaje. Do lat 70. XX w. wędrujące po Polsce tabory cygańskie zatrzymywały się na skraju tutejszego lasu i rozbijały obozowiska. Mężczyźni handlowali końmi na pobliskim targu w Sokółce, zaś kobiety wróżyły na wsiach, otrzymując w zamian kury i inne płody rolne. Wieczorami urządzano wspólną biesiadę, a jej obowiązkowym elementem był zawieszony nad ogniskiem kociołek, w którym przyrządzano pyszne i aromatyczne danie z mięsa, kiełbasy, warzyw oraz grzybów, świeżych i suszonych.

Przepis na kociołek cygański przekazywano z pokolenia na pokolenie, dzięki czemu przetrwał do dzisiaj. Dzięki zaangażowaniu stowarzyszenia "Dziedzictwo Kulturowe Igrył" w 2015 r. specjał został wpisany na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Potrawa stanowi atrakcję podczas licznych festynów organizowanych nie tylko na Podlasiu. Bez trudu przygotujemy ją również w domu.

Podstawowym składnikiem kociołka cygańskiego jest mięso. Kiedyś była to przede wszystkim kura, często wykradana pod osłoną nocy z przydomowych kurników. Smaczna, ale i pełna wartości odżywczych – stanowi dobre źródło pełnowartościowego białka, łatwo przyswajalnego żelaza, potasu, wapnia, magnezu, witamin z grupy B oraz naturalnych przeciwutleniaczy hamujących szkodliwą aktywność wolnych rodników.

Wiejska kura jest obecnie trudno dostępnym produktem, dlatego zazwyczaj zastępuje ją kurczak. Kupując drób, warto jednak wybierać mięso pochodzące ze sprawdzonych hodowli. Dzięki odpowiednio dobranej paszy i specjalnym warunkom chowu taki kurczak z powodzeniem sprawdzi się w kociołku cygańskim.

Potrawę warto też wzbogacić innymi rodzajami mięsa, najlepiej wieprzowiną (np. łopatką), a także dobrze przyprawioną kiełbasą. Nie może zabraknąć w niej także suszonych grzybów, które – wbrew powszechnej opinii – wykazują sporo wartości odżywczych. W wyniku obróbki tracą wodę, ale skoncentrowaniu ulegają wówczas cenne składniki mineralne: wapń, selen, fosfor czy potas, a także białko, choć słabiej przyswajalne niż roślinne. W sezonie jesiennym do dania dodawano niekiedy również świeże grzyby.

W kociołku cygańskim nie może zabraknąć warzyw: ziemniaków, marchewki, cebuli, czosnku, kapusty oraz przypraw: jałowca, majeranku, liści laurowych czy ziela angielskiego. Czasami dodaje się do niego także ogórki kiszone albo paprykę.

Zadanie jest bardzo proste. Jeśli chcemy pozostać wierni tradycji, powinniśmy rozpalić (oczywiście w odpowiednim miejscu) niewielkie ognisko, a nad nim zawiesić na trójnogu żeliwny kociołek z wodą. Jednak zwykle nie mamy takiej możliwości, dlatego ognisko możemy zastąpić domową kuchenką, zaś kociołek – garnkiem o grubym dnie.

Solidną garść suszonych grzybów zalewamy wrzątkiem. Do kociołka lub garnka z wodą wrzucamy 1-2 listki laurowe, kilka suszonych jagód jałowca i ziarenek ziela angielskiego, szczyptę soli i pieprzu. Chwilę gotujemy i dokładamy 20 dag pokrojonej w kostkę wieprzowiny i 15 dag marchewki, a także odsączone grzyby. Pół godziny później dorzucamy pozostałe składniki: 10 dag talarków kiełbasy, 40 dag pokrojonego w kostkę mięsa drobiowego, 25 dag poszatkowanej grubo kapusty, 40 dag pokrojonych w kostkę ziemniaków, 2-3 ząbki czosnku przeciśnięte przez praskę oraz 15 dag pokrojonej w ósemkę cebuli. Dusimy na małym ogniu, aż wszystko zmięknie.

Pod koniec potrawę zagęszczamy zasmażką ze smalcu i mąki, doprawiamy majerankiem, solą i pieprzem. Serwujemy z chlebem, najlepiej wiejskim.

Chcesz się pochwalić swoimi kulinarnymi osiągnięciami? Masz ciekawy przepis? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl