Amarantus - zboże XXI wieku

Szarłat, zwany też amarantusem, jest jedną z najstarszych roślin uprawianych przez człowieka. Jego walory odkryli już Majowie i Inkowie, którzy obsadzali nim duże połacie terenów. – Na nasz kontynent amarantus przybył wraz z Kolumbem, jednak nie zakorzenił się wówczas na europejskich polach tak dobrze jak ziemniaki czy kukurydza. Pomimo niebywałych wartości odżywczych na wiele lat odszedł w zapomnienie – mówi Beata Prusińska, dietetyk z Centrum Naturhouse.

Obecnie szarłat coraz częściej gości w menu Europejczyków. Cieszy się dużą popularnością wśród wegetarian, ale chętnie sięgają po niego także osoby aktywne fizycznie, dbające o dietę czy chcące wzmocnić swoje zdrowie. Amarantus zadomowił się również w Polsce – głównie na Lubelszczyźnie, gdzie warunki klimatyczne sprzyjają jego wegetacji. Uprawiany jest zarówno jako roślina ozdobna, jak i niezwykle wartościowe zboże.

Nasiona szarłatu to przede wszystkim doskonałe źródło energii. – 100 gramów ziaren amarantusa dostarcza nam 414 kalorii – wyjaśnia Beata Prusińska. Znajdziemy w nich bardzo dużo białka o niezwykle wysokim stopniu przyswajalności – jest go więcej niż w mleku.

Nasiona są także bogate w węglowodany i lipidy – w głównej mierze nienasycone kwasy tłuszczowe (linolowy, oleinowy, linolenowy). – We frakcji lipidowej oleju wytłaczanego z szarłatu najcenniejszym składnikiem jest skwalen – mówi dietetyk. – Wykazuje on właściwości antyoksydacyjne, ale również wpływa pozytywnie na szpik kostny, nadnercza oraz węzły chłonne, pobudza aktywność makrofagów i limfocytów, zwiększając odporność immunologiczną organizmu. Chroni także skórę przed niekorzystnym działaniem czynników zewnętrznych. Ponadto jest niezbędnym składnikiem mleka kobiecego.

Kolejne ważne składniki amarantusa to tokoferole i tokotrienole – silne przeciwutleniacze, pochodne witaminy E, które działają przeciwzapalnie i posiadają korzystny wpływ na funkcjonowanie naskórka i mikrokrążenie skórne. – Roślina jest również źródłem unikalnych fitosteroli, wykazujących działanie antymutagenne oraz przeciwnowotworowe – informuje dietetyk.

Szarłat zawiera także błonnik pokarmowy, który zwiększa wydalanie kwasów żółciowych i cholesterolu oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia miażdżycy czy choroby niedokrwiennej serca.

Amarantus jest produktem nie tylko wyjątkowo odżywczym, ale także lekkostrawnym. Zawdzięcza to frakcji skrobi, znacznie łatwiej przyswajalnej niż np. w kukurydzy. Roślinę można zatem spożywać krótko przed wysiłkiem fizycznym, np. zajeciami w klubie fitness czy umysłowym, np. egzaminem.

Produkty z amarantusa zalecane są w diecie dla osób starszych, kobiet w ciąży, cierpiących na anemię czy schorzenia układu kostnego. Zawdzięczają to olbrzymią zawartością składników mineralnych. – Żelaza jest tam kilkakrotnie więcej niż w tradycyjnych zbożach czy nawet mięsie, a zawartość wapnia jest znacznie wyższa niż w mleku. Szarłat to także bogate źródło magnezu, fosforu i potasu – wylicza Beata Prusińska.

Niedobory tych składników występują u chorych na celiakię, dla których ważny jest także fakt, że amarantus nie zawiera glutenu. Badania naukowe udowodniły, że wywar z amarantusa ma właściwości ściągające, bakteriobójcze i gojące – można go stosować do przemywania zranień i płukania gardła w czasie anginy i stanach zapalnych.

*Popping – super dodatek *
Ze względu na swój unikalny skład szarłat jest coraz chętniej wykorzystywany w przemyśle spożywczym. – Służy do produkcji mąki, płatków oraz nasion ekspandowanych, czyli tak zwanego poppingu – wyjaśnia Beata Prusińska. Popping to chyba najpopularniejsza forma w jakiej spotykamy amarantus. To prażone ziarna, które mają lekko orzechowy aromat i świetnie nadają się do bezpośredniego spożycia – można je dodawać do jogurtów, serków czy jeść jako słodką przekąskę z dodatkiem miodu. Niektórzy posypują nim dania lub zalewają mlekiem jak płatki kukurydziane.

Z amarantusa produkuje się także mąkę, która podnosi wartość odżywczą potraw, nie zmieniając ich smaku. Nie nadaje się natomiast do wypieków ciasta, ale sprawdza się jako dodatek do niego, zmieszany z tradycyjną mąką. Z nasion szarłatu produkuje się również płatki – idealny „wkład” do zupy mlecznej.
Z czerwonych kwiatów rośliny otrzymuje się nietoksyczny barwnik spożywczy (betalainę), który nadaje potrawom wspaniałą amarantową barwę.

– Szarłat może znaleźć szerokie zastosowanie w profilaktyce i leczeniu niektórych chorób cywilizacyjnych, ale również odegrać znaczącą rolę w przeciwdziałaniu zjawiska głodu czy niedożywienia, szczególnie białkowego w krajach słabo rozwiniętych. Dlatego amarantus często nazywamy zbożem XXI wieku – tłumaczy Beata Prusińska.

Rafał Natorski/mmch/kuchnia.wp.pl