Olej czy oliwa?

* *Zdrowe odżywianie to ciągle kulejący temat. Zastanawiałeś się kiedyś, jaka jest różnica pomiędzy zwykłym olejem roślinnym, a oliwą z oliwek?

Chcemy zdrowo się odżywiać. Niestety nasze zdrowe odżywianie dość często zamyka się tylko w kręgu samych „chęci". Nie podejmujemy bowiem żadnych kroków, żeby nasza codzienna dieta obfitowała w zdrowe i pełnowartościowe produkty. Po prostu zwyczajnie chcemy się najeść. Nie ważne, czy w skład naszego codziennego gorącego posiłku, tak bardzo ważnego w powszednim jadłospisie, będzie wchodzić tylko gorąca zapiekanka prosto z pieca w barze szybkiej obsługi, zestaw z fast fooda z gigantyczną porcją frytek, czy schabowy lub kawał tłustego boczku. Nie robimy przecież żadnych analiz w głowie, nie jesteśmy „specami" od jedzenia. Po co nam w takim razie ta cała wiedza o tym, co zdrowe, a co nie? Przydaje się w ogóle? Czy można mieć czas na zastanawianie się nad tym, co może nam zaszkodzić, a co faktycznie nas wzmocni? Jeśli nie myślimy w taki właśnie sposób, to najczęściej, obżerając się czym popadnie, tłumaczymy sobie, że wszyscy tak robią i jakoś przecież żyją, czemu i my nie moglibyśmy tak samo? Czemu akurat nam
miałoby coś zaszkodzić? Dlatego ciągle nie przykładamy należytej uwagi do składu naszych posiłków. Dopiero, gdy pojawiają się problemy zdrowotne i w gabinecie lekarskim dostajemy porządną reprymendę za to, że odżywiamy się samymi „śmieciami" zaczynamy zmieniać tor myślenia. Może jednak warto? Okazuje się, że tak. Ale nie zawsze długo trwamy w naszych żywieniowych postanowieniach. A jak ma się do tego wszystkiego olej i oliwa?

Najczęściej stosowany jest olej roślinny. Jeśli uzasadnieniem jego olbrzymiej popularności miałyby być tylko same zalety zdrowotne, byłoby by to kłamstwo. Olej roślinny, taki jak słonecznikowy czy rzepakowy, jest po prostu najtańszy. Dlatego to właśnie jego używamy do codziennego sporządzania posiłków. To on jest bazą do przygotowania między innymi mięs smażonych, kotlecików, sznycelków lub lubianych i powszechnie zajadanych frytek. Niestety, popełniane przez wiele osób podstawowe, a jakże istotne błędy, przyczyniają się do zgubnego wpływu oleju na nasz organizm. Nie obce jest wielu osobom stosowanie raz już użytego oleju roślinnego, ponownie. Dodajmy, nie tylko jeszcze jeden raz, ale dwa, trzy lub więcej razy. Dlaczego tak robimy? Bo szkoda nam się pozbywać „dobrego" jeszcze w naszym przekonaniu oleju. A przecież taki przepalony wielokrotnie olej jest bardzo toksyczną substancją, która z pewnością może nam zaszkodzić. Dlatego, choć poradniki podają, że tą samą porcję oleju można spokojnie stosować nawet do
trzech razów, my nie zalecamy takiej ilości. Najbezpieczniej, najzdrowiej, olej jest wymieniać po jednokrotnym, góra dwukrotnym użyciu. Na zatrzymaniu zdrowia nie ma co oszczędzać.

Popularne oleje roślinne to olej słonecznikowy bogaty w tłuszcze wielonienasycone, kwas linolowy i witaminę E lub rzepakowy, który zawiera tłuszcze jednonienasycone. W tej grupie znajduję się ich znacznie więcej. Na sklepowych półkach możemy odnaleźć także oleje roślinne:

• Olej sezamowy (obfity w tłuszcze wielonienasycone, zawiera kwas linolowy), do sałatek
  • Olej sojowy (tłuszcze wielonienasycone, kwas linolowy, witamina E), polecany do gotowania
  • Olej winogronowy (tłuszcze wielonienasycone, witamina E), do smażenia i sałatek
  • Olej palmowy (same nasycone kwasy tłuszczowe, witamina E)
  • Olej kokosowy (same nasycone kwasy tłuszczowe)
  • Olej lniany (tłuszcze wielonienasycone, kwas linolowy, witamina E)
  • Olej arachidowy (tłuszcze jednonienasycone), do sałatek
  • Olej kukurydziany (tłuszcze wielonienasycone, kwas linolowy, witamina E), do smażenia i sałatek
  • Olej z orzechów włoskich (tłuszcze wielonienasycone), do sałatek
  • Olej z orzechów laskowych (tłuszcze wielonienasycone, witamina E), do sałatek i smażenia

Może warto coś zmienić w swoim jadłospisie i wypróbować któryś z pozostałych olejów roślinnych? Pamiętajmy przede wszystkim, aby unikać kwasów tłuszczowych nasyconych, które wedle obowiązujących zaleceń żywieniowych powinny być wypierane przez kwasy jedno i wielonasycone. Tak więc, ostrożnie z olejem kokosowym i palmowym! Ale to nie wszystko. Choć niektóre z olejów mogą być stosowane nie tylko na surowo, czyli do zapraw i do sałatek, ale także do smażenia potraw, ograniczajmy spożycie takich smażonych na oleju dań. Poddanie oleju roślinnego wysokiej temperaturze zmniejsza jego wartościowość, a nawet może zmienić w szkodliwy związek. Dzieje się tak z uwagi na zachodzące w czasie podgrzewania procesy utleniające zawartych w oleju, kwasów tłuszczowych wielonienasyconych. Olej roślinny na surowo, jak najbardziej na „tak", smażony - rzadko.

Oliwa wytwarzana jest z oliwek. W jej skład wchodzą kwasy tłuszczowe jednonienasycone. Dostępna na rynku szeroka paleta jej rodzajów daje nam spore możliwości doboru do właściwego przygotowywania dań. I choć oliwa dopiero od niedawna tak naprawdę robi karierę w naszych domowych kuchniach, to z pewnością szybko doceniliśmy jej walory smakowe. Ale nie tylko smak i charakterystyczny aromat są tak pociągające w oliwie. To ona przecież króluje na stołach w krajach śródziemnomorskich już od setek, jeśli nie tysięcy lat. Gdzie w Europie wykazano najniższy wskaźnik zachorowań na choroby układu krążenia i choroby nowotworowe? Właśnie w państwach basenu Morza Śródziemnego. Bowiem stosowanie oliwy z oliwek w codziennej diecie zmniejsza ryzyko chorób serca, a organizm ma siłę do walki z wolnymi rodnikami. Wszystko to za sprawą zawartych w oliwie kwasów tłuszczowych jednonienasyconych, kwasu linolowego i kwasu oleinowego, a te dwa ostatnie wchodzą przecież razem w skład grupy Omega - 03. **

Choć na pierwszy rzut wydawałoby się, że lepszym rozwiązaniem dla naszego zdrowia byłoby używanie tylko oliwy z oliwek, nie możemy pominąć ważnego w naszej diecie znaczenia olejów roślinnych. Czemu w takim razie olej roślinny został zepchnięty na boczny tor i częściej twierdzimy, że nie jest zdrowy, choć i tak go bardzo często używamy? Może właśnie dlatego, że jest on znacznie tańszy od oliwy, a powszechnie wiadomo, że to, co tanie - najczęściej i słabe jakościowo. Ale głównie dlatego olej ustawiony jest na gorszej pozycji, ponieważ nie możemy ciągle nabrać właściwych nawyków żywieniowych. Olej roślinny sam w sobie nie jest szkodliwy, o ile my sami nie będziemy go stosować wielokrotnie. W takim układzie z pewnością nasze zdrowie zacznie szwankować. Jednak, aby unikać pomyłek lub ograniczyć błędy, najpewniej jest przyjąć zasadę, że poza stosowaniem oleju i oliwy na surowo do różnych potraw, do smażenia stosuje się głównie oliwę, a jeśli olej, to tylko do jednorazowego użycia. Wtedy wszystko nam pójdzie, jak
po ... maśle?