Deser - sposób na jesienną chandrę

Późna jesień sprzyja wahaniom nastrojów. Według niektórych specjalistów nawet co dziesiąty mieszkaniec naszej części świata cierpi na sezonową depresję. Jednym z najbardziej skutecznych sposobów na poprawę humoru może być smaczny deser. Już samo przygotowanie pyszności ma walory terapeutyczne. W ten sposób odrywamy się od codziennych zmartwień i problemów. Poza tym podczas krojenia owoców, dosypywania przypraw czy pieczenia uwalniają się przyjemne aromaty, sprzyjające polepszeniu nastroju. Resztki chandry na pewno odgonimy, pałaszując naszą potrawę.

O tej porze roku nie brakuje produktów, które mogą stać się składnikiem znakomitych deserów. To przede wszystkim sezonowe owoce, zwłaszcza jabłka. Ich słodki lub kwaśny miąższ (w zależności od gatunku)
można wykorzystać na wiele sposobów. Chyba trudno znaleźć kogoś, kto nie lubiłby tradycyjnej szarlotki. Pomysł na ciasta ze startymi świeżymi owocami pochodzi z Francji. Austriacy mają swoje Apfelstrudel, czyli kawałki jabłek przyprawione cynamonem i rodzynkami, zawinięte w cieniutkie płatki ciasta, Amerykanie – apple pie, a Polacy – ciasto kruche z jabłkami.

Wielu miłośników ma bardzo lekkostrawny deser, czyli jabłka pieczone, których smak możemy wzbogacić np. miodem i cynamonem. Wspaniale smakują z gałką lodów waniliowych.

Niedawno mieszkańcy śląskiego miasteczka Pszczyna wybierali najlepszy przysmak z jabłek. Zwyciężył „Deser Daisy”. To jabłko (z gatunku ligol), gotowane w wywarze z dodatkiem cynamonu i goździków, następnie nadziewane orzechami (laskowymi i włoskimi) z miodem. Wszystko polane jest sosem czekoladowym z dodatkiem rumu i obsypane migdałami prażonymi na cukrze. W wersji jesienno-zimowej podawane jest na gorąco.

„Deserowym” owocem, związanym z tą porą roku jest gruszka. Smaczna, a jednocześnie zdrowa, ponieważ zawiera dużo potasu, błonnika, żelaza i witaminy C. Gruszki można zapiekać z sosem „zabajone” (powstaje z żółtek, cukru, słodkiego likieru, często z dodatkiem serka mascarpone), podawać w karmelu lub owocowych, gorących sosach. Wspaniale komponują się z lodami, np. waniliowymi czy orzechowymi. Małe i zgrabne gruszki gotowane w winie lub karmelizowane w całości pięknie wyglądają w kompozycji deserowej.

W jesienne wieczory na pewno nie pogardzimy również gruszą w czekoladzie. Owoc obieramy ze skórki, pozostawiając ogonek. Usuwamy gniazda nasienne. Gotujemy na małym ogniu – na parze lub w syropie z wody i cukru – dość krótko, aby się nie rozpadły. Rozpuszczamy czekoladę w kąpieli wodnej, dodajemy odrobine masła i dokładnie mieszamy. Gorące gruszki polewamy ciepłym sosem i posypujemy uprażonymi na suchej patelni płatkami migdałowymi.

Właśnie teraz najsmaczniejsze są orzechy włoskie i laskowe, które mają mnóstwo wartości odżywczych. Zawarte w nich minerały poprawiają koncentrację i pamięć. Najbardziej znanym z „orzechowych” deserów jest turecka baklava, składająca się z ciasta filo przekładanego orzechami słodzonymi cukrem i miodem.

Jednak możemy też przygotować znacznie prostszy przysmak. Wystarczy pół szklanki orzechów wymieszać z 3-4 startymi, kwaskowatymi jabłkami i rodzynkami (namoczonymi wcześniej w ciepłej wodzie). Deser będzie smakował jeszcze lepiej, gdy skropimy go słodką wiśniówką.

Orzechy laskowe, w towarzystwie jabłek i korzennych przypraw sprawdzają się w licznych ciastach i tartach. To one są jednym ze składników chałwy, której nadają charakterystycznego smaku. Pysznym pomysłem na jesienną chandrę jest „orzechowy shake”. Gotujemy szklankę mleka. Zmielone orzechy laskowe łączymy z 3-4 łyżkami miodu. Zalewamy gorącym mlekiem i mieszamy aż do rozpuszczenia miodu. Doprawiamy cynamonem.

Deser jesienny jest bardzo dobrym pretekstem do nietypowego wykorzystania warzyw, np. tarta marchewka z jabłkiem to wspaniały, dietetyczny posiłek na podwieczorek. Smaku potrawie doda odrobina imbiru, który ma specyficzny, zdecydowany i wyraźny aromat z odświeżającą cytrusową, nieco słodką nutą.

Jeśli lubimy lody, to o tej, chłodnej porze roku warto połączyć je z czymś rozgrzewającym, np. likierem pomarańczowym. Warto też udekorować je prażonymi migdałami lub podawać płonące (kostkę cukru zanurzoną w spirytusie układamy na lodach i podpalamy).

Jesiennym i egzotycznym dla nas smakołykiem są kasztany jadalne, które można wykorzystać do przygotowania słodkich specjałów, np. Mont Blanc – deseru z kasztanowego puree i bitej śmietany, przypominającego z wyglądu ośnieżony alpejski szczyt.

Gruszki pieczone z rumem

2 twarde gruszki
pół cytryny
4 łyżeczki rumu
4 łyżeczki konfitury z wiśni

Z umytej cytryny ścinamy skórkę i kroimy w cienkie paseczki. Wyciskamy sok. Gruszki myjemy, obieramy, kroimy wzdłuż na pół, usuwamy gniazda nasienne i skrapiamy sokiem z cytryny. Układamy połówki gruszek w naczyniu żaroodpornym, na dno którego wlewamy 2-3 łyżki wody. Wstawiamy do piekarnika nagrzanego na maksymalną temperaturę i pieczemy 5 minut. Podpieczone gruszki polewamy rumem i w każdą wkładamy łyżeczkę konfitury. Pieczemy dalej, aż owoce będą miękkie. Przed podaniem ozdabiamy paseczkami skórki cytrynowej.

Jabłka z jesiennym nadzieniem

4 duże jabłka
300 g dyni
250 g gruszek
100 g świeżej żurawiny
pół łyżeczki mielonego imbiru
pół łyżeczki mielonego cynamonu
6 łyżek cukru

Dynię obieramy i kroimy w drobną kosteczkę. Gruszki obieramy, wydrążamy gniazda nasiennie i kroimy. Dynię zalewamy w garnku szklanką wody, wsypujemy 2 łyżki cukru i gotujemy dopóki warzywo się nie rozpadnie. Dodajemy gruszki, żurawinę, imbir i cynamon, podgrzewamy jeszcze około 2-3 minut. Zdejmujemy z ognia i studzimy.
Jabłka myjemy, wykrajamy ogonki i ostrożnie wydrążamy w środku. Wydrążone napełniamy musem dyniowo-gruszkowo-żurawinowym posypujemy płaską łyżeczką cukru. Nakładamy wykrojony wcześniej ogonek, zawijamy w folię aluminiową i wstawiamy do gorącego piekarnika (170-180 stopni) na około 20 minut.

Gruszki w koszulkach

4 duże jędrne gruszki (najlepiej klapsy)
5 dag margaryny lub masła
3/4 szklanki mąki pszennej
żółtko
jajko
2-3 łyżki gęstej śmietany
2 łyżki cukru pudru
cukier waniliowy
garść mieszanych bakalii (rodzynki i posiekane orzechy: włoskie, arachidowe, laskowe)
1-2 łyżki płynnego miodu
sok z cytryny
sól
tłuszcz do nasmarowania blachy

Mąkę przesiewamy ze szczyptą soli i cukrem pudrem, siekamy grubym nożem ze schłodzonym tłuszczem. Dodajemy żółtko oraz śmietanę i szybko zagniatamy kruche ciasto. Formujemy kulę, zawijamy w folię spożywczą i wkładamy do lodówki przynajmniej na godzinę.
Gruszki obieramy, ostrożnie kroimy na połówki, pozostawiając ogonki i delikatnie usuwamy gniazda nasienne. Od razu obficie skrapiamy sokiem z cytryny, aby miąższ nie ściemniał. Jeśli miód jest zbyt gęsty, podgrzewamy go na parze, a następnie mieszamy z posiekanymi bakaliami.
Każdą połówkę gruszki napełniamy bakaliowym farszem, a następnie delikatnie składamy razem. Schłodzone ciasto rozwałkowujemy na cienki placek, kroimy na cztery części i każdym kawałkiem owijamy gruszkę tak, aby była całkiem przykryta. Na zewnątrz powinien wystawać tylko ogonek.
Gruszki układamy na natłuszczonej blasze i smarujemy rozmąconym jajkiem. Wstawiamy na 25-30 minut do nagrzanego piekarnika (200 stopni).

Rafał Natorski/mmch/kuchnia.wp.pl