Koper - właściwości i zastosowanie przyprawy
W czasach średniowiecza koper należał do jednych z najczęściej uprawianych ziół. Znajdował on wówczas zastosowanie nie tylko jako smakowita przyprawa, ale również cenny dodatek do różnych eliksirów o czarodziejskiej mocy. Dziś kopru używa się przede wszystkim w celu nadania potrawom wyjątkowego aromatu. Roślina ta może również pomóc nam w zwalczeniu kilku uciążliwych dolegliwości zdrowotnych. Jakich? Poznaj wszystkie właściwości kopru ogrodowego!
Bez dwóch zdań koper należy do jednych z najpopularniejszych ziół stosowanych w europejskich kuchniach. Roślina ta doskonale komponuje się z różnymi daniami, pochodzącymi z każdego zakątka Starego Kontynentu. Co więcej, stanowi ona również wartościowy dodatek potraw kuchni Dalekiego Wschodu. Tradycje używania kopru, nie tylko jako przyprawy, sięgają czasów Cesarstwa Rzymskiego, kiedy to wykorzystywano go do dezynfekcji ran. W późniejszym czasie ziołu przypisywano nawet magiczne właściwości i dodawano je do rozmaitych mikstur (np. eliksiru miłosnego). Dziś, prócz w kuchni, koper stosowany jest w tzw. medycynie naturalnej – potrafi on między innymi zwalczyć niektóre przypadłości układu pokarmowego, a także wykorzystywany jest w celach pielęgnacyjnych.
Koper – opis ogólny
Koper ogrodowy (łac. Anethum graveolens) to roślina z rodziny selerowatych, pochodząca prawdopodobnie z terenów południowo-zachodniej Azji. Obecnie nie występuje w stanie dzikim. Z sukcesem uprawiana jest za to niemal na całym świecie. Jej hodowla nie zalicza się zresztą do trudnych – koper wymaga lekko wilgotnej gleby, stałego nasłonecznienia i osłony przed wiatrem. Czas wysiewu trwa od początku wiosny do późnej jesieni, a okres wegetatywny trwa zaledwie 40-50 dni. Roślina jest łatwa w uprawie również przez fakt, że niezwykle rzadko atakowana jest przez szkodliwe insekty lub różne choroby. Sam koper charakteryzuje się stosunkowo długą (około metr wysokości), nagą i rozgałęzioną łodygą, porośniętą z rzadka igiełkowatymi listkami. Kwiaty rośliny przybierają barwę żółtą. Owoce zawierają nasionka o wielkości 3-5 milimetrów. Łodyga i liście wydzielają silny, lekko słodki aromat – natomiast w smaku zawierają nutkę goryczy. Wykorzystuje się je zarówno świeże, jak i po wcześniejszym ususzeniu. Zastosowanie znajdują
również ziarenka kopru, które można dodawać do potraw w całości lub przetarte na drobny proszek.
Właściwości lecznicze kopru
W każdej części rośliny znajduje się cenny olejek eteryczny, który bogaty jest w wiele wartościowych związków i substancji. Zawiera on m.in. limonen, sole mineralne, fosfor, żelazo, duże dawki witaminy C, D, E, K, H oraz różne odmiany witaminy B. Koper bardzo dobrze wpływa na pracę żołądka – pobudza on narządy do produkcji soków trawiennych, niweluje niestrawność, wzdęcia, kolki i pomaga pozbyć się uciążliwych czkawek. Napar z liści lub ziaren kopru warto również zastosować w przypadku występowania nieprzyjemnego zapachu z ust oraz przy nieżycie górnych dróg oddechowych. Koper zaleca się również karmiącym matkom, borykającym się z problem braku pokarmu w gruczołach. Napar z działa też uspokajająco i pomaga w walce z bezsennością. Często też wyciąg z kopru stosowany jest w kosmetyce – olejek roślinny stanowi skład past do zębów, perfum, mydeł i płukanek. Zaparzone owoce zioła świetnie wpływają na kondycję skóry, włosów oraz paznokci.
Zastosowanie kopru w kuchni
Koper ogrodowy znajduje w kuchni niezwykle szerokie zastosowanie. W polskiej tradycji kulinarnej znany jest on przede wszystkim jako ważny dodatek do ziemniaków oraz klasycznej mizerii. Łodyga rośliny stanowi również istotny element zaprawy do kiszonych ogórków. Koper nadaje wyjątkowego aromatu różnym delikatnym sosom sałatkowym (przygotowanym najlepiej na bazie śmietany lub jogurtu naturalnego), daniom rybnym (szczególnie pstrąg i łosoś), jajkom, serkom wiejskim, twarogom oraz potrawom opartym na warzywach strączkowych. Koper może również posłużyć również jako aromatyczna przyprawa do wielu zup.
Do czego warto dodać koper?
• Ogórki kiszone
• Sos tzatziki
• Omlet
• Sos śmietanowy
• Mizeria
• Kapusta kiszona
• Marynowane papryczki
• Tatar
• Smażony łosoś
Czy wiesz, że…?
Łacińska nazwa kopru wywodzi się od greckiego anethos, czyli „wiotki”. Drugi człon natomiast składa się z dwóch innych słów: gravis – „ciężki” i olens – „pachnący”. Angielska nazwa zioła – dill – jest niejasnego pochodzenia, jednak wiele wskazuje na to, że może ona pochodzić od nordyckiego diila, czyli „uśpić”. Stanowić ma o tym nie tylko podobieństwo brzmieniowe obu terminów, ale również naturalne właściwości kopru, który wykorzystuje się do walki z bezsennością.
Ziele znajduje się grupie tzw. roślin biblijnych. Wzmianki o nim znaleźć można m.in. w Ewangelii św. Mateusza.
Wojciech Chentkiewicz
