Pachnotka zwyczajna. Dlaczego warto po nią sięgnąć
Urzeka zapachem i smakiem – wyczuwa się w niej miętę, anyżek, koper, lukrecję, a nawet jabłko. Dlatego sprawdza się jako dodatek do rozmaitych potraw. W dodatku imponuje właściwościami leczniczymi. Poznajmy pachnotkę zwyczajną, która jednak… wcale nie jest taka zwyczajna.
Dla wielu osób ta nazwa może brzmieć tajemniczo, ale pachnotka zwyczajna od lat rośnie także w Polsce, najczęściej na… parapetach naszych domów, a niekiedy także w ogródkach, ponieważ jest lubianą rośliną ozdobną, cenioną przede wszystkim ze względu na ładne liście, zielone lub czerwono-purpurowe, oraz kłosy z drobnymi, białymi kwiatami.
Pachnotka należy do rodziny jasnotowatych (podobnie jak mięta, szałwia, lawenda, melisa, majeranek czy cząber) i pochodzi z Chin, skąd poprzez Indie i Japonię rozprzestrzeniła się na całym świecie. Jednak właśnie w Azji roślinę darzy się szczególnym szacunkiem. Od wieków z jej owoców, tzw. rozłupek, otrzymuje się olej perilla, stosowany zarówno w przemyśle lakierniczym, jak i kosmetyce czy lecznictwie, gdyż dostarcza potężnej dawki nienasyconych kwasów tłuszczowych i wykazuje działanie przeciwzapalne, antyalergiczne, nawilżające oraz łagodzące.
Liście i kwiaty pachnotki, zarówno odmiany czerwonej, jak i zielonej, są cenionym dodatkiem do licznych potraw kuchni japońskiej, koreańskiej, chińskiej czy wietnamskiej. W starożytnych azjatyckich tekstach medycznych wspominano, że roślinę warto dodawać do potraw z ryb, gdyż neutralizuje zawarte w niektórych z nich substancje trujące. Współczesne badania tego nie potwierdziły, ale bez wątpienia pachnotka jest produktem o dużych walorach leczniczych.
Zobacz też: Szałwia libańska. Zobacz, jak wykorzystać to zioło
Pachnotka – właściwości odżywcze
Pachnotka stanowi bardzo bogate źródło olejku eterycznego. Jego głównym składnikiem jest perillaldehyd, odpowiedzialny za charakterystyczny zapach i smak rośliny. Dostarcza ona również dużo terpenów, wśród których na szczególną uwagę zasługują: kariofilen, farnezen, farnezol, kwas ursolowy, oleanolowy i korosolowy.
Na właściwości pachnotki wpływa także silne stężenie kwasu rozmarynowego oraz flawonoidów z grupy flawonów – chryzoeriolu, luteoliny i apigeniny. Jest bogata w kwasy tłuszczowe: palmitynowy, stearynowy, oleinowy, linolowy oraz bardzo ważny dla organizmu, a rzadko spotykany w roślinach, kwas alfa-linolenowy, którego nie powinno zabraknąć w diecie osób z nadciśnieniem i zmagających się z chorobami układu krążenia.
Pachnotkę od wieków ceni się ze względu na właściwości przeciwalergiczne, potwierdzone licznymi badaniami naukowymi. Zawarte w niej substancje blokują aktywność receptorów histaminy, która najczęściej odpowiada za występowania reakcji alergicznych: problemów z oddychaniem, kataru siennego, kaszlu czy zmian skórnych.
Roślina wspomaga także ochronę organizmu przed zanieczyszczonym środowiskiem – łagodzi dolegliwe reakcje na dym, kurz, pył, grzyby czy roztocza. Skutecznie minimalizuje uciążliwe objawy atopowego zapalenia skóry, coraz częściej męczącego współczesnego człowieka.
Pachnotka wykazuje właściwości spazmolityczne (może być stosowana przy skurczach mięśni gładkich jelit) i przeciwnowotworowe (zwłaszcza w przypadku raka szpiku, piersi i wątroby). Działa przeciwbakteryjnie, zmniejsza łaknienie, obniża poziom "złego" cholesterolu LDL i lipidów, łagodzi zaburzenia neurologiczne oraz zmniejsza poziom glukozy we krwi, zapobiegając rozwojowi cukrzycy.
Liście pachnotki działają też antyoksydacyjnie, neutralizując szkodliwe działanie wolnych rodników, przyspieszających procesy starzenia organizmu i sprzyjających rozwojowi nowotworów czy poważnych schorzeń układu krążenia.
Pachnotka w kuchni
Do celów spożywczych wykorzystuje się zazwyczaj świeże liście pachnotki zwyczajnej. Odmiana czerwona, której smak i zapach stanowią mieszankę mięty, kopru i anyżku, to obowiązkowy składnik umeboshi, jednego z najpopularniejszych japońskich specjałów, czyli marynowanych owoców moreli japońskiej, które świetnie smakują z ryżem, ale nadają także smaku daniom z makaronu, sosom i sałatkom. Po ususzeniu i zmieleniu liście stają się znakomitym dodatkiem do ryżu, barwiącym go na purpurowo.
Zielone liście pachnotki, pachnące miętą, anyżkiem, lukrecją i jabłkiem, są często podawane z sashimi, dobrze komponują się bowiem z surowym mięsem tuńczyka czy kalmara. Można je dodawać również do sałatek, smażonych mięs czy potraw typu curry. Są obowiązkowym składnikiem wietnamskiej zupy pho, czyli bardzo mięsnego bulionu z makaronem, doprawionego także dymką, świeżą kolendrą, marynowanym czosnkiem oraz ostrymi papryczkami.
Pachnotkę warto również wykorzystać podczas przyrządzania naszych rodzimych potraw, chociażby różnych zup, pamiętając, by dodawać ją pod koniec gotowania, gdyż pod wpływem obróbki termicznej szybko traci niepowtarzalny aromat.
Chcesz się pochwalić swoimi kulinarnymi osiągnięciami? Masz ciekawy przepis? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl