Szelak - E904
Dodatki chemiczne znajdujące się w żywności mają różne funkcje i zastosowanie. Wśród nich można znaleźć między innymi środki nabłyszczające, które odpowiadają za nadanie produktowi odpowiedniego wyglądu. Jedną z takich substancji jest szelak – odmiana żywicy oznaczana symbolem E904. Z czego wyrabia się ten dodatek? Jaki jest jego wpływ na zdrowie? W których artykułach można spotkać szelak?
Czym jest szelak?
Szelakiem nazywa się odmianę żywicy pozyskiwanej z wydzieliny czerwców – owadów z rzędu pluskwiaków, żyjących na drzewach szelakowych na terenie Tajlandii i Indii. Długość życia czerwców wynosi około pół roku. Ich podstawowym pożywieniem jest sok spod kory drzew, który w procesie trawienia zmienia swoją postać i po wydaleniu wchodzi w reakcję z powietrzem, tworząc w efekcie charakterystyczną twardą skorupkę. Gałęzie pokryte substancją są następnie zbierane i kierowane do zakładów, gdzie oddziela się zaschniętą wydzielinę czerwców od drzewa. Tak uzyskany szelak mieli się, a następnie moczy przez kilka godzin w wodzie, po czym ugniata się stopami w celu otwarcia ziarenek z barwnikiem. Żywica musi zostać jeszcze oczyszczona, a następnie wysuszona. Rozróżnia się kilka wariantów kolorystycznych szelaków, w zależności od rodzaju drzewa, z którego został pozyskany.
Zastosowanie szelaku
Żywica z wydzieliny czerwców stosowana jest w różnych celach od najdawniejszych czasów. Już w starożytności na terenie Indii szelak był wykorzystywany np. do barwienia tkanin. Oprócz tego w przeszłości środek stosowano do wykańczania mebli oraz produkcji lakierów i klejów. Szelakiem zabezpieczano także powierzchnię płyt gramofonowych oraz nadawano sztywności kapeluszom. Dziś natomiast ten rodzaj żywicy wykorzystuje się w przemyśle farmaceutycznym i zegarmistrzostwie.
Szelak jako dodatek do żywności
Szelak znajduje również zastosowanie w produkcji żywności. Jako dodatek chemiczny spełnia rolę nabłyszczacza i nadaje artykułom atrakcyjnego wyglądu. W składzie poszczególnych produktów żywicę powinniśmy znaleźć pod symbolem E904. Substancja jest jak najbardziej bezpieczna i nie ma złego wpływu na nasze zdrowie. U niektórych osób może jednak doprowadzić do pojawienia się pewnych reakcji alergicznych. Obecnie nie ma limitów użycia szelaków w produkcji żywności.
E904 – w jakich produktach?
Szelak wykorzystuje się jako substancję glazurującą do następujących artykułów spożywczych:
• ziarna kawy
• orzechy
• wyroby cukiernicze
• owoce cytrusowe
• jabłka
• gruszki
• brzoskwinie i melony
• ananasy
E904 a inne dodatki chemiczne
Żywica E904 bardzo często występuje wraz z innymi dodatkami. Wśród nich znajdują się:
• E122 – azorubina
• E132 – indygotyna
• E171 – dwutlenek tytanu
• E302 – askorbinian wapnia
• E308 – gamma-tokoferol
• E335 – winiany sodu
• E492 – tristearynian sorbitolu
• E628 – guanylan dipotasowy
• E1414 – acetylowany fosforan diskrobiowy
Środki z grupy E900-999
Dodatki chemiczne, których symbole rozpoczynają się literką E, pochodzą ze specjalnej listy ustalonej przez Komitet Naukowy Technologii Żywności. Każda z substancji znajdująca się w tym spisie musi spełniać trzy podstawowe warunki narzucone przez wyspecjalizowane instytucje Unii Europejskiej. Warunki te to: technologiczna konieczność użycia danego związku, nieprowadzanie klientów w błąd oraz udowodnienie, że dany środek nie jest szkodliwy dla zdrowia. Poszczególne dodatki E dzielą się na pomniejsze grupy, różniące się między sobą główną funkcją. Szelak znajduje się w przedziale E900-999, obejmującym m.in. nabłyszczacze i środki słodzące. Wśród nich najczęściej używanymi są azot (E941), tlen (E948), wosk pszczeli (E901) i wodór (E949).
Wojciech Chentkiewicz