Czubryca - właściwości, charakterystyka

Czubryca (spotykana jest także pisownia czubrica) powstaje na bazie ususzonego cząbru górskiego (łac. satureja montana) – rośliny bardzo blisko spokrewnionej ze znanym nam doskonale cząbrem ogrodowym. Odmiana zioła wykorzystywana do wytworzenia czubrycy pochodzi ze słonecznych terenów południowej Europy i charakteryzuje się przede wszystkim intensywnym aromatem. Obecnie na rynku dostępne są zarówno „czysty” ususzony cząber górski, jak i jego mieszanki z innymi przyprawami. Każda postać czubrcy stanowi cenny dodatek do wielu dań. Ziele to wykazuje również szereg leczniczych właściwości.

Cząber górski, z którego uzyskuje się czubrycę, to roślina w wielu aspektach bardzo podobna do znacznie popularniejszego w Polsce cząbru ogrodowego. Satureja montana jest zielonym krzewem, osiągającym maksymalnie 50 centymetrów wysokości. Liście rośliny cechują się skórzastą strukturą i bardzo delikatnym, szorstkim owłosieniem. Ziele wydziela również niezwykle silny i przyjemny aromat - wszystko za sprawą zawartych w liściach olejków eterycznych bogatych m.in. w flawonoidy, karotenoidy, żywice, śluzy, p-cymen oraz liczne kwasy - rozmarynowy, betulinowy, karnozowy, ursolowy, oleanolowy i kawowy. Olejki te odpowiadają też za charakterystyczny smak przyprawy, określany najczęściej jako korzenny. Chcąc zakupić w sklepie czubrycę, można natknąć się na trzy jej rodzaje – cząber górski bez żadnych dodatków, czubrycę zieloną oraz czubrycę czerwoną.

Czubryca czerwona i zielona stanowią najpopularniejsze mieszanki przypraw z wykorzystaniem suszonego cząbru górskiego. Różnią się one od siebie przede wszystkim barwą, składem, smakiem oraz zastosowaniem. Czubryca czerwona, prócz oczywiście cząbru górskiego, zawiera sproszkowaną paprykę czerwoną (słodką i ostrą), rozmaryn, czosnek, sól, czasem też cebulę, bazylię, suszone pomidory oraz tymianek. Przyprawa ta nadaje potrawom nieco pikanterii oraz wyrazistszego charakteru. Doskonale nadaje się zarówno do potraw mięsnych, jak i jarskich. Szczególnie zaleca się jej stosowanie w przypadku wykorzystania warzyw strączkowych. Czubryca zielona natomiast składa się obok z cząbru również z zielonej papryki, pietruszki, cebulki, soli, odrobiny cukru, koperku, tymianku, lubczyku oraz kozieradki. Ten rodzaj mieszanki jest delikatniejszy w smaku w porównaniu do czubrycy czerwonej, a także ma znacznie mocniejszy aromat. Przyprawa ta świetnie nadaje się między innymi do zup, ale również do mięsnych marynat.

Ze względu na swoje pochodzenie, czubryca idealnie nadaje się do przygotowania specjałów kuchni bułgarskiej. Przyprawa ta świetnie urozmaici smak także wielu innych potraw. Odmiana „czysta” oraz czerwona świetnie sprawdzi się między innymi w przypadku ciemnych gulaszów, tradycyjnego bigosu, pizzy, a także twarogów oraz dań na bazie jajek i majonezu. Czubryca czerwona idealnie również komponuje się z rybami (szczególnie z pstrągiem) oraz potrawami na bazie warzyw strączkowych (m.in. fasolka po bretońsku)
. W przypadku odmiany zielonej tej przyprawy, warto ją polecić do różnego rodzaju zup (szczególnie wiosennych), potraw ziemniaczanych i mięsnych. Zielona czubryca świetnie smakuje też w zestawieniu z serami.

• Bigos
• Fasolka po bretońsku
• Leczo
• Gołąbki w sosie pomidorowym
• Zupa jarzynowa
• Pieczony pstrąg
• Zapiekanka ziemniaczana
• Frytki
• Sałatka wiosenna
• Pizza
• Jajecznica

Podstawową właściwością lecznicą czubrycy jest jej zdolność do hamowania rozwoju drożdżaków, bakterii, gronkowców oraz paciorkowców. Przyprawa łagodzi również niektóre dolegliwości żołądkowe – m.in. wzdęcia oraz niestrawność. Sam cząber górski wykazuje działanie odkażające. Przygotowane z tego zioła preparaty można stosować w przypadkach drobnych poparzeń skórnych, ukąszeń owadów i innych dolegliwości natury dermatologicznej. Cząber górski dodatkowo pomaga w walce z nudnościami, wymiotami, biegunką, zapaleniem pęcherza moczowego oraz bólu gardła. Ziele może również mieć korzystny wpływ dla pań cierpiących na nieregularne miesiączki. Ostatnie badania wykazują także, że olejki eteryczne z cząbru górskiego hamują aktywność i rozwój wirusa HIV.

Prawdziwa czubryca powinna opierać się na wysuszonym cząbrze górskim. Na rynku dostępne są mieszanki przypraw, które wykorzystują pospolity w Polsce cząber ogrodowy. Tego typu produkt nie ma jednak nic wspólnego z oryginalną czubrycą, używaną chociażby w kuchni bułgarskiej. Warto o tym pamiętać, szukając tej przyprawy w sklepie. Cząber górski ma także zastosowanie w kosmetyce. Liście tej rośliny wpływają kojąco na skórę twarzy, a także pomagają zwalczyć problem tłustej cery.

Wojciech Chentkiewicz