Lubczyk - właściwości i zastosowanie zioła
O znakomitym działaniu lubczyku zdawali sobie sprawę już nasi starożytni przodkowie. Ziele to cenione było przede wszystkim ze względu na przypisywane mu magiczne działanie. Dziś lubczyk stanowi jedną z najpopularniejszych w Europie przypraw - dodany do wielu potraw nadaje im niepowtarzalnego smaku oraz aromatu. Oprócz tego roślina skutecznie niweluje liczne dolegliwości zdrowotne.
Lubczyk znany jest i stosowany od czasów starożytnych. Początkowo roślina służyła głównie jako przyprawa dodawana do wielu dań oraz magiczny środek uznawany za naturalny afrodyzjak. Do dziś w wielu kulturach zaleca się stosowanie różnych preparatów na bazie lubczyku w celu zwiększenia poziomu libido. To jednak niejedyna lecznicza właściwość tego zioła – związki zawarte w roślinie okazują się szczególnie pomocne chociażby przy dolegliwościach żołądkowych lub infekcjach układu moczowego.
Lubczyk – ogólna charakterystyka
Lubczyk (łac. Levisticum officinale) to bylina z rodziny selerowatych pochodząca z terenów dzisiejszego Afganistanu oraz Iranu. Obecnie roślinę uprawia się w wielu państwach, w tym także w Polsce. Ziele najlepiej czuje się w dobrze spulchnionej i lekkiej glebie z dużą zawartością wapnia oraz próchnicy. Lubczyk lubi stanowiska dobrze nasłonecznione i osłonięte przed wiatrem. Roślina charakteryzuje się prostą, słabo rozgałęzioną łodygą, która może osiągnąć wysokość 1 metra, ciemnozielonymi i poszarpanymi liśćmi, bladożółtymi kwitami oraz krótkim i brunatnym kłączem. Zbiory lubczyku odbywają się w sierpniu. Do najcenniejszych części rośliny zalicza się oczywiście liście, a także korzeń, który znajduje zastosowanie głównie w medycynie ludowej. Ziele wykorzystuje się zarówno świeże, jak i ususzone.
Lubczyk w kuchni
W sztuce kulinarnej wykorzystuje się zazwyczaj liście lubczyku (choć można także dodać do potraw nasiona rośliny lub jej kłącze), które cechują się charakterystycznym ostrym smakiem. Świeże lub ususzone stanowią doskonały dodatek do zup – szczególnie rosołu, flaków, grochówki, fasolowej lub kremu z soczewicy. Lubczyk urozmaici również sosy (szczególnie mięsne i pomidorowe), dania rybne oraz sałatki. Mistrzowie sztuki kulinarnej zalecają dodanie ziela do dań na bazie kapusty i szpinaku – wyrazisty aromat rośliny skutecznie bowiem zabija nieprzyjemny zapach tych składników i nadaje im ostrości. Lubczyk można również dodać do wypiekanego w domowych warunkach chleba. Zioło wchodzi także w skład wielu popularnych mieszanek przypraw, w tym do popularnej „Maggi”. Dodatkowo lubczyk może posłużyć do zaparzenia aromatycznej i relaksującej herbaty oraz stworzenia nalewki nazywanej kordiałem. Warto jednak pamiętać, by nie przesadzać z użyciem tej
przyprawy – lubczyk jest bowiem na tyle wyrazisty, że potrafi zdominować smak danej potrawy i uczynić ją mało apetyczną.
Do czego warto dodać lubczyku?
• Rosół
• Zupa pieczarkowa
• Zupa fasolowa
• Fasolka po bretońsku
• Domowy chleb
• Kapusta z grzybami
• Makaron ze szpinakiem w sosie śmietanowym
• Pierś z indyka duszona w winie
• Domowa nalewka staropolska
• Sos bolognese
Właściwości lecznicze lubczyku
Z punktu widzenia medycyny naturalnej najcenniejszą częścią lubczyku jest jego korzeń, posiadający co najmniej 3% olejków eterycznych, bogatych m.in. w estry, kwas octowy, skrobię, żywicę, cukier, kumarynę i kwasy polifenolowe. Lubczyk ma przede wszystkim zbawienny wpływ na nasz układ moczowy i pokarmowy – roślina działa bowiem moczopędnie i wiatropędnie. Oprócz tego ziele hamuje nadmierną fermentację w jelitach, dzięki czemu reguluje procesy trawienne. Z tego też względu zaleca się dodanie szczypty ususzonych liści rośliny do dań ciężkostrawnych. W medycynie naturalnej lubczyk wykorzystywany jest także do zwalczania infekcji dróg oddechowych – zioło wykazuje bowiem działanie wykrztuśne. Dodatkowo korzeń i owoce lubczyku wykorzystuje się, jako środek pobudzający krwawienie miesięczne, wspomagający koncentrację i wzmacniający ogólną kondycję organizmu. W medycynie zielarskiej lubczyk wciąż uważany jest za skuteczny afrodyzjak. Uwaga! Należy unikać preparatów sporządzonych z zioła w przypadku ostrej
niewydolności nerek oraz w czasie ciąży, okresu laktacji i przy zaburzeniach miesiączkowania.
Czy wiesz, że…?
Lubczyk do Europy sprowadzili Rzymianie, którzy używali go między innymi do zwalczania gorączki oraz problemów trawiennych. W średniowieczu dużą rolę w rozpowszechnieniu ziela odegrali benedyktyni.
Dawniej ziele przyczepiane było do sukni ślubnej panny młodej, co miało przynieść świeżo upieczonym małżonkom życie w dostatku. Lubczyk dodawano również do kąpieli nowo narodzonym dziewczynkom, by zapewnić im szczęście w miłości.
Wojciech Chentkiewicz
