Wielu sypie do fasolki po bretońsku. Mało kto się zastanawia, jak działa
Fasolce służy wiernie od dekad, ale to nie znaczy, że nie ma własnych marzeń i pomysłów na życie. Cząber ma predyspozycje na wielką gwiazdę, ale nie dostał jeszcze swojej życiowej szansy. Na ten moment jedynie gdzie mógł się wykazać, to epizody kulinarnego statysty.
Cząber to więcej niż przyprawa do fasolki
Cząber to zioło, które większość osób kojarzy jedynie z fasolową potrawą. Tymczasem jego historia i możliwości otwierają drzwi do znacznie bardziej zadziwiających zastosowań. Ma intensywny, lekko pikantny smak i aromat, więc poza daniami z warzywami strączkowymi może swoją obecnością również odmienić zupy, mięsa i sosy.
Często stoi w cieniu tymianku i majeranku, choć w wielu kuchniach świata ma dokładnie taki sam autorytet. Cząber od dawna używany był dla poprawy trawienia i świeżości potraw. Warto przyjrzeć mu się bliżej, bo to właśnie to zioło, które może zaciekawić, gdy tylko da mu się szansę.
Fasolka szparagowa z mięsem mielonym. Raz zrobiłem i przepadłem za tym smakiem
Skąd pochodzi cząber i jak trafił do naszej kuchni?
Cząber pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego, w którym praktycznie od zawsze rośnie sobie w naturalnych, nasłonecznionych miejscach. Doceniany jest za wyrazisty smak i aromat, a także za to, że wydłuża trwałość potraw. Do Europy Środkowej trafił w średniowieczu i szybko stał się popularny w kuchni klasztornej oraz tej ludowej.
W Polsce wcielił się w rolę przyprawy do potraw cięższych, głównie z roślin strączkowych i mięs. Z czasem jego intensywny zapach zaczął być kojarzony właśnie z fasolką, choć w rzeczywistości ma znacznie szersze zastosowanie. Cząber wciąż rośnie dziko w krajach południowych, ale coraz częściej uprawia się go także w ogrodach i na balkonach.
Co nadaje mu charakterystyczny smak i zapach?
Wyjątkowy smak i zapach cząbru to zasługa obecnych w nim olejków eterycznych, głównie tymolu i karwakrolu. To właśnie tym związkom zawdzięcza lekko pikantny, ziołowo-pieprzny aromat, który doskonale podkreśla smak potraw. Cząber ma też delikatną goryczkę, która równoważy tłustość dań i pogłębia ich wyrazistość. Dzięki temu doskonale odnajduje się w potrawach z roślin strączkowych, warzyw, a także w sosach i mięsach duszonych.
W trakcie gotowania lepiej dodawać go w umiarkowanej ilości, bo jego aromatyczna moc jest w stanie łatwo zdominować składniki. To przyprawa na tyle wyrazista, że może być główną notą aromatyczną dania.
Nie tylko do fasolki, czyli gdzie jeszcze pasuje cząber
Cząber to przyprawa, która zadziwia swoją uniwersalnością. Choć najbardziej kojarzy się z fasolką i potrawami z roślin strączkowych, doskonale czuje się także w zupach, sosach, potrawkach z warzyw oraz daniach z pomidorami. Cząber wprowadza lekko pikantny smak i aromat, który podkreśla naturalną słodycz warzyw.
W kuchni śródziemnomorskiej często dodaje się go do mięs duszonych i zapiekanek, a w wersji polskiej dobrze łączy się z kapustą i ziemniakami. Warto stosować go oszczędnie i dodawać pod koniec gotowania, aby gorąca temperatura przez długi czas nie zniwelowała jego mocy. Cząber może być także ciekawą alternatywą dla soli, bo w naturalny sposób wzmacnia smak potraw i powoduje, że stają się lekkie oraz aromatyczne.
Co kryje w sobie cząber – wartości i działanie
Cząber to zioło, które poza intensywnym aromatem skrywa w sobie wiele cennych związków roślinnych. Zawiera olejki eteryczne, flawonoidy, garbniki oraz niewielkie ilości minerałów, takich jak żelazo i magnez. To właśnie im jest wdzięczny za wyjątkowy smak i możliwość wsparcia naturalnych procesów trawiennych.
Poza dodawaniem potrawom aromatu cząber wbrew pozorom ułatwia też przyswajanie cięższych dań, głównie tych z fasoli i grochu. To przyprawa, która może wspierać komfort po jedzeniu i nadawać potrawom przyjemną świeżość. Uwzględnienie go w codziennym gotowaniu to prosty sposób, by wprowadzić do diety "coś innego", ale bez wydziwiania.
Świeży czy suszony – jak go wybrać i używać?
Świeży cząber ma subtelniejszy zapach i delikatniejszy smak, dlatego najlepiej sięgać po niego na sam koniec, czyli chwilę przed tym, jak gorące danie trafi na talerz. Jego listki można drobno posiekać i dodać też do sałatek, sosów lub dań warzywnych.
Suszony cząber jest znacznie bardziej intensywny, więc wystarczy jego niewielka ilość, by potrawa poczuła jego obecność. Sprawdza się w zupach, gulaszach i daniach jednogarnkowych, głównie z roślinami strączkowymi. W tej formie również najlepiej dodawać go pod koniec gotowania, aby zachował część swojego zapachu.
Niezależnie od wersji warto przechowywać cząber w szczelnym pojemniku, z dala od światła i wilgoci, bo to właśnie te czynniki najszybciej odbierają mu aromat i intensywność smaku.
Cząber w domowej uprawie – proste zioło dla każdego
Cząber to zioło, które z łatwością można uprawiać w domu, nawet na parapecie lub balkonie. Lubi ciepło i słońce, dlatego najlepiej rośnie w miejscach dobrze oświetlonych i osłoniętych od wiatru. Nie wymaga szczególnej pielęgnacji, ponieważ wystarczy lekka, przepuszczalna ziemia i umiarkowane podlewanie. Roślina szybko się rozrasta, a jej listki można ścinać przez cały sezon. Musi tylko osiągnąć kilkanaście centymetrów wysokości.
Świeży cząber najlepiej zbierać przed kwitnieniem, ponieważ wtedy ma najwięcej aromatu. Z powodzeniem można go też ususzyć, aby mieć go pod ręką również podczas zimowych miesięcy.
