Babcina nalewka - lek na wszelkie dolegliwości
Nalewki kojarzą się zwykle z wizytą u babci lub dziadka. Gdy na popołudniową herbatę wpada do nich rodzina, każdy do domowego ciasta dostaje też kieliszek nalewki. Czy to rozpusta? A może domowe nalewki powinniśmy traktować trochę jak lekarstwo? Czym tak naprawdę są i jak wpływają na nasze zdrowie tłumaczy dietetyk Sandra Nowacka-Jaskólska z Kliniki Invicta w Warszawie.
- Czym tak naprawdę jest słodka nalewka?
- W najprostszych słowach to płynny, niezagęszczony roślinny wyciąg alkoholowy. Nalewki sporządzane są poprzez ekstrakcję, czyli wyodrębnianie odpowiednio przygotowanych surowców (zioła, owoce) za pomocą rozpuszczalników. Najczęściej stosowanym rozpuszczalnikiem jest roztwór etanolu i wody w odpowiednich stosunkach, zależnych od rodzaju nalewki.
- Wygląda to trochę na pracę w laboratorium.
- Rośliny zawierają wiele związków chemicznych, wykorzystywanych w produkcji leków (np. alkaloidy, glikozydy, garbniki i inne). Produkcję nalewek obrazowo można przedstawić jako wyodrębnienie z roślin za pomocą rozpuszczalnika związków czynnych mających wpływ na nasze zdrowie. Stosunkowo prosty sposób ich przygotowania, niewymagający często specjalistycznego sprzętu, powoduje, że oprócz produkcji w przemyśle farmaceutycznym i zielarskim, nalewki produkowane są w warunkach domowych.
- Nalewki zawierają alkohol. Nasuwa się więc pytanie, czy mogą pozytywnie oddziaływać na samopoczucie i być wartościowym elementem diety?
- Według niektórych źródeł historia nalewek sięga okresu Hipokratesa, który do mieszaniny wina i miodu dodawał różne zioła. Gdy zorientowano się, że alkohol wzmacnia lecznicze działanie ziół zaczęto wykorzystywać to połączenie w leczeniu różnych schorzeń oraz w profilaktyce. Mówiąc o historii nalewek należy wspomnieć o XVII-wiecznym francuskim Charteuse, o „Benedyktynce” produkowanej przez benedyktynów z Normandii, którzy stosowali ją na „wszelkie dolegliwości”. Jedną z bardziej znanych i stosowanych do dzisiaj nalewek wykorzystujących siłę ziół jest czeska Becherovka, pita w odpowiedniej ilości dla lepszego trawienia. O wartości i właściwościach leczniczych nalewek świadczy fakt, że większość z nich powinna być przygotowywana zgodnie z wymogami zapisanymi w farmakopei, będącej pewnego rodzaju kodeksem aptecznym.
- W jakich ilościach można spożywać nalewkę bez szkody dla zdrowia?
- Każda nalewka wykorzystywana w lecznictwie jest traktowana właściwie jak lek, czyli powinny być pewne wskazania do jej zażywania oraz sposobu dawkowania. Tylko odpowiednia ilość ma działanie lecznicze - za mała dawka może być zbyt słaba, natomiast zbyt duża może być szkodliwa, a nawet niebezpieczna dla zdrowia. Często w przypadku ziołowych leków, ich skład i dawkowanie ewoluowały przez wiele pokoleń, a efekty ich działanie było spisywane w księgach. Dopiero dzięki takiej wiedzy można było określić, jaka ilość jest najodpowiedniejsza dla zdrowia. Dziś nalewki lecznicze dostępne w aptekach czy zielarniach są przygotowywane w odpowiedni (faramkopealny) sposób wraz z dokładnie wyliczoną ilością substancji aktywnych, przez co szczegółowo określone jest ich najodpowiedniejsze dawkowanie.
Najczęściej wykorzystywane są nalewki:
• Na sen i uspokojenie - łagodzą stany nerwicowe, poprawiają złe samopoczucie, pomagają się wyciszyć i ułatwiają zaśnięcie, np. z melisy, z kozłka lekarskiego, z głogu, z gałki muszkatołowej, z lawendy, z miłka wiosennego, z opium.
• Na przeziębienie - rozgrzewają, obniżają gorączkę, działają napotnie, łagodzą kaszel i chrypkę, np. z czarnej porzeczki, z malin, z dziewanny, z czosnku, z róży, z aronii i wiele innych.
• Na wzmocnienie - pobudzają apetyt, dodają energii i sił, np. z pędów marzanny wonnej, z bzu czarnego, z herbaty z dodatkiem cynamonu, z owoców z dzikiej róży, także z czosnku.
• Na trawienie - wzmacniają wydzielanie “soków trawiennych”, działają rozkurczowo na ból brzucha, zmniejszają wzdęcia, likwidują zgagę, np. z mięty pieprzowej, jałowcowa, jarzębiny, z pieprzu czarnego lub białego, z kminku, anyżu, pokrzywy, ostropestu plamistego, chmielu i wielu innych surowców.
- Nalewki często piją osoby w starszym wieku. Czy to dobrze? Jakie są przeciwwskazania do picia takich trunków?
- Należy pamiętać, że oprócz wskazań, nalewki mogą mieć także przeciwwskazania. Przyjmując stale jakiekolwiek leki, rozpoczęcie zażywania nalewek powinniśmy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą, ponieważ w przypadku wielu schorzeń i chorób niektóre (nie wszystkie) nalewki mogą być niewskazane. Osoby uczulone na rośliny czy owoce muszą unikać spożywania nalewek, w których składzie one występują. Pamiętajmy o alkoholu, będącym głównym składnikiem nalewki, a który jest przeciwwskazany w chorobach wątroby, alkoholizmie czy chorobach serca. Jego obecność sprawia, że kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz dzieci nie mogą wykorzystywać nalewek w swojej diecie. Przeciwwskazania do picia ziołowych trunków dotyczą wszystkich bez względu na wiek.
- Z jakich produktów nalewki są najlepsze dla zdrowia? W jakie substancje są bogate?
- Ogromna ilość dostępnych na rynku nalewek oraz przepisów na domowe trunki, sprawia, że prawie każdy może praktykować ich spożycie w swojej codziennej diecie, w zależności od potrzeb. Trudno zatem określić z jakich ziół i owoców są najzdrowsze nalewki, ponieważ są stosowane w różnych celach farmakologicznych. Wartość odżywcza danej nalewki zależna jest od tego z jakich owoców, ziół oraz jakim sposobem została przygotowana.
ml/mmch
Polecamy również: