Anyż gwiazdkowy - właściwości i zastosowanie przyprawy

Anyż gwiazdkowy (nazywany również gwiaździstym) jest owocem badianu właściwego (łac. Illicium verum) – rośliny z rodziny cytryńcowatych, która przez swoją barwę określana bywa jako „wiecznie zielona”. Anyż gwiazdkowy pochodzi z terenów południowo-wschodniej Azji. Obecnie jego uprawa występuje niemal na całym świecie (ze szczególnym uwzględnieniem Bliskiego Wschodu). O jego właściwościach wiedzieli rzekomo już starożytni Egipcjanie oraz Grecy. W Europie na szerszą skalę przyprawa zaczęła być używana w XVII wieku. Znalazła ona zastosowanie nie tylko w kuchni, ale również w medycynie oraz pielęgnacji ciała.

Anyż gwiazdkowy – opis ogólny

Owoce anyżu gwiazdkowego, jak wskazuje sama nazwa, przypominają swym kształtem małe gwiazdki, osiągające średnio 12-22 milimetry długości oraz 6-12 milimetrów szerokości. Ich zbiór rozpoczyna się jeszcze przed pełnym dojrzeniem, a następnie poddaje się je procesowi suszenia. Przyprawa sprzedawana jest zarówno w całości (czyli pod postacią brunatnych gwiazdek) oraz w wersji sproszkowanej. Owoce badianu właściwego nie tylko cechują się charakterystycznym kształtem, ale również smakiem. Ten określa się jako umiarkowanie ostry lub korzenny z domieszką słodkości i w świetny sposób nadaje charakteru np. potrawom kuchni chińskiej lub wietnamskiej. Anyż gwiazdkowy posiada również oryginalny zapach – z owocu uzyskuje się olejek lotny, który służy następnie do produkcji perfum, aromatyzowanych lekarstw oraz wyjątkowych likierów.

Działanie lecznicze anyżu gwiazdkowego

Anyż gwiazdkowy wykorzystywany jest przede wszystkim do łagodzenia wielu dolegliwości żołądkowych. Doskonale sprawdza się chociażby w przypadku niestrawności - przyspiesza on bowiem procesy produkcji soków trawiennych, a także korzystnie wpływa na przyswajanie przez organizm niektórych składników pokarmowych. Dodatkowo anyż gwiazdkowy działa rozkurczająco i wiatropędnie. Z tego też względu zaleca się jego spożycie w przypadku wzdęć oraz nadmiernych gazów. Owoce badianu właściwego mogą również okazać się pomocne w zwalczaniu kaszlu. Przyprawa działa pobudzająco na wydzielanie śluzu, a co za tym idzie, ułatwia odkrztuszanie. Znane są również moczopędne właściwości anyżu gwiazdkowego (zaleca się go m.in. przy leczeniu kolek), antybakteryjne, a także przeciwgrzybiczne.

Anyż gwiazdkowy w kuchni

Owoce badianu właściwego znajdują szerokie zastosowanie w sztuce kulinarnej. Ze względu na swoje pochodzenie, stanowią one wartościowy dodatek do dań orientalnych (np. wietnamskiego rosołu z wołowiną, którego recepturę znajdziesz tutaj: http://kuchnia.wp.pl/rosol-wietnamski-z-wolowina-6063459301987457c)
. Przyprawa ta nadaje się również do potraw o tradycji europejskiej – użyć można jej m.in. do przygotowania mięs (m.in. drobiu - http://kuchnia.wp.pl/aromatyczny-kurczak-6063449747981441c)
oraz różnego rodzaju deserów (np. wypieków lub dżemów). Bardzo często anyż gwiazdkowy służy do przyrządzania różnego typu napojów. Jako dodatek przyprawa ta sprawdzi się świetnie przy egzotycznych
herbatach oraz kawach, ale także domowych likierach i nalewkach. Te ostatnie szczególnie polecane są przy wystąpieniu opisanych wcześniej dolegliwości żołądkowych.

Anyż gwiazdkowy a inne rodzaje anyżu

W żadnym wypadku nie należy mylić anyżu gwiazdkowego z tradycyjną odmianą anyżu. Obie przyprawy różnią się od siebie wyglądem, smakiem oraz aromatem. Zwykły anyż (łac. Pimpinella anisum) znajduje zastosowanie głównie przy przygotowywaniu deserów, delikatnych mięs oraz pieczywa. Bardzo często też myli się anyż gwiazdkowy z tzw. anyżem japońskim. Ten drugi, mimo bardzo podobnej postaci owoców, cechuje się zdecydowanie odmiennym aromatem. Co najważniejsze – anyż japoński wykazuje właściwości toksyczne i był wykorzystywany np. jako trutka na szczury!

Do czego warto dodać anyż gwiazdkowy?

• Nalewka z dyni
• Pieczony kurczak
• Rosół wietnamski z wieprzowiną
• Wietnamska zupa pho
• Kompot rabarbarowy
• Wódka anyżowa
• Krem z dyni i ziemniaków
• Piernik migdałowy
• Kurczak curry
• Schab ze śliwką
• Kurczak w pięciu smakach

Czy wiesz, że…?

Nazwa łacińska anyżu gwiazdkowego wywodzi się od słowa „illicio”, oznaczającego „nielegalny”. Natomiast dawniej używany badian prawdopodobnie wywodzi się od chińskiego „ba jiao” – ośmiorożny. Słowo „badian” używane było do określenia anyżu gwiazdkowego m.in. przez Persów.

W niektórych kulturach anyżowi gwiazdkowego przypisywano właściwości magiczne. Wysuszone owoce badianu noszono np. na szyi w specjalnym woreczku o barwie fioletowej lub niebieskiej, w celu wyostrzenia zmysłów.

Wojciech Chentkiewicz