Regionalne świąteczne dania. Co się jada w różnych zakątkach Polski?

Na Mazowszu podczas kolacji wigilijnej częściej spotkamy zupę grzybową, a konkretnie biały barszcz na zakwasie z kapusty z dodatkiem grzybów, niż barszcz czerwony. Grzyby stanowią tu zarówno dodatek do wielu potraw, jak i samodzielne dania, np. grzyby panierowane i smażone na patelni.

Za jedną z najważniejszych potraw wigilijnych na Mazowszu uchodzą tzw. kłosy, czyli kluski z makiem. Tradycja mówi, że im grusze i dłuższe, tym lepiej, gdyż oznaczały większe plony pszenicy w następnym roku.

Kolejnym bardzo charakterystycznym daniem wigilijnym tego regionu są rwaki, czyli swego rodzaju kluski ziemniaczane o podłużnym kształcie. Podaje się je z makiem albo roztopionym masłem.

Na Mazowieckiej kolacji wigilijnej możemy też spotkać ryby w galarecie, smażonego karpia, kaszę jaglaną z olejem oraz kisiel żurawinowy. Z tego też regionu pochodzi tradycja przygotowywania kompotu z suszu.

Dawniej tradycyjną śląską zupą wigilijną była siemieniotka, czyli zupa przygotowana na bazie siemienia konopnego i podawana z uprażoną kaszą jęczmienną. Dziś siemieniotkę zastępuje najczęściej zupa migdałowa gotowana na mleku z dodatkiem ryżu, cynamonu i cukru albo grzybowa kwaśnica.

Bardzo charakterystyczna jest również moczka. To coś w rodzaju zupy lub budyniu, który powstaje na bazie piernikowego ciasta rozmoczonego w porzeczkowym kompocie i piwnym wywarze. Dodaje się do niej bakalie, takie jak migdały, rodzynki i inne suszone owoce.

Śląska kolacja wigilijna to również kapusta z grochem, śledzie z ziemniakami, kasza z suszonymi śliwkami i karp duszony w piwie. Charakterystyczne są też makówki, czyli kawałki bułki drożdżowej, które przekłada się makiem i zalewa mlekiem.

Wigilia na Pomorzu i Kaszubach rybą stoi. W końcu są to regiony Polski, które słyną z kuchni bogatej właśnie w ryby. Dawniej na kolacji wigilijnej gościły tu przede wszystkim śledzie, ale dziś możemy na niej spotkać również inne smażone ryby, a także wędzonego węgorza, pstrąga w migdałach, flądrę w galarecie. Nawet pierogi wigilijne podawane są z rybnym farszem.

Oczywiście śledź ciągle jest podstawą. Na stole znajdziemy śledzie po kaszubsku, marynowane czy też duszone z jabłkami w śmietanie. Warto zwrócić również uwagę na zupę śledziową robioną na mleku z cebulą i ziemniakami oraz z dodatkiem czosnku, soku z cytryny, soli i pieprzu. Być może nie słyszeliście jeszcze o tzw. pluci, czyli śledziu solonym podawanym z ziemniakami w mundurkach.

Tradycyjną kaszubską potrawą wigilijną jest również zupa brzadowa przygotowywana na wywarze z suszonych owoców z dodatkiem tartych ziemniaków. Czasami można też spotkać zupę brukwiową i rybną.

Świąteczny pomorski deser to przede wszystkim pierniki i makowce. Bardzo ciekawym ciastem jest również miodny kuch, czyli wypiek z dodatkiem tartej marchewki, orzechów, miodu i innych bakalii z polewą czekoladową albo marmoladą rozsmarowaną na wierzchu.

Najbardziej rozpoznawalnym daniem wigilijnym Podlasia jest kutia. Potrawa ta powstaje na bazie maku, pszenicy, bakalii, miodu i mleka albo śmietanki. Kolejną charakterystyczną potrawą są wereniki, czyli pierożki z kapustą i grzybami.

W czasie wigilijnej kolacji nikogo nie zdziwi w tym regionie barszcz grzybowy, kluski z makiem podane z olejem lnianym, łamańce z kruchego ciasta z makową masą ani racuchy drożdżowe smażone na lnianym oleju i posypane cukrem pudrem.

Mazurska kuchnia opiera się na naturalnych składnikach, które można znaleźć w lesie, w jeziorach i na polach. Na pierwsze danie wieczerzy serwuje się tu barszcz czerwony, zupę owocową, rybną lub grzybową. Wigilijna kolacja musi też obejmować pierogi z kapustą i grzybami.

Karp w galarecie, w śmietanie albo po prostu smażony to najczęściej spotykane dania rybne, ale na mazurskim stole znajdziemy również lina w śmietanie, okonia w sosie cytrynowym albo sandacza pieczonego w maśle. Oczywiście, nie brakuje również śledzi w oleju lub w śmietanie podawanych z ziemniakami czy też rolmopsów ze śliwkami albo papryką.

W czasie deseru króluje za to drożdżowy makowiec.

Dla podhalańskiej kolacji wigilijnej charakterystyczne są dania bazujące przede wszystkim na regionalnych serach i ziemniakach. Znajdziemy tu więc bryndzylki, czyli pierogi z ziemniaków i bryndzy z farszem z wędzonego oscypka, które piecze się w piecu. Mamy również bukty – ziemniaczane kopytka, kłuty – gotowaną kapustę z ziemniakami, moskole – placki ziemniaczane pieczone na blasze i podawane z pokruszoną bryndzą oraz stopionym masłem.

Jako zupa w czasie wigilijnej kolacji na Podhalu podawana jest postna kwaśnica albo barszcz czerwony z fasolą. Nie może też zabraknąć pierogów z kapustą oraz podhalańskiej kołatanki, czyli kaszy jęczmiennej, którą miesza się z brukwią i polewa miodem. Co ciekawe, również opłatek Górale maczają w miodzie, zanim podzielą się nim z najbliższymi.

Na małopolskim stole wigilijnym najczęściej spotkamy postny żurek z grzybami oraz gotowany groch serwowany samodzielnie lub z kapustą. Czasami przygotowywana jest również zupa grzybowa z łazankami.

Nie obce są tu też potrawy przygotowywane na bazie kasz, czyli gołąbki z kaszą gryczaną, kasza jaglana ze śliwkami, zupa z kaszy pęczak i suszonych owoców, czyli postnica. Charakterystycznym daniem dla małopolskiej Wigilii jest podkarpacki pieróg, który nadziewa się kapustą i startymi ugotowanymi ziemniakami.

Na słodko z kolei robi się w Małopolsce zupę migdałową na mleku z ryżem, migdałami, słodem, przyprawami korzennymi oraz z dodatkiem kandyzowanej skórki z pomarańczy.

Wigilijnego karpiowi z kolei najczęściej towarzyszy… chałka, czyli słodka bułka drożdżowa w kształcie grubego warkocza. Jednym z najpopularniejszych wypieków świątecznych jest krakowski przekładaniec, czyli ciasto drożdżowe przekrojone na cztery części i przełożone masą orzechową oraz konfiturami.

Przed wojną wielkopolskie stoły wigilijne uginały się od tradycyjnych potraw, takich jak zupa konopna, postna grochówka, zupa brukwiowa, polewka z maku z jagłami, czy też kluski z makiem, kluski z sokiem z kiszonej kapusty, grzyby smażone w oleju, śledzie. Po wojnie wielkopolska kuchnia przeszła przemianę i przejęła wiele ze wschodniej części kraju.

Aktualnie w czasie kolacji wigilijnej podaje się zupę grzybową albo barszcz czerwony, smażonego karpia i śledzie. Zdarzają się rodziny, w których króluje zupa owocowa z suszonych jabłek i śliwek podawana z pszennymi kluseczkami.

Popularne są za to tzw. makiełki, czyli potrawa z bakalii, maku, pieczywa albo klusek, które układa się warstwami i zalewa chłodnym mlekiem.

Lubelska kuchnia wigilijna słynie z kutii, gdyż tak jak na Podlasiu wpływają na nią tradycje kresowe. Bardzo często na stole świątecznym pojawiają się pierogi nadziewane kaszą gryczaną i białym serem, karp wędzony, karp w galarecie, śledzie w oleju z cebulą, a także tzw. kulebiak, czyli duży pieróg, który faszeruje się kapustą.

Polska jest krajem o bogatej tradycji kulinarnej, również tej bożonarodzeniowej. Wigilijne stoły poszczególnych regionów naszego kraju mogą być do siebie podobne, ale i różnić się od siebie mniej lub bardziej. Warto nie zamykać się w swoich własnych przyzwyczajeniach i próbować nowości. Może któreś z regionalnych dań wigilijny przypadnie nam do gustu na tyle, by wejść również do naszej domowej tradycji?