Aby tradycji stało się zadość, czyli 12 potraw na wigilijny stół

Tradycyjnie w Wigilię cały dzień nie jemy nic aż do uroczystej kolacji, która zaczyna się w momencie pojawienia się pierwszej gwiazdki na niebie (na szczęście zimą gwiazda widoczna jest dosyć wcześnie). Kolację rozpoczynamy modlitwą, życzeniami i opłatkiem, by wreszcie zasiąść do stołu. Pierwsze danie, które serwujemy to właśnie barszcz czerwony z uszkami. Najczęściej robi się go na wywarze z suszonych grzybów. Ma intensywny kolor, zapach i smak. Do niego podajemy uszka nadziewane kapustą i grzybami.

W związku z postnym charakterem kolacji wigilijnej, na stole nie może zabraknąć śledzi. Pojawiają się pod różną postacią. Możemy spotkać śledzie w śmietanie, na słodko z rodzynkami, z cebulką w oleju, śledzie po kaszubsku czy też w sosie musztardowym. Rybę tę można również podawać w formie sałatki. Bardzo ciekawym połączeniem smaków jest np. śledź pod pierzynką. W sałatce tej ryba pojawia się w towarzystwie gotowanych warzyw, takich jak buraki, marchew i ziemniaki.

Ryba symbolizuje Jezusa oraz motyw odradzania się do życia. Dlatego też poza śledziami na kolacji wigilijnej obecne są również inne ryby. Najpopularniejszą jest karp, który zazwyczaj podawany jest pieczony, w galarecie lub smażony w formie dzwonek. Karp ma specyficzny smak i zapach, który nie każdemu odpowiada. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by na stole wigilijnym znalazły się inne smażone ryby, np. dorsz, mintaj, morszczuk czy też miruna.

Wigilijna kapusta nie ma w sobie mięsa. Jest zasmażana i bogata w groch i grzyby. Przygotowuje się ją na bazie kapusty kiszonej. Można ją podawać z tłuczonymi ziemniakami lub po prostu do chleba. Kapustę warto ugotować na 2-3 dni przed Wigilią, by odpowiednio naszła smakiem.

Tradycyjnie do kolacji wigilijnej podaje się kompot z suszu. Ludowe wierzenia mówią, że gruszki zapewniają długowieczność, jabłka zdrowie i powodzenie w miłości, z kolei śliwki mają moc odpędzania złego. Kompot z suszu ma to do siebie, że jednym bardzo smakuje, a inni wolą go omijać z daleka. W ramach urozmaicenia i poprawienia smaku oraz zapachu warto dodać do kompotu nieco korzennych przypraw: miodu, goździków, cynamonu.

Kutię przygotowuje się specjalnie na Święta i raczej nie jada się jej w innym okresie. Powstaje ona na bazie ziaren pszenicy, maku, miodu i bakalii. Podaje się ją na zimno – stanowi swego rodzaju deser. Kutia symbolizuje dostatek, urodzaj oraz płodność.

Najczęściej w czasie kolacji wigilijnej na polskich stołach królują pierogi z kapustą i grzybami. Jednak nie tylko taki farsz można przygotować. Postne są również pierogi ruskie, pierogi z nadzieniem z soczewicy czy też kaszy. Ważne jest ciasto, które powinno być delikatne i cienkie. Pierogi można podawać ugotowane, polane masłem z dodatkiem cebulki. Świetnie też smakują podsmażone na patelni. W niektórych domach zamiast pierogów serwuje się krokiety z farszem kapuściano-grzybowym.

W wielu polskich domach Wigilia kojarzy się z zupą grzybową. Same grzyby symbolizują siłę i zdrowie, a dawne wierzenia przedstawiały grzyby jako produkty mające magiczne właściwości. Nic więc dziwnego, że produkty te znajdziemy również w kapuście, pierogach, a nawet w barszczu. Zupę grzybową przygotowuje się na bazie suszonych grzybków, które nadają jej wyjątkowego aromatu. Można podawać ją zamiast czerwonego barszczu lub jako osobne danie. Zazwyczaj towarzyszy jej świeży razowy chleb albo gruby makaron.

Królową sałatek jest warzywna sałatka, która pojawia się na stole wigilijnym niezwykle często. Znajdziemy w niej gotowane jarzyny: marchew, pietruszkę, seler, ziemniaki, a także jajka gotowane na twardo, ogórki kiszone, jabłko, cebulę. Do sałatki dodaje się też zielony groszek z puszki, a czasami i kukurydzę. Całość przyprawia się odrobiną kwasku cytrynowego i musztardy, a także majonezem, solą i pieprzem.

To niesamowicie prosty deser, który składa się z makaronu, maku i miodu. Tradycja mówi, że mak przynosi bogactwo. Kluski z makiem smakują zarówno dzieciom, jak i dorosłym. Mają przyjemnie słodki smak. Można je dodatkowo doprawić przyprawami korzennymi i podawać w połączeniu z bakaliami.

W niektórych rodzinach tradycyjną potrawą wigilijną są gołąbki z kaszą i grzybami polane sosem grzybowym lub pomidorowym. Tradycyjne gołąbki zawinięte są w liść kapusty, ale można również użyć delikatniejszej kapusty pekińskiej.

Piernik według ludowej tradycji oznacza dobrobyt. Dawniej kojarzono go z wysokim statusem społecznym. Można go przełożyć np. śliwkowymi powidłami. Jeśli chcemy zachwycić naszych gości staropolskim piernikiem, należy przygotować go na kilka tygodni przed Świętami.

Można też upiec pierniczki, którymi zachwycą się z pewnością wszystkie dzieci. Również muszą być przygotowane z wyprzedzeniem, by zdążyły zmięknąć. Można udekorować je lukrem lub tylko posypać cukrem pudrem.

Wymienione 12 potraw należy do najczęściej przygotowywanych tradycyjnych dań wigilijnych, choć w zależności od regionu mogą się one od siebie różnić. To, jakie dania wybierzemy, tak naprawdę zależy tylko od nas samych. Nie musimy sztywno trzymać się tradycji. Ważne, by było smacznie i różnorodnie, a z pewnością każdy z naszych gości znajdzie coś dla siebie i nie odejdzie od stołu głodny.