Piękny Jaś – dlaczego powinien gościć w naszej kuchni

Choć fasola to roślina o zasięgu globalnym, mająca swoje korzenie na zboczach Andów (gdzie uprawiano ją już 10 tysięcy lat temu), odmiana Piękny Jaś jest nierozłącznie związana z doliną Dunajca, Raby i Wisły.

To okolice słynące z żyznych gleb (bogatych w cenne składniki mineralne, m.in. magnez) i niewielkich wahań temperatury, ograniczanych porannymi mgłami, częstymi wiosną i jesienią. Tutejsza fasola zawdzięcza swoją sławę wielowiekowemu doświadczeniu plantatorów, których wiedza przekazywana jest z pokolenia na pokolenie. Metody tradycyjnej uprawy fasoli były doskonalone przez dziesięciolecia, a znaczenie ma każdy szczegół: długość drewnianych tyczek, między którymi rozciągnięte są sznurki (na nich pnie się roślina), termin zasiewu, optymalny czas podcięcia, właściwe pielenie czy dosuszanie strąków. Plantacje Pięknego Jasia muszą być osłonięte od bardzo nielubianego przez niego wiatru.

Walory tego specjału doceniła Unia Europejska – w 2011 r. Piękny Jaś z Doliny Dunajca został zarejestrowany jako chroniona nazwa pochodzenia. Uprawnienia do jego produkcji mają tylko rolnicy prowadzący działalność na terenie 11 gmin w województwie małopolskim.

Oczywiście Piękny Jaś jest uprawiany także w innych częściach Polski. Jednak zdaniem znawców fasola pochodząca z doliny Dunajca pozostaje bezkonkurencyjna.

Piękny Jaś to produkt o imponujących walorach odżywczych. Duże, mocno spłaszczone białe nasiona, o kształcie przypominającym nerkę, charakteryzują się przede wszystkim znacznie większą niż w przypadku innych odmian fasoli zawartością magnezu – mikroelementu wpływającego na wiele procesów zachodzących w naszym organizmie, niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, pokarmowego czy kostno-naczyniowego. Są także bogatym źródłem żelaza, potasu, fosforu, wapnia czy cynku. Dostarczają również solidnej dawki witamin, zwłaszcza B1 (odpowiada za właściwą pracę mięśni i systemu nerwowego) oraz PP (jest składnikiem wielu enzymów uczestniczących w przemianach cukrów i tłuszczów).

Piękny Jaś to skarbnica łatwo przyswajalnego białka, które zmniejsza wydzielanie soków żołądkowych i wykazuje działanie zasadotwórcze, pomagając utrzymać równowagę gospodarki kwasowo-zasadowej. Aminokwasy zawarte w ziarnach fasoli nie wpływają tak niekorzystnie na utratę wapnia, jak ten sam składnik w innych roślinach, co ma duże znaczenie w profilaktyce osteoporozy.

Węglowodany zawarte w Pięknym Jasiu to głównie lekkostrawna skrobia oraz rozpuszczalne frakcje błonnika pokarmowego, który wspomaga walkę z wysokim poziomem cholesterolu, zapobiegając rozwojowi chorób układu krążenia.

To produkt nie tylko zdrowy, ale również nadający się do wszechstronnego wykorzystania w kuchni. Ma lekko słodki smak, delikatną konsystencję i cienką skórkę, dlatego wymaga krótszego czasu gotowania niż inne odmiany fasoli. Przedtem nasiona powinno się moczyć w wodzie przez kilka godzin, dzięki czemu staną się łatwiej strawne. Aby potrawy zawierające fasolę nie były przyczyną wzdęć, warto dodawać do nich ziół: cząbru, tymianku czy majeranku.

Ze względu na swoje walory, Piękny Jaś świetnie nadaje się do popularnej w Polsce fasolki po bretońsku czy barszczu ukraińskiego. Na liście produktów tradycyjnych ministerstwa rolnictwa pojawiają się także bardziej oryginalne przysmaki przygotowywane na bazie tej odmiany fasoli, na przykład… tort, wypiekany od dziesięcioleci w podkarpackiej wsi Gorliczyna. Ciasto wyrabia się z ugotowanych i zmielonych ziaren Pięknego Jasia, żółtek utartych z cukrem i skórką cytrynową oraz piany z białek. Po upieczeniu przekłada się je marmoladą, polewa lukrem i posypuje orzechami.

Z Pięknego Jasia można też przyrządzić pyszny farsz do pierogów: na słono (ugotowaną i rozgniecioną fasolę należy zmieszać z podsmażoną cebulką, czosnkiem, solą i pieprzem, a także smalcem lub tłuszczem gęsim, który zwiąże masę) albo na słodko (dodając do fasoli masło, cukier waniliowy, kakao, suszone śliwki czy bakalie).

Ciekawym doznaniem dla podniebienia będzie na pewno pasztet z Pięknego Jasia lub przygotowane z niego kotlety – wystarczy ugotowaną fasolę zmielić w maszynce, dodać jajka, podsmażoną cebulę, tartą bułkę i przyprawy, zaś po zmieszaniu i uformowaniu usmażyć z obu stron.

Na Podkarpaciu z tej fasoli wytwarza się nawet kiełbasę oraz… wódkę.

Chcesz się pochwalić swoimi kulinarnymi osiągnięciami? Masz ciekawy przepis? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl