Polska fasola z orzełkiem. Tradycyjne nasiona znów w modzie
Jej białe nasiona zdobi wiśniowo-czerwone znamię, które kształtem przypomina do złudzenia piastowskiego orła. Niekiedy nawet pojawia się na jego głowie plamka wyglądająca jak korona. Czy można wyobrazić sobie bardziej patriotyczny produkt spożywczy? W dodatku zdrowy i smaczny.
Ta niezwykła odmiana fasoli znów zyskuje popularność, o czym świadczy pojawienie się jednym z odcinków teleturnieju "Milionerzy". Uczestnik programu musiał odpowiedzieć na podchwytliwe pytanie: Jakie ziarna z orzełkiem w koronie wysypiemy jesienią ze strąka? Wśród możliwych odpowiedzi znalazły się: bób, soczewica, groch i fasola. Prawidłowe rozwiązanie zagadki było prawdopodobnie dla wielu widzów sporym zaskoczeniem, gdyż wciąż mało kto zdaje sobie sprawę z istnienia nasion o charakterystycznym znamieniu przypominającym polskie godło.
Tymczasem fasola z orzełkiem ma bardzo długą historię. W okresie zaborów jej uprawę traktowano w wielu zakątkach kraju jako obowiązek patriotyczny, co nie podobało się władzom pruskim, rosyjskim czy austriackim, karzącym chłopów za sadzenie "polskiej" fasoli. Dlatego robiono to w konspiracji, skrywając sadzonki wśród zagonów ziemniaków. Na wieczerzy wigilijnej w wielu polskich rodzinach musiała znaleźć się choć jedna potrawa przyrządzona z fasoli z orzełkiem.
Silna symbolika…
Fasola z orzełkiem była rozpowszechniona w całej Polsce, o czym świadczy relacja prof. Kazimierza Rouperta, który w 1923 r. pisał: "Będąc małym chłopcem, natknąłem się na Kujawach na ciekawą rzecz, która mnie ogromnie przejęła: w Plebance, opodal znanej miejscowości kąpielowej – Ciechocinka, pokazał całemu towarzystwu, bawiącemu tam na wycieczce, właściciel p. Stanisław Gębczyński, całą grządkę fasoli i przyciszonym głosem oświadczył: To jest polski 'szablak z orzełkiem'. Dostaliśmy wtedy kilka strąków, tej tycznej fasoli i z nabożnem wzruszeniem rozdłubywaliśmy z bratem strąki, by – ku naszemu wówczas rozczarowaniu – zobaczyć białe ziarna z nieregularnymi plamkami czerwonej barwy w okolicy znaczka, od strony brzusznej ziarna. Była to, jak dziś widzę, odmiana fasoli z 'oczkiem', jak wspomniana amerykańska, jeno nie zółtem, lecz czerwonem. Orzełka kształtu upragnionego, o ile pomnę, wówczas nie dopatrzyliśmy się".
Trwa ładowanie wpisu: instagram
O znaczeniu tego oryginalnego symbolu patriotyzmu pisze także prof. Anna Rosner z Uniwersytetu Warszawskiego w artykule "Prawnoustrojowe symbole Rzeczypospolitej szlacheckiej na ziemiach polskich" : "(…) Jak potrzebna i ważna była ta symbolika i jak ją pielęgnowano, niech świadczy fakt, że po powstaniu styczniowym w wielu regionach dawnych ziem polskich ostentacyjnie hodowano w ogrodach pewien gatunek fasoli tyczkowej, której naturalny wzór (wybarwienie) przypomina orła".
W miarę upływu lat popularność tej odmiany fasoli malała. Na większą skalę uprawiano ją tylko na Sądecczyźnie, gdzie trafiła na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, za sprawą Zenona Kukiera, emerytowanego lekarza, którego rodzina pochodziła z kresów wschodnich.
…i cenny skład
Ostatnio fasola z orzełkiem, zwana też "fasolą niepodległości", cieszy się coraz większym zainteresowaniem rolników. Nie tylko ze względu na oryginalny wygląd, ale również łatwość uprawy. Roślina wykazuje bowiem bardzo trwałe cechy gatunkowe, nie zmienia swojego kształtu i wyglądu, nie krzyżuje się również z innymi odmianami. Ze względu na karłowaty charakter nie wymaga uciążliwych zabiegów związanych z osadzaniem tyczek.
Podobnie jak inne odmiany fasoli, również nasiona z orzełkiem charakteryzują się imponującymi właściwościami odżywczymi. Dostarczają m.in. dużej dawki białka, którego są bogatszym źródłem niż mięso. Cenne aminokwasy zmniejszają wydzielanie soków żołądkowych (korzystne przy nadkwasocie czy refluksie żołądkowo-przełykowym) i wykazują działanie zasadotwórcze (pomagają utrzymać równowagę gospodarki kwasowo-zasadowej). "Fasolowe białko" nie wpływa tak niekorzystnie na utratę wapnia, jak ten sam składnik w innych roślinach, co ma duże znaczenie w profilaktyce osteoporozy.
Fasola to także skarbnica węglowodanów, nienasyconych kwasów tłuszczowych, cennych mikroelementów (cynku, selenu, żelaza, potasu, wapnia i fosforu) czy witamin z grupy B oraz C i A. Fasola z orzełkiem jest delikatna w smaku. Może stanowić wartościowy składnik zup, sałatek, zapiekanek czy sycących potraw jednogarnkowych. Świetnie nadaje się do przygotowywania pożywnych past do pieczywa.
Nasiona należą do produktów dość ciężkostrawnych, dlatego należy je odpowiednio długo moczyć przed obróbką termiczną. Aby potrawy zawierające fasolę nie były przyczyną wzdęć, warto dodawać do potraw ziół takich jak cząber, tymianek czy majeranek.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl