Cząber

Cząber (łac. Satureja) to roślina z rodziny jasnotowatych, wykorzystywana do produkcji smakowitych i aromatycznych przypraw. Najbardziej znanym gatunkiem tego zioła jest cząber ogrodowy (łac. Satureja hortensis), który od ponad dwóch tysiącleci znajduje zastosowanie w kuchni oraz w medycynie naturalnej. W starożytnym Rzymie cząber skutecznie zastępował drogi i trudno dostępny czarny pieprz, a w czasach średniowiecznych stanowił jedną z podstawowych roślin uprawianych w przyklasztornych ogródkach. W Polsce zioło to pojawiło się prawdopodobnie w okolicach XI wieku. Przez lata cząber stał się podstawowym dodatkiem wielu tradycyjnych dań, a także jedną z najczęściej wykorzystywanych roślin przy okazji wystąpienia różnych dolegliwości.

##Cząber – opis ogólny

Cząber ogrodowy jest niewielkich rozmiarów rośliną (około 25 cm wysokości) rosnącą dziko w Turcji oraz w krajach południowo-wschodniej Europy. Z powodzeniem ziele to uprawiane jest w niemal każdym zakątku świata. Cząber posiada charakterystyczne wąskopłatkowe liście oraz cechuje się silnym aromatem. Sama uprawa rośliny nie należy do trudnych – zioło lubi miejsca nasłonecznione, a ono samo jest odporne na wysokie temperatury (zaleca się podlewanie tylko w trakcie upałów). Ususzona roślina doskonale sprawdza się w kuchni jako przyprawa – jej ostry, ale niedominujący smak stanowi cenne urozmaicenie wielu delikatnych potraw.

##Właściwości lecznicze cząbru

Od dawna cząber uważany jest za roślinę, która skutecznie przynosi ulgę podczas różnych dolegliwości układu pokarmowego. Szczególnie wskazane jest spożycie tego ziela w trakcie wzdęć oraz niestrawności. Zawarta w roślinie tanina skutecznie łagodzi objawy biegunki i przeciwdziała nadmiernej fermentacji w jelitach. Oprócz tego cząber w umiarkowany sposób działa moczopędnie, przeciwrobaczo oraz antyseptycznie. Roślinę wykorzystuje się również w celach pielęgnacji skóry.

##Cząber w kuchni

Wyrazisty, a jednocześnie umiarkowanie ostry smak cząbru sprawia, że przyprawa ta znajduje zastosowanie w wielu popularnych potrawach. Dzięki olejkom eterycznym, które poprawiają trawienie, cząber idealnie nadaje się jako dodatek do dań ciężkostrawnych. Świetnie podkreśli on smak ziemniaków, fasoli, grochu, bobu, sałatek, zup (np. zupy z dyni), drobiu (cordon blue z piersi kurczaka), potraw jajecznych, gulaszu, czy też twarogu. Cząber wykorzystuje się także w trakcie produkcji salami. Stanowi on również skład ziół prowansalskich.

Do czego warto dodać cząber?

• Bigos
• Gulasz
• Pizza
• Pieczony kurczak
• Fasolka po bretońsku
• Ratatouille
• Pieczenie
• Dania rybne

##Cząber ogrodowy a cząber górski

Wśród najpopularniejszych gatunków cząbru znajduje się jego odmiana nazywana górską (łac. Satureja montana). W porównaniu do opisanego powyżej cząbru ogrodowego, bylina ta charakteryzuje się znacznie intensywniejszym aromatem (większa zawartość olejków eterycznych bogatych w oleje lotne, żywice, karotenoidy, witaminę A, witaminę C i wiele innych), ostrzejszym smakiem, innym kształtem liści oraz obszarem występowania (roślinę spotyka się głównie w słonecznych krajach Europy). Z ususzonego cząbru górskiego otrzymuje się przyprawę o nazwie czubryca – niezwykle charakterystyczną dla dań kuchni bułgarskiej.

Czy wiesz, że…?

W dawniejszych czasach cząber wykorzystywany był do wpłynięcia na poziom libido. Rzekomo odmiana ogrodowa miała zwiększać popęd seksualny, a górska obniżać. Uzyskana z cząbru górskiego czubryca wykazuje według niektórych badań hamowanie rozwoju wirusa HIV. Oprócz tego przyprawa ma niekorzystnie wpływać na niektóre bakterie (np. E.coli).

Wojciech Chentkiewicz