Cząber

Cząber to zioło, które w europejskiej tradycji kulinarnej znane jest od wieków. Nasi przodkowie używali go zamiast drogiego czarnego pieprzu, a także wykorzystywali do różnych celów medycznych. Dziś cząber jest przyprawą nieco zapomnianą, choć idealnie nadaje się do wielu smakowitych potraw. Warto przypomnieć sobie o jego wyjątkowych właściwościach, tym bardziej, że mają one korzystny wpływ na nasze zdrowie.

Cząber
Źródło zdjęć: © Shutterstock.com

Cząber (łac. Satureja) to roślina z rodziny jasnotowatych, wykorzystywana do produkcji smakowitych i aromatycznych przypraw. Najbardziej znanym gatunkiem tego zioła jest cząber ogrodowy (łac. Satureja hortensis), który od ponad dwóch tysiącleci znajduje zastosowanie w kuchni oraz w medycynie naturalnej. W starożytnym Rzymie cząber skutecznie zastępował drogi i trudno dostępny czarny pieprz, a w czasach średniowiecznych stanowił jedną z podstawowych roślin uprawianych w przyklasztornych ogródkach. W Polsce zioło to pojawiło się prawdopodobnie w okolicach XI wieku. Przez lata cząber stał się podstawowym dodatkiem wielu tradycyjnych dań, a także jedną z najczęściej wykorzystywanych roślin przy okazji wystąpienia różnych dolegliwości.

Cząber – opis ogólny

Cząber ogrodowy jest niewielkich rozmiarów rośliną (około 25 cm wysokości) rosnącą dziko w Turcji oraz w krajach południowo-wschodniej Europy. Z powodzeniem ziele to uprawiane jest w niemal każdym zakątku świata. Cząber posiada charakterystyczne wąskopłatkowe liście oraz cechuje się silnym aromatem. Sama uprawa rośliny nie należy do trudnych – zioło lubi miejsca nasłonecznione, a ono samo jest odporne na wysokie temperatury (zaleca się podlewanie tylko w trakcie upałów). Ususzona roślina doskonale sprawdza się w kuchni jako przyprawa – jej ostry, ale niedominujący smak stanowi cenne urozmaicenie wielu delikatnych potraw.

Właściwości lecznicze cząbru

Od dawna cząber uważany jest za roślinę, która skutecznie przynosi ulgę podczas różnych dolegliwości układu pokarmowego. Szczególnie wskazane jest spożycie tego ziela w trakcie wzdęć oraz niestrawności. Zawarta w roślinie tanina skutecznie łagodzi objawy biegunki i przeciwdziała nadmiernej fermentacji w jelitach. Oprócz tego cząber w umiarkowany sposób działa moczopędnie, przeciwrobaczo oraz antyseptycznie. Roślinę wykorzystuje się również w celach pielęgnacji skóry.

Cząber w kuchni

Wyrazisty, a jednocześnie umiarkowanie ostry smak cząbru sprawia, że przyprawa ta znajduje zastosowanie w wielu popularnych potrawach. Dzięki olejkom eterycznym, które poprawiają trawienie, cząber idealnie nadaje się jako dodatek do dań ciężkostrawnych. Świetnie podkreśli on smak ziemniaków, fasoli, grochu, bobu, sałatek, zup (np. zupy z dyni)
, drobiu (cordon blue z piersi kurczaka)
, potraw jajecznych, gulaszu, czy też twarogu. Cząber wykorzystuje się także w trakcie produkcji salami. Stanowi on również skład ziół prowansalskich.

Do czego warto dodać cząber?

Bigos
• Gulasz
Pizza
• Pieczony kurczak
• Fasolka po bretońsku
• Ratatouille
• Pieczenie
• Dania rybne

Cząber ogrodowy a cząber górski

Wśród najpopularniejszych gatunków cząbru znajduje się jego odmiana nazywana górską (łac. Satureja montana). W porównaniu do opisanego powyżej cząbru ogrodowego, bylina ta charakteryzuje się znacznie intensywniejszym aromatem (większa zawartość olejków eterycznych bogatych w oleje lotne, żywice, karotenoidy, witaminę A, witaminę C i wiele innych), ostrzejszym smakiem, innym kształtem liści oraz obszarem występowania (roślinę spotyka się głównie w słonecznych krajach Europy). Z ususzonego cząbru górskiego otrzymuje się przyprawę o nazwie czubryca – niezwykle charakterystyczną dla dań kuchni bułgarskiej.

Czy wiesz, że…?

W dawniejszych czasach cząber wykorzystywany był do wpłynięcia na poziom libido. Rzekomo odmiana ogrodowa miała zwiększać popęd seksualny, a górska obniżać. Uzyskana z cząbru górskiego czubryca wykazuje według niektórych badań hamowanie rozwoju wirusa HIV. Oprócz tego przyprawa ma niekorzystnie wpływać na niektóre bakterie (np. E.coli).

Wojciech Chentkiewicz

Źródło artykułu:

Wybrane dla Ciebie

Ta przyprawa to prawdziwa petarda. Wspiera mózg i poprawia metabolizm
Ta przyprawa to prawdziwa petarda. Wspiera mózg i poprawia metabolizm
Babcia co roku robi zapas na zimę. Ten sok zastępuje pół domowej apteczki
Babcia co roku robi zapas na zimę. Ten sok zastępuje pół domowej apteczki
Wiele osób nie ma świadomości. Wyjaśniamy, czy trzeba obierać pomidory
Wiele osób nie ma świadomości. Wyjaśniamy, czy trzeba obierać pomidory
Lipiec to idealny moment na ten zabieg. Zapewni obfite zbiory malin
Lipiec to idealny moment na ten zabieg. Zapewni obfite zbiory malin
Lubisz cebulę dymkę? Oto jak wpływa na twój organizm, gdy ją jesz
Lubisz cebulę dymkę? Oto jak wpływa na twój organizm, gdy ją jesz
Nasi dziadkowie pili w PRL-u, a my zapomnieliśmy. Oczyszcza organizm i pomaga obniżyć cholesterol
Nasi dziadkowie pili w PRL-u, a my zapomnieliśmy. Oczyszcza organizm i pomaga obniżyć cholesterol
Czy polski jaśmin można wykorzystać w kuchni? Wiele osób się zastanawia
Czy polski jaśmin można wykorzystać w kuchni? Wiele osób się zastanawia
Dziś zapomniane warzywo, kiedyś królowało na polskich stołach. Pomaga obniżyć ciśnienie
Dziś zapomniane warzywo, kiedyś królowało na polskich stołach. Pomaga obniżyć ciśnienie
Dosyp do porannej kawy. Naukowcy zapewniają, że może opóźniać alzheimera
Dosyp do porannej kawy. Naukowcy zapewniają, że może opóźniać alzheimera
Wielu myśli, że jest zdrowsza od pizzy. Ale czy na pewno?
Wielu myśli, że jest zdrowsza od pizzy. Ale czy na pewno?
Znany dietetyk ubolewa. Polacy jedzą go zbyt mało, a ma zbawienny wpływ na jelita i hamuje cukrzycę
Znany dietetyk ubolewa. Polacy jedzą go zbyt mało, a ma zbawienny wpływ na jelita i hamuje cukrzycę
Taką wodę piję w lecie. Cudownie oczyszcza organizm i poprawia samopoczucie
Taką wodę piję w lecie. Cudownie oczyszcza organizm i poprawia samopoczucie