Tradycyjne polskie produkty pod specjalną ochroną
W Polsce jest 37 takich cenionych tradycyjnych specjalności, które otrzymały unijny certyfikat. Kilka znamy wszyscy: oscypek, truskawka kaszubska, miód pitny. Wiele jednak rozpoznają nieliczni. Oto dziesięć najmniej znanych.
Specjały z polskim rodowodem
Francuzi mają swojego szampana i wiele serów, Włosi mozarellę, Grecy oliwki, a Hiszpanie wędzoną paprykę. Każdy naród w Europie dumny jest ze swoich produktów, wytwarzanych lokalnie od wieków i charakterystycznych dla konkretnego regionu. Takie produkty trafiają na specjalną unijną listę, by chronić je przed podróbkami. W Polsce jest 37 takich cenionych tradycyjnych specjalności, które otrzymały unijny certyfikat. Kilka znamy wszyscy: oscypek, truskawka kaszubska, miód pitny. Wiele jednak rozpoznają nieliczni. Oto dziesięć najmniej znanych.
Cebularz lubelski
Cebularz lubelski to okrągły placek o średnicy od 5 do 25 cm i grubości ok. 1,5 cm. Wyrabia się go z ciasta pszennego, ale z dużym dodatkiem cukru i masła. Na powierzchni placka układa się farsz z pokrojonej w grubą kostkę cebuli wymieszanej z makiem, solą i olejem roślinnym. Pierwsze wzmianki o cebularzu lubelskim sięgają XIX w. Jako pierwsi zaczęli je wypiekać Żydzi zamieszkujący tereny lubelskiego Starego Miasta. Z czasem receptura, ze względu na swoją prostotę i niskie koszty, rozprzestrzeniła się po całej Lubelszczyźnie.
Fasola wrzawska
Fasola wrzawska to nic innego jak specyficzna odmiana, czyli fasola "Piękny Jaś", uprawiana w północnej części Kotliny Sandomierskiej. Nazwa pochodzi od wsi Wrzawy, która jest centrum tego fasolowego zagłębia. Odmiana ma bardzo duże, nerkowate i lekko spłaszczone nasiona, charakteryzujące się słodkawym smakiem. Każdy z etapów produkcji fasoli wrzawskiej opiera się na tradycyjnych dla tego regionu umiejętnościach, a większość prac wykonywana jest ręcznie. Bardzo ważne znaczenie ma odpowiednie rozmieszczenie tyczek, po których wspina się fasola. To jedna z najlepszych odmian tej rośliny strączkowej na świecie. Może być uprawiana tylko w Kotlinie Sandomierskiej.
Chleb prądnicki
Jego nazwa wywodzi się od wiosek nad strumieniem Prądnik w okolicach Krakowa. Dawniej istniały tam liczne młyny, więc rozwijało się także piekarstwo. Pierwsze wzmianki o pieczywie z Prądnika pochodzą z XIV w. Mieszkańcy Prądnika Czerwonego słynęli przede wszystkim z wypieku ogromnego chleba prądnickiego. Właśnie rozmiar, gruba skórka i długotrwała świeżość odróżniają ten chleb od innych. Bochenki ważą około 4,5 kilograma, ale okazjonalnie piecze się takie, które ważą nawet 14 kilogramów! Chleb prądnicki, przechowywany w normalnych warunkach, jest świeży przez siedem dni. W dodatku ten rodzaj pieczywa dojrzewa po upieczeniu i najlepszy jest po dwóch - trzech dniach.
Kiełbasa lisiecka
Tradycyjna kiełbasa wędzona wytwarzana jest w gminach Liszki i Czernichów w województwie małopolskim. Produkuje się ją z wysokiej jakości mięsa wieprzowego, głównie z szynki. Ma kształt wianka o średnicy 35-40 cm. Zewnętrzna powłoka ma kolor ciemnobrązowy, wynikający z procesu naturalnego wędzenia. Jest lśniąca i lekko pomarszczona, sucha w dotyku. W przekroju widoczne są jasne kawałki mięsa szynkowego, otoczone ciemniejszym farszem mięsnym. Kiełbasa lisiecka wywodzi się z tradycyjnej, grubo krojonej kiełbasy krakowskiej. Pod swoją nazwą wyodrębniła się w latach 30. XX wieku.
Suska sechlońska
A to z kolei odmiana... śliwki. Nazwa wywodzi się z miejscowej gwary. Suska oznacza suszkę, czyli podsuszoną i podwędzoną śliwkę. Nazwa pochodzi również od miejscowości Sechna w gminie Laskowa w województwie małopolskim. Suski sechlońskie to śliwki poddane procesowi podsuszania i podwędzania, z pestkami lub drylowane. W smaku suska sechlońska jest lekko słodka z posmakiem i aromatem wędzenia. Do wyrobu suski wykorzystywane są owoce odmiany śliwy domowej typowej, tzw. węgierki.
Redykołka
Redykołka to niewielki serek w kształcie zminiaturyzowanego zwierzątka, ptaka, serduszka lub wrzeciona. Jest serem półtwardym, półtłustym. Najmniejsze redykołki ważą od 30 do 60 g i mają kształt wrzeciona. Waga serków o pozostałych kształtach nie może przekroczyć 300 g. Tradycyjnie rten produkt wytwarzano z mleka owczego, ale dziś dodaje się również do 40 proc. mleka krowiego. Tereny, na których odbywa się produkcja tego sera, są jednymi z najczystszych w Polsce. Obszar produkcji radykołek położony jest na Podhalu, pomiędzy czterema parkami narodowymi. Na północy znajduje się Gorczański Park Narodowy, na południu Tatrzański Park Narodowy, na zachodzie Babiogórski Park Narodowy, a na wschodzie Magurski Park Narodowy.
Andruty kaliskie
To cienki krążek delikatnego ciasta o regularnych brzegach, lekko połyskującej, kolorystycznie niejednolitej, gładkiej powierzchni o średnicy 15 do 17 cm. Andrut jest lekko słodki, kruchy. Tradycja kaliskich andrutów zajmuje ważne miejsce w dziejach Kalisza, jednego z najstarszych miast w Polsce. Etymologia słowa nie jest ustalona. Wiadomo jedynie, że nazwa znana była już w XVIII wieku. Według Zygmunta Glogera w XVIII wieku andruty podawane były na deser.
Wielkopolski ser smażony
Smażony ser to jeden z najbardziej charakterystycznych wielkopolskich smakołyków. Specyficzny smak i zapach wielkopolskiego sera smażonego pochodzi od zgliwiałego i usmażonego twarogu oraz kminku. Do produkcji wielkopolskiego sera smażonego należy używać wyłącznie świeżych surowców - mleka oraz twarogu. Przy jego wytwarzaniu bardzo ważny jest proces tzw. gliwienia, które polega na naturalnym rozkładzie białka trwającym 2-3 dni. Następnie ser się smaży na maśle i dodaje kminek.
Olej rydzowy
Wbrew nazwie nie jest olejem wytwarzanym z grzybów. Do produkcji oleju rydzowego wykorzystywana jest roślina o nazwie lnianka siewna, ludowo określana w Polsce jako "rydz", "rydzyk", "ryżyk" lub też znacznie rzadziej "lennica". W niektórych regionach Polski funkcjonuje wyłącznie ludowa nazwa tej rośliny - rydz - pochodząca od wyjątkowego rdzawego koloru jej nasion. Olej rydzowy, w przeciwieństwie do innych olejów, można przechowywać bardzo długo. Głównym ośrodkiem produkcji tego tłuszczu jest Wielkopolska.
Pierekaczewnik
Pierekaczewnik to wypiek o wyglądzie przypominającym skorupę ślimaka. Efekt ten uzyskuje się dzięki nałożeniu na siebie sześciu, bardzo cienkich warstw rozwałkowanego ciasta, przekładanych farszem (słodkim lub mięsnym) i zwiniętych w rulon. Tak uformowane ciasto piecze się w okrągłym naczyniu, które nadaje pierekaczewnikowi pożądany kształt. Gotowe ciasto ma zazwyczaj 26-27 cm średnicy i waży ok. 3 kg. Nazwa "pierekaczewnik" wyraża specyficzny charakter produktu, ponieważ pochodzi od czasownika "pierekatywat", który w języku białoruskim i rosyjskim oznacza rozwałkowywanie. Można go spotkać jedynie na Podlasiu, szczególnie we wsiach zamieszkiwanych przez mniejszość tatarską.
AD
