Kuchnia grecka – z czego słynie?

Kuchnia grecka ma bardzo długą historię sięgającą nawet 4 tys. lat wstecz. Świadczy o tym np. to, że pierwsza książka kucharska z potrawami z tego regionu świata jest autorstwa Archestratosa i pochodzi z 330 r. p.n.e. W starożytnej Grecji jedzenie było niezwykle istotne, a biesiadowanie stanowiło podstawę każdego spotkania.

Grecy od dawien dawna uprawiali zboża winorośle, drzewa migdałowe i oliwne. Zajmowali się hodowlą zwierząt, szczególnie kóz i owiec. Z kolei położenie geograficzne sprawiało, że w kuchni często gościły ryby i owoce morza. Po dziś dzień trendy te utrzymały się, choć kuchnia grecka znacznie zmieniła się od czasów starożytnych.

Liczne wyprawy do Azji, Hiszpanii, Włoch czy Egiptu pozwoliły na czerpanie inspiracji z kuchni tych krajów. Tym sposobem w czasach bizantyjskich do kuchni greckiej trafił kawior i gałka muszkatołowa, a w XVII wieku Grecy poznali i pokochali pomidory, fasolę, ziemniaki i dynię. Niektóre dania, które uważane są za greckie, tak naprawdę wcale nie pochodzą z Grecji, ale np. z Turcji.

Najbardziej charakterystyczne dla kuchni greckiej są godziny spożywania posiłków. Przede wszystkim, Grecy raczej nie przywiązują większej uwagi do śniadania. Zazwyczaj z rana piją kawę i zagryzają ją biszkoptami albo placuszkami. Pierwszym konkretnym posiłkiem jest dopiero lunch między 13.30 a 17.30. Z kolei najważniejsza w ciągu dnia jest kolacja. To ostatni, a jednocześnie najbardziej obfity i okazały posiłek. Kolację Grecy jadają bardzo późno – czasami nawet o 23.00. Obowiązkowo jest ona zakrapiana lżejszym lub mocniejszym alkoholem.

Taki rytm posiłków prawdopodobnie wiąże się z gorącym klimatem, jaki panuje w Grecji. W ciągu dnia temperatura jest tak wysoka, że po prostu nikt nie myśli o jedzeniu. Za to wieczorem głód daje o sobie znać i jest ochoczo zaspokajany.

Grecy mają zwyczaj podawania na stół wszystkich dań jednocześnie – łącznie z deserami. Dzięki temu posiłek od razu zachwyca oczy biesiadników, dając poczucie obfitości i różnorodności. Greckie potrawy najczęściej są podawane na zimno, ewentualnie mają letnią temperaturę.

Co ważne, warzywa w greckiej kuchni stanowią samodzielny pełnowartościowy posiłek, podczas gdy w Polsce czy w wielu innych krajach często traktowane są tylko jako dodatek do dań mięsnych czy rybnych.

Kuchnia grecka jest niezwykle smaczna i zdrowa. Jej podstawę stanowią ryby, owoce morza i warzywa, a najbardziej charakterystycznymi produktami są wino i oliwa z oliwek.

Jakie jeszcze produkty najczęściej pojawiają się w potrawach kuchni greckiej?

• Warzywa: pomidor, ogórek, papryka, cebula, bakłażan, cukinia, strączki, czosnek, koper włoski, karczoch, kapusta, szpinak.
• Zioła: bazylia, oregano, tymianek, mięta, koperek, skórka cytrynowa, pieprz.
• Sery: feta, graviera, metsovone, mizithra, halloumi, kefalotiri, manouri, jogurt grecki.
• Mięsa: baranina, jagnięcina, kozina, a aktualnie też wołowina, wieprzowina i drób.
• Ryby i owoce morza: tuńczyk, okoń, sardynka, barwena, kalmary, ośmiornice.
• Napoje: kawa, woda, frappe, wino, ouzo – wódka anyżowa, retsina – wino z żywicą sosnową, Metaxa – brandy z muszkatowym winem.
• Słodziki: miód, cukier.

Potrawy kuchni greckiej są proste i szybkie w przygotowaniu. Warzywa przygotowuje się na najróżniejsze sposoby. Można je gotować, piec, smażyć, dusić, gotować na parze, jeść na surowo. Dania nie wymagają ogromnej ilości składników, a mimo to są wyjątkowe. Nic więc dziwnego, że bardzo szybko stały się popularne na całym świecie.

Kuchnia grecka to różnorodne potrawy, które bazują na świeżych i łatwo dostępnych w tamtym rejonie składnikach. Najbardziej popularne są:

• meze – różnego rodzaju przekąski podawane w trakcie głównego posiłku, np. smażone w cieście kalmary, ośmiornica grillowana z oliwą i sosem cytrynowym;
• gyros – mięso wieprzowe, baranie lub drobiowe obracane i opiekane na rożnie, a następnie odcinane płatami elektrycznym nożem; gyros jest jednym z najbardziej znanych składników fast foodów;
• pita – rodzaj placków, które wypełnione są różnego rodzaju wytrawnymi farszami; czasem podaje się ją na słodko;
• choriatiki, czyli znana wszystkim sałatka grecka z ogórkami, pomidorami, serem feta i oliwą z oliwek;
• pastisio – zapiekanka przygotowywana z makaronu, mielonego mięsa i sosu beszamelowego;
• moussaka – zapiekanka z mielonego mięsa, ziemniaków, smażonego bakłażana oraz sosu beszamelowego układanych warstwami na przemian;
• baklava – deser przygotowany z ciasta filo przełożonego masą z orzechów i miodu lub cukru; ciasto kroi się w romby lub kwadraty, a potem oblewa lukrem i posypuje pistacjami; baklava stanowi kość niezgody między Turkami a Grekami, gdyż obie narodowości przypisują sobie pochodzenie tego deseru;
• krestostupa – grecka zupa z wołowiną i ryżem; tzatziki – sos powstały na bazie jogurtu naturalnego, czosnku i startych świeżych ogórków, do których często podaje się souvlaki, czyli mięso z rusztu odpowiednio przyprawione ziołami;
• tatamosalata – dip robiony z gniecionych ziemniaków lub chleba oraz z ikry;
• keftedakia – mięsne klopsy podsmażane;
• ladelemono – sos oliwno-cytrynowy; feta me meli – ser feta zapiekany w cieście i polany miodem;
• saganaki – zazwyczaj plastry sera halloumi lub graviera obsmażane na niewielkiej patelni;
• loukoumades – kulki z ciasta, które się zapieka, a potem polewa syropem i podaje z orzechami;
• dolmadakia – wołowe albo jagnięce mięso mielone zawinięte w liście winorośli;
• fasolada – zupa z białej fasoli, pomidorów i marchewki;
• fava – puree z żółtego grochu albo fasoli;
• spanikopita – cienkie płatkowe ciasto, które zapieka się z serem feta i szpinakiem.

Kuchnia grecka należy do kuchni śródziemnomorskiej, która uznawana jest za jedną z najzdrowszych ma świecie. I wszystko byłoby super, gdyby nie to, że Grecy plasują się na 11. miejscu w rankingu najbardziej otyłych społeczeństw zamieszkujących Europę. Jak to możliwe? Nocne posiłki, bardzo słodkie i tłuste desery, a do tego brak umiaru, zamiłowanie do obfitości i coraz chętniejsze sięganie po dania typu fast food z pewnością sporo wyjaśniają.

Jeśli więc chcemy sięgać do tradycji greckiej kuchni, róbmy to! Ale wybierajmy z niej to, co najlepsze i spożywajmy w ciągu dnia, a nie w nocy.