Kawa orkiszowa – dlaczego warto po nią sięgnąć?

Badacze wciąż spierają się o pochodzenie orkiszu. Według jednej teorii jest on hybrydą płaskurki i podgatunku pszenicy zwyczajnej, inna głosi, że stanowi krzyżówkę samopszy oraz trawy z rodzaju Aegilops speltoides i kozieńca (rośliny pierwotnie występującej na Kaukazie i wybrzeżu Morza Kaspijskiego).

Jedno nie ulega wątpliwości – jest to jedno z najstarszych zbóż uprawianych przez człowieka. W Europie orkisz był rozpowszechniony już w II w. p.n.e., cieszył się też dużą popularnością na terenie Cesarstwa Rzymskiego – pierwsza historyczna wzmianka na jego temat pojawiła się dopiero w dekrecie cesarza Dioklecjana w 301 r. n.e.

Największą uznanie zdobył w okresie średniowiecza, wraz z rozwojem rolnictwa. Początkowo był ceniony przede wszystkim w chłodniejszych rejonach Europy, m.in. na Półwyspie Skandynawskim, z czasem pojawił się również w Niemczech czy Polsce, gdzie uprawiano go na szeroką skalę od VIII w.

Wielką orędowniczką orkiszu była XII-wieczna mistyczka, uczona i uzdrowicielka, św. Hildegarda z Bingen, która w słynnym dziele "Physica" pisała: "(…) Jest najlepszym spośród wszystkich zbóż. Ogrzewa, odżywia, wzmacnia i jest najłagodniejszym z ziaren. Kto spożywa orkisz cieszy się mocnym ciałem i zdrową krwią, swobodnym umysłem, radością i pogodą ducha".

Jednak w kolejnych wiekach orkisz został wyparty przez inne gatunki zbóż. Już w 19. stuleciu stał się rośliną niemal całkiem zapomnianą. Podobnie jak wyrabiana z jego prażonych ziaren kawa, po którą niegdyś sięgano bardzo chętnie – spożywanie naparu zalecała już św. Hildegarda.

Dziś orkiszowe produkty przeżywają renesans. Szybko rośnie bowiem liczba osób poszukujących artykułów o wysokich walorach odżywczych, sprzyjających zdrowemu stylowi życia. Kawa z prażonych ziaren starożytnego gatunku pszenicy idealnie wpisuje się w ten trend.

Kawa orkiszowa – wartości odżywcze

Nie ulega wątpliwości, że orkisz, z którego ziaren wytwarza się kawę, to surowiec o bardzo dużych wartościach odżywczych. Kryje bogactwo białek i węglowodanów złożonych, dzięki czemu zapewnia długotrwały zastrzyk energii, przyspiesza również budową masy mięśniowej. Jest naturalnym antybiotykiem wzmacniającym system odpornościowy organizmu. Posiada silne właściwości oczyszczające, bezpośrednio wpływając na prawidłowe funkcjonowanie wątroby oraz woreczka żółciowego. Dobroczynnie oddziałuje na przemianę materii.

Orkiszowe ziarna są skarbnicą błonnika pokarmowego, nie tylko regulującego perystaltykę jelit i pracę układu trawiennego, ale również skutecznie obniżającego poziom "złego" cholesterolu LDL, którego nadmiar grozi rozwojem poważnych schorzeń układu krążenia.

Orkisz dostarcza dużo cennych składników mineralnych: cynk dba o kondycję skóry, włosów i paznokci, wspiera pracę tarczycy oraz uczestniczy w produkcji serotoniny, nieprzypadkowo zwanej "hormonem szczęścia", mangan i fosfor wzmacniają kości i zęby, miedź działa bakteriobójczo, zaś kobalt i żelazo współtworzą krwinki czerwone.

Kawa orkiszowa jest też bogatym źródłem kwasu krzemowego, który pozytywnie wpływa na stan skóry, włosów i paznokci, zapewnia jasność umysłu oraz właściwą koncentrację. Dzięki wysokiej zawartości witamin z grupy B (odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego) skutecznie pobudza, poprawia koncentrację, a przy tym przynosi uczucie odprężenia.

Produkt nie zawiera kofeiny, dlatego bez obaw mogą po niego sięgać osoby z zmagające się z nadciśnieniem. W procesie prażenia ziaren łatwiej przyswajalny staje się obecny w ziarnach gluten, dlatego kawę orkiszową zaleca się w przypadku jego nietolerancji.

Kawa orkiszowa – jak ją przygotować

Kawę orkiszową możemy kupić w kilku wersjach: ziarnistą, mieloną lub instant, czyli rozpuszczalną. Smaczny i zdrowy napój najłatwiej przygotować z dwóch ostatnich – czubatą łyżeczkę produktu wystarczy zalać wodą (szklankę), gotować przez 2-3 minuty, później odstawić na 5-10 minut i przelać do filiżanek. Kawę w ziarenkach trzeba wcześniej zmielić, ale za to po ugotowaniu ma pełniejszy smak i aromat.

Napój można wzbogać różnymi dodatkami, np. mlekiem czy śmietanką, pamiętając jednak, że staje się wówczas bardziej kaloryczny. Kawa orkiszowa świetnie komponuje się również z miodem lub syropem klonowym, a także wyrazistymi przyprawami: cynamonem, wanilią, imbirem, kardamonem czy anyżem. Ciekawy efekt przyniesie dodanie do naparu kakao (wystarczy mała łyżeczka).

Kawę orkiszową możemy spożywać zarówno na ciepło, jak i na zimno, z dodatkiem kostek lodu albo kulki lodów śmietankowych lub waniliowych (to ciekawa propozycja na upalny dzień).