Jedzmy kwiaty i chwasty

Produktów, które uatrakcyjnią nasz jadłospis nie musimy szukać w markecie czy na targu. Czasem wystarczy spacer po ogródku lub łące, ponieważ wiele popularnych kwiatków i pospolitych roślin może być świetnym dodatkiem do potraw. Dostarczą nie tylko smaku, ale również wartościowych składników odżywczych.

Rafał Natorski/mmch/kuchnia.wp.pl

Jedna z najpiękniejszych roślin ogrodowych, która w czerwcu pokrywa się pachnącymi kwiatami, zwykle w kolorze żółtym, pomarańczowym i czerwonym. Nie tylko ładnie wyglądają, ale również świetnie smakują. Kwiaty nasturcji to znakomity dodatek do surówek i potraw z serem czy jajkami. Odpowiednio przygotowane (zakonserwowane w zalewie octowej i posiekane) nadają się do tatara i sałatek jarzynowych. Zamarynowanymi pączkami o lekko pieprznym smaku można zastąpić kapary. Kwiaty nasturcji to także efektowna ozdoba potraw i składnik pysznej nalewki. W kuchni wykorzystuje się też liście rośliny, która zawiera dużo soli mineralnych, olejków eterycznych i błonnika. Ma działanie bakteriobójcze i jest zalecana w leczeniu zakażeń dróg oddechowych oraz moczowych.

Chyba każdy zna uroczą roślinę, porastającą trawniki, łąki, nieużytki i przydrożne rowy. Jednak mało kto wie, że zarówno jej białożółte kwiatki, jak i młode liście mogą być świetnym dodatkiem do wielu potraw. Nadają się do zup, zapiekanek i sałatek. Dzięki lekkiemu aromatowi mięty wzbogacą smak past, omletów czy masła ziołowego. Zebrane wiosną pączki można zamarynować i podać jako element przystawki na uroczystej kolacji. Kwiaty stokrotki to także piękna ozdoba potraw. Roślina zawiera dużo witaminy C, beta-karotenu, olejków eterycznych, cukrów oraz soli mineralnych. Napary ze stokrotki działają wykrztuśnie i leczą choroby skóry.

Roślina o dużych, "owłosionych" liściach i drobnych niebieskich, różowych lub białych kwiatkach w kształcie gwiazdki jest dziś traktowana jak chwast i porasta głównie wilgotne łąki lub zaniedbane ogródki. Tymczasem jej pędy, liście i kwiaty to prawdziwe bogactwo aromatów. Mają lekko słony smak, przypominający ogórka. Liście można wykorzystać do aromatyzowania marynat, nalewek i napojów, a także dodawać do kanapek, sałatek i zup - szczególnie chłodnika czy barszczu ukraińskiego. Duszone stają się wspaniałym uzupełnieniem potraw mięsnych. Kwiaty ogórecznika można kandyzować, albo po zanurzeniu w ubitym białku obtaczać w cukrze pudrze i dekorować nimi sałatki owocowe i desery. Po zamrożeniu w kostkach lodu (3-4 na kostkę) urozmaicą drinki.

Popularna w polskich ogrodach roślina o żółtopomarańczowych kwiatach bywa nazywana "szafranem dla ubogich", ponieważ z powodzeniem może zastąpić najdroższą przyprawę świata. Nagietek jest nie tylko podobny w smaku, ale również zabarwia potrawy (np. ryż) na charakterystyczny, pomarańczowy kolor. Kwiaty można dodawać do zup, makaronów czy sosów. Młode listki rośliny poprawiają wartości smakowe sałatek i surówek.Nagietek dostarcza beta-karotenu, flawonoidów i fitosteroli. Ma właściwości przeciwzapalne oraz bakteriobójcze. Ponadto działa kojąco i leczniczo na uszkodzenia skóry.

Rosnąca w kępach roślina o sztywnej łodydze i charakterystycznych czerwonych, różowych lub białych kwiatach zazwyczaj nie kojarzy się z kuchnią. Chyba, że jako jej ozdoba, stojąc w wazonie na stole. Tymczasem kwiaty goździka to prawdziwy przysmak, o przyjemnym aromacie. Można je dodawać do sałatek, ciasteczek owocowych i kanapek. Nadają się także do aromatyzowania cukru, dżemu oraz octu. Kwiaty goździka są nietrwałe więc warto je kandyzować i w ten sposób przechowywać w suchym miejscu. Kandyzowane pączki wzbogacą smak zup, sosów, syropów oraz grzanego wina. Nalewkę z płatków pije się jako środek uspokajający.

W kuchni można wykorzystać kwiaty zarówno dzikiej odmiany tej rośliny, która rośnie na polach i łąkach, jak i jej kuzyna hodowanego w ogrodzie czy na balkonie. Dobrze komponują się w surówkach, daniach warzywnych, zupach i sałatkach owocowych. Świetnie nadają się do zamrażania w kostkach lodu oraz ozdabiania deserów. Najprostszym sposobem na przygotowanie pięknej oraz smacznej ozdoby jest obsypanie wypłukanych kwiatków cukrem pudrem i podsmażenie ich w lekko nagrzanym piekarniku. Bratek zawiera dużo witaminy C i mikroelementów. Jego dzika odmiana, zwana fiołkiem trójbarwnym jest cennym ziołem - reguluje przemianę materii, wzmacnia naczynia krwionośne, ma działanie moczopędne i odtruwające organizm.

Żółte kwiaty rośliny, która często nazywana jest mleczem to jeden z pierwszych zwiastunów wiosny. Pojawiają się bardzo szybko i pokrywają kolorowym kobiercem łąki i trawniki. Mniszek jest znakomitym produktem spożywczym, ponieważ w kuchni można wykorzystać każdy fragment rośliny. Liście (najlepiej młode, zbierane do czerwca) można dodawać do sałatek lub past, którymi smarujemy pieczywo. Czasem mają gorzkawy posmak, który usuniemy stosując tzw. bielenie, czyli przez kilka dni przechowując liście w naczyniu nieprzepuszczającym światła. Z kwiatów mniszka przygotujemy świetne wino, syrop lub galaretkę. Ich pąki można zamarynować. Korzeń wzbogaci smak zupy, a niektórzy stosują go jako substytut kawy. Roślina jest bogatym źródłem witaminy A, B, C i D. Liście działają moczopędnie, a korzeń jest przydatny przy niestrawności.

Roślina porastająca łąki, przydrożne rowy i wysypiska śmieci jest dziś traktowana jak chwast. Nasi przodkowie znacznie bardziej cenili komosę, zwaną też lebiodą, która często pomagała im przetrwać trudne chwile przed zebraniem plonów. Młode liście mają bardzo przyjemny orzechowy smak. Można je przyrządzać jak szpinak lub dodawać do sałatek i surówek. W niektórych krajach pędy komosy są "zamiennikiem" szparagów.
Starsze liście mogą być mniej smaczne, a czasem nawet lekko toksyczne, dlatego warto je przepłukać i obgotować przed przygotowywaniem potrawy. Jedzenie komosy korzystnie wpływa na zdrowie. Roślina pomaga w zaparciach, kaszlu i przewlekłym zapaleniu oskrzeli.

W czasie spacerów potrafi być prawdziwym utrapieniem, ponieważ roślina ma właściwości "parzące". Jednak w kuchni zmienia się w bardzo wartościowy produkt spożywczy. Młode liście pokrzywy są świetnym dodatkiem do wiosennej sałatki czy farszu pierogowego. Po podsmażeniu z cebulą, czosnkiem, gałką muszkatołową i sosem sojowym staną się pyszną przystawką. Wielu miłośników ma również zupa z pokrzywy (liście dusimy na maśle z czosnkiem, zalewamy wywarem z włoszczyzny oraz mlekiem i gotujemy doprawiając gałką muszkatołową, imbirem i pieprzem). Przed przygotowywaniem potraw należy przelać liście pokrzywy wrzątkiem, by utraciły właściwości parzące, a jednocześnie nabrały delikatnego smaku. Roślina ma wiele walorów zdrowotnych - usuwa toksyny i wspomaga produkcję czerwonych krwinek. Korzystnie wpływa na przemianę materii i jest bogata w żelazo.

Rafał Natorski/mmch/kuchnia.wp.pl