Goździki w kuchni
Goździki to jedna z najpopularniejszych przypraw używanych w kuchni. Jej niezwykły aromat w wyjątkowy sposób nadaje charakteru wielu znanym nam daniom. Goździki szczególnie mocno kojarzą nam się z aurą Bożego Narodzenia. Warto jednak wiedzieć, że niepozorne z wyglądu igiełki mają wiele właściwości zdrowotnych. Jakich? Poznaj dokładnie zastosowanie tej niezwykłej przyprawy!
Najstarsze ślady używania goździków datowane są na osiemnaście stuleci przed narodzinami Chrystusa. Tak stare ząbki przyprawy zostały odnalezione przez archeologów w ceramicznym naczyniu odkopanym na terenie Syrii. Na pewno goździki były używane w starożytnych Chinach, gdzie żuto je w celu odświeżenia swojego oddechu. W Europie przyprawa pojawiła się w średniowieczu za sprawą arabskich kupców, którzy przywieźli je do Wenecji. Dziś goździki stanowią ważny dodatek do wielu popularnych potraw, a także traktowane są jako naturalne lekarstwo na różnego rodzaju schorzenia.
Goździki – opis ogólny
Goździki są niczym innym, jak wysuszonym i nierozkwitłym pąkiem czapetki pachnącej (łac. Syzygium aromaticum), nazywanej również goździkowcem korzennym. Roślina ta należy do rodziny mirtowatych i rośnie dziko na terenie Indonezji. Jej uprawy występują m.in. na Madagaskarze i na Półwyspie Malajskim. Czapetka może osiągnąć nawet 12 metrów wysokości, a jej gałęzie porastają ciemnozielone liście o eliptycznym kształcie. Kwiaty drzewa charakteryzują się świeżym, różowym lub jasnoczerwonym kolorem. Nierozkwitłe pęki kwiatowe poddaje się ususzeniu - przybierają one wówczas postać niewielkich (około 1,5 centymetrów długości), ciemnobrązowych igiełek z charakterystycznymi lekko rozwartymi główkami. To właśnie te zaschnięte pęki wykorzystywane są jako aromatyczna przyprawa oraz naturalny środek leczniczy.
Właściwości lecznice goździków
Goździki były wykorzystywane w medycynie od bardzo dawna. Nawet dziś, między innymi w Chinach czy Indiach, stanowią ważny i popularny preparat zwalczający różne dolegliwości. Przede wszystkim goździki zalecane są przy uciążliwych bólach zębów. Zawarty w przyprawie związek chemiczny o nazwie eugenol ma działanie znieczulające i skutecznie łagodzi objawy różnych stomatologicznych schorzeń. Goździki wykorzystywane są również do zwalczania przeróżnych dolegliwości żołądkowych – przyprawa wykazuje działanie wiatropędne, przyspiesza procesy trawienne i reguluje pracę całego układu pokarmowego. Dodatkowo goździki obniżają poziom cholesterolu we krwi, wspomagają naturalną odporność, pomagają zwalczyć przeziębienie, ból gardła, ból głowy, udrażniają zatkany nos, a także działają rozgrzewająco. Badania wykazały również, że przyprawa zabija pasożyty jelit, a do tego działa antybakteryjnie i antywirusowo.
Zastosowanie goździków w kuchni
Niezwykły aromat goździków (lekko słodkawy i korzenny) sprawia, że znajdują one zastosowanie w wielu rodzajach dań. Przede wszystkim stanowią one bardzo cenny dodatek do potraw zawierających owoce. Goździki w wyjątkowy sposób wzmacniają smak i zapach domowych napojów alkoholowych (np. nalewek lub grzanego wina), kompotów, ciast, czy chociażby zwykłej herbaty. Przyprawa od lat kojarzy się ze świętami Bożego Narodzenia, ponieważ dodawana jest do wielu gwiazdowych specjałów (np. owocowej zupy wigilijnej lub tradycyjnych ciasteczek). Wbite w pomarańczę igiełki goździków są także popularną bożonarodzeniową ozdobą. Oprócz tego przyprawa dobrze komponuje się z daniami mięsnymi – doskonale uwydatnia ona smak cielęciny, wołowiny oraz dziczyzny. Goździki są również ważnym składnikiem kilku popularnych mieszanek orientalnych przypraw (np. curry)
. Sproszkowaną
przyprawę warto także dodać do dań opartych na pomidorach, różnego rodzaju farszy, pasztetów oraz do bigosu.
Do czego warto dodać goździki?
• Grzane wino
• Kompot owocowy
• Nalewka wiśniowa
• Szarlotka
• Schab nadziewany śliwką
• Bigos
• Grillowana karkówka
• Zupa owocowa
• Tarta z gruszkami
Czy wiesz, że…?
Angielska nazwa goździków – clove – pochodzi od łacińskiego clavus, czyli „gwóźdź”. To oczywiście nawiązanie do wyglądu przyprawy, która tuż po ususzeniu przypomina niewielkich rozmiarów ćwiek.
Naukowcy nie są pewni, co do antyrakowego działania goździków. Część badań wykazała, że przyprawa uwalnia związki chroniące przez powstaniem nowotworów, jednak inne analizy dowiodły, że goździki mogą również sprzyjać rozwojowi różnych guzów. Przyprawa ta może również posłużyć jako środek do walki z mrówkami. Zapach goździków skutecznie odstrasza te owady, przez co szybko znikną one z domu lub mieszkania. Goździki uważane są także za naturalny afrodyzjak.
Wojciech Chentkiewicz
