Czas brukselki
Wielu osobom te małe kapustki kiepsko się kojarzą, ponieważ nasze mamy i babcie miały zwyczaj niemiłosiernie je rozgotowywać, przez co warzywa stawały się gąbczaste i zyskiwały siarkowy posmak. Jednak wytrawni kucharze wiedzą, że odpowiednio przyrządzona brukselka jest pyszna. Wtedy także zachowuje imponujące wartości odżywcze.
Nazwa warzywa nie pozostawia wątpliwości, skąd pochodzi ten smakołyk. Nie wiadomo natomiast, kiedy Belgowie rozpoczęli uprawę warzywa, które powstało prawdopodobnie ze skrzyżowania kapusty głowiastej i jarmużu. Jedne źródła podają, że działo się to w XVI w., według innych – dopiero na początku XIX w.
Niewątpliwie brukselka – w przeciwieństwie do innych warzyw kapustnych, będących ważnym składnikiem diety ubogich warstw społecznych – była początkowo traktowana jako potrawa wyższych sfer i ozdoba bogatych stołów. Do Polski dotarła dopiero pod koniec XIX w., ale nigdy nie zyskała zbyt dużej popularności. Być może dlatego, że przez lata nie potrafiliśmy jej odpowiednio przygotowywać. Warto jednak wreszcie docenić walory tego warzywa.
*Co siedzi w brukselce? *
Brukselka to skarbnica witamin i mikroelementów. 100 g małych kapustek zapewnia nam 80 proc. dziennego zapotrzebowania na witaminę C, której w tym warzywie jest więcej niż np. w cytrynie. Znajdziemy tam także sporo innych witamin: E, K, a także przedstawicieli grupy B (wśród nich kwas foliowy, bardzo potrzebny przede wszystkim kobietom w ciąży, ponieważ jest niezbędny do prawidłowego rozwoju układu nerwowego płodu).
Brukselka zawiera też mnóstwo błonnika, który zwiększa objętość w żołądku i wywołuje uczucie sytości. Wspomaga również prawidłowe funkcjonowanie jelit – poprawia ich perystaltykę i reguluje proces wypróżniania. W warzywie jest też wiele minerałów: potasu, magnezu, wapnia, sodu, żelaza, manganu, miedzi czy cynku.
Bardzo ważnym składnikiem brukselki są indole i izosiarkocyjaniany – substancje fitochemiczne, które chronią przed nowotworami, co potwierdziły badania naukowe. Onkolodzy zalecają włączenie warzywa do jadłospisu osób cierpiących na nowotwory prostaty, wątroby, jelit, żołądka, okrężnicy, odbytnicy, trzustki, przełyku oraz w przypadkach guzów piersi.
Brukselkę mogą bez obaw jeść osoby dbające o linię – 100 g tego warzywa dostarcza zaledwie 42 kalorii. Jak każda roślina kapustna, brukselka może wywoływać wzdęcia. Dlatego warto ją łączyć z majerankiem, koperkiem, kminkiem czy ziołami prowansalskimi.
Odporna na mróz
Brukselka jest warzywem jesienno-zimowym. Zazwyczaj pojawia się na rynku we wrześniu lub październiku. Zbierać ją można nawet do stycznia, bo bardzo dobrze znosi niewielki mróz. Po pierwszych przymrozkach rosną nawet jej walory, a warzywo nabiera wówczas łagodniejszego smaku. Na co zwracać uwagę podczas zakupów? Wybierajmy przede wszystkim świeżą brukselkę, ponieważ długo przechowywana charakteryzuje się nieprzyjemnym smakiem i zapachem. Powinna być jasnozielona, mieć ciasno upakowane listki i świeżo wyglądające łodyżki, które świadczą o tym, że została niedawno zebrana.
Jeśli zamierzamy przyrządzać brukselkę w całości, powinniśmy dobierać główki równej wielkości, by ugotowały się równomiernie. Mniejsze mają zwykle łagodniejszy, lekko słodkawy smak.
Jak przechowywać warzywo? Nieopłukaną brukselkę pakujemy do papierowej torby i wkładamy do lodówki, jednak nie powinna tam spędzić więcej niż 3-4 dni. Możemy ją również zamrozić, najlepiej po wcześniejszym krótkim obgotowaniu (3-5 min).
Gotujemy brukselkę
Przygotowując brukselkę należy na początku przeciąć łodyżkę i usunąć podwiędłe, przebarwione listki zewnętrzne. Warzywo szybciej się ugotuje, jeśli na każdej główce zrobimy od spodu dwa krzyżujące się nacięcia. Kapustki o średnicy większej niż 2,5 cm powinno się pokroić na połówki lub ćwiartki. Wówczas nie robimy oczywiście nacięć na spodzie. Brukselkę gotujemy w lekko osolonym wrzątku około 5-10 minut (czas zależy od wielkości warzyw). Do wody warto dodać masło, szczyptę cukru i octu winnego lub soku z cytryny. Niektórzy gotują brukselkę w wodzie z mlekiem, co pozbawia warzywo goryczki.
Brukselka powinna być miękka na tyle, żeby można było wbić w nią szpikulec albo widelec. Jeśli będziemy ją gotować zbyt długo, stanie się gąbczasta, straci kolor i zyska nieprzyjemny siarkowy posmak. Warzywo można również przygotować na parze lub w kuchence mikrofalowej.
Pyszna przystawka
Brukselka powinna zagościć w naszej kuchni, ponieważ jest nie tylko zdrowa, ale także bardzo smaczna. Na przykład pokrojona w cienkie plasterki świetnie sprawdzi się w potrawach typu stir-fry (dania smażone na niewielkiej ilości tłuszczu, które wymagają ciągłego mieszania).
Warzywo można też nadziać na szpikulec, skropić oliwą z oliwek i piec na grillu aż zrobi się miękka. W ten sposób otrzymamy pyszną przystawkę do różnych dań mięsnych.
Z brukselką świetnie komponuje się bułka tarta smażona na maśle, masło z dodatkiem cytryny lub gałki muszkatołowej, ocet balsamiczny, ser cheddar czy prażone orzechy włoskie. Warto łączyć to warzywo z wędzoną szynką albo podsmażonym, chrupiącym boczkiem.
Pojedyncze listki brukselki to pożywny dodatek do zup, potraw duszonych, sałatek i wszelkich dań, którym chcemy dodać trochę koloru. Warzywo należy wówczas obgotować ok. 3 minuty na parze, żeby nieco zmiękło, ale wciąż pozostało kruche i nie straciło charakterystycznej, zielonej barwy.
Rafał Natorski/mmch/kuchnia.wp.pl