Tradycyjna święconka na Wielkanoc
Uroczyste święcenie pokarmów odbywa się tradycyjnie w Wielką Sobotę. Wierni przybywają tego dnia do kościoła z wielkanocnymi koszyczkami. Te z roku na rok są coraz bardziej wymyślne i nierzadko odbiegają od tradycyjnej wersji. Dlatego zamiast pakować do święconki kolejnego czekoladowego zająca czy egzotyczne owoce, warto przypomnieć sobie, co symbolizują najważniejsze składniki.
Co powinno znaleźć się w koszyczku
Uroczyste święcenie pokarmów odbywa się tradycyjnie w Wielką Sobotę. Wierni przybywają tego dnia do kościoła z wielkanocnymi koszyczkami. Te, z roku na rok są coraz bardziej wymyślne i nierzadko odbiegają od tradycyjnej wersji. Dlatego zamiast pakować do święconki kolejnego czekoladowego zająca czy egzotyczne owoce, warto przypomnieć sobie, co symbolizują najważniejsze składniki.
Chleb
Produkt ten we wszystkich kulturach jest traktowany jako pokarm niezbędny do życia. Gwarantuje dobrobyt i pomyślność. Wśród chrześcijan zawsze był niezwykle ważnym symbolem i pamiątką przemiany, jaka dokonała się podczas Wielkiego Czwartku. Wtedy Chrystus przemienił swoje ciało w chleb, częstując nim apostołów podczas ostatniej wieczerzy. Przed laty, jeśli na Wielkanoc pieczono różne odmiany chleba, do koszyka wkładano dużą kromkę każdego z nich. W niektórych regionach do dzisiaj wypiekany jest specjalny chleb wielkanocny, zwany paschą.
Jajka
To znak odradzającego się życia, symbol zwycięstwa nad śmiercią. Do święconki często trafiają pisanki. Nie wiadomo dokładnie, skąd wywodzi się zwyczaj malowania jajek. Jedni twierdzą, że św. Magdalena dowiedziawszy się o zmartwychwstaniu Jezusa, pobiegła do domu i zobaczyła, że wszystkie jajka stały się kolorowe. Inna wersja przypisuje to Matce Bożej, która błagając o darowanie życia Jezusowi, zaniosła dzieciom Piłata barwne jajka w prezencie.
Kolory pisanek też mają swoje symboliczne znaczenie: fioletowy i niebieski oznacza żałobę i Wielki Post, czerwony - krew Chrystusa przelaną na krzyżu za nasze grzechy, a zielony, brązowy i żółty - radość ze zmartwychwstania. Dawniej wierzono, że jajka posiadają magiczną moc i chronią przed złymi duchami. Często zakopywano je w polu, aby zapewnić dobry urodzaj, lub w kurnikach, aby kury dobrze się niosły.
Chrzan
Chrzan zawsze był starym ludowym symbolem fizycznej krzepy. To również recepta na siły witalne przez cały rok. Staropolski zwyczaj nakazuje, aby poświęcony chrzan zjeść na czczo przed uroczystym śniadaniem i chuchnąć trzy razy do komina. Dzięki temu można objadać się bezkarnie, jeść tłusto i obficie. Współcześnie można darować sobie chuchanie, ale faktycznie produkt ten znakomicie poprawia trawienie i może łagodzić przykre dolegliwości związane z przejedzeniem. W koszyczku może znaleźć się w formie kawałka korzenia lub tarty w małym pojemniku.
Wędliny i kiełbasa
Wędlina zapewnia zdrowie i płodność, a także dostatek, bo kiedyś nie każdy mógł sobie pozwolić na ten przysmak. Od XIX wieku w wielkanocnym koszyku króluje ulubiona przez Polaków kiełbasa. Najlepiej, jeśli jest to produkt własnego wyrobu.
Sól i ser
Jest życiodajnym minerałem, który przed wiekami posiadał moc odstraszania wszelkiego zła. Bez soli nie ma życia. To także oczyszczenie, samo sedno istnienia i prawdy. Stąd twierdzenie o soli ziemi użyte przez Chrystusa podczas Kazania na Górze.
Z kolei ser to symbol przyjaźni między człowiekiem a siłami przyrody. Jako produkt pochodzący od krów, owiec i kóz jest gwarancją udanej hodowli zwierząt domowych.
Słodki akcent
Ciasta w koszyku wielkanocnym to tradycja najmłodsza. Słodkie wypieki to symbol umiejętności i doskonałości. Najczęściej w święconce pojawia się wielkanocna baba. Najlepiej, aby był to wypiek domowy, a nie produkt kupiony w cukierni.
Bardzo ważnym symbolem wielkanocnym, który trafia do święconki, jest oczywiście baranek. To symbol triumfu Chrystusa, który jak ofiarny baranek oddał swoje życie za ludzi, aby następnie zmartwychwstać i odnieść zwycięstwo nad grzechem, złem i śmiercią. Cukrowa figurka wzbogacona jest najczęściej triumfalnym sztandarem.
Koszyczek i dekoracje
Nie bez znaczenia jest sam koszyczek, w którym zanosimy pokarmy do poświęcenia. Powinien być wykonany z materiałów naturalnych, takich jak wiklina, słoma czy sosnowe łuby (ręcznie strugane paski drzewne). Do środka należy włożyć elegancką serwetę, a jedzenie ukryć pod dodatkowym nakryciem, które zdejmuje się na czas święcenia. Warto udekorować koszyczek gałązkami borówek lub bukszpanu. Ich zielony kolor odwołuje się do nadziei chrześcijan na zmartwychwstanie i nieskończoność życia. Natomiast wierzbowe bazie według pradawnych wierzeń zapewniają nagrodę w niebie.
Wielkanocne tradycje w polskiej kuchni
