Tłuste ryby i oleje roślinne chronią mózg przed kurczeniem się

Starsze kobiety, u których stwierdza się wyższy poziom kwasów tłuszczowych omega-3 we krwi mają mniejsze ubytki tkanki mózgowej związane z procesami starzenia – wskazują badania opublikowane przez pismo „Neurology”.

Jak przypominają autorzy pracy, szybsze zanikanie tkanek w mózgu obserwuje się u osób cierpiących na demencję.

"Podczas normalnego procesu starzenia się objętość mózgu maleje – po 70-tce o około 0,5 cm3 na rok, jednak demencja jest związana z przyspieszonym kurczeniem się mózgu” – tłumaczy kierujący badaniami James Pottala z University of South Dakota w Sioux Falls.

Jego zespół przeanalizował dane zebrane w ramach studium pt. Women's Health Initiative Memory Study w grupie ponad 1 tys. kobiet po menopauzie (średnia wieku) 70 lat. Na początku żadna z nich nie miała objawów demencji. Zmierzono im we krwi poziom dwóch kwasów tłuszczowych omega-3, tj. kwasu eikozapentaenowego (EPA) oraz dokozaheksaenowego (DHA).

Naukowcy przypominają, że kwas DHA stanowi od 30 do 40 proc. kwasów tłuszczowych obecnych w błonach komórek w mózgu. Najwięcej zawierają go fragmenty błony komórkowej zlokalizowane w pobliżu synaps, tj. miejsc, w których zachodzi komunikacja między neuronami.

Zawartość EPA i DHA w błonach czerwonych krwinek dobrze odzwierciedla zawartość tych związków w diecie danej osoby. Obfitym źródłem kwasów omega-3 są tłuste ryby morskie, takie jak makrela, dorsz, łosoś, tuńczyk oraz śledź. Zawierają je także oleje roślinne, zwłaszcza olej lniany, ale też rzepakowy, który jest nawet bogatszym ich źródłem niż oliwa z oliwek.

Po ośmiu latach od oznaczenia poziomu omega-3 we krwi badanych kobiet wszystkim wykonano rezonans magnetyczny (MRI) mózgu, aby zmierzyć objętość istoty szarej i białej.

Okazało się, że te panie, u których na początku badania stwierdzono najwyższy poziom EPA i DHA we krwi miały mózgi o około 2 cm3 większe niż kobiet z grupy o najniższym stężeniu tych związków.

W dodatku, hipokamp – struktura mózgu odpowiedzialna za formowanie się wspomnień i ich przechowywanie – był średnio o 2,7 proc. większy u kobiet, u których poziom omega-3 był dwukrotnie wyższy niż przeciętna.

Na 13 przebadanych obszarów mózgu istotne różnice w objętości zaobserwowano tylko w odniesieniu do hipokampa.

W analizie uwzględniono różne czynniki mogące mieć wpływ na rozmiary mózgu badanych pań, jak poziom wykształcenia, wiek, problemy zdrowotne, w tym choroby układu krążenia, palenie papierosów, ćwiczenia fizyczne, stosowanie hormonalnej terapii zastępczej.

Autorzy pracy podkreślają, że nie zmierzyli sprawności poznawczej pań, a jedynie objętość ich mózgu, nie mogą zatem ocenić czy różnice w jego rozmiarach mają związek ze zdolnościami pamięciowymi i ryzykiem demencji. Inną wadą badań było to, że nie sprawdzono czy zawartość kwasów omega-3 w diecie nie zmieniała się w okresie badania.

Możliwe, że niektóre kobiety zmieniły swoją dietę lub zaczęły zażywać suplementy diety z kwasami omega-3, tłumaczą badacze.

Jak wyjaśnił Pottala agencji Reuters, poziom omega-3 we krwi można zwiększyć poprzez zmiany nawyków żywieniowych, jak np. spożywanie tłustych ryb morskich dwa razy w tygodniu, czy zażywanie suplementów z tłuszczami rybimi.

Zdaniem naukowców wyniki te sugerują, że omega-3 mogą spowalniać tempo utraty tkanki mózgowej w trakcie procesu starzenia.

Eksperci zastrzegają zarazem, że badanie miało charakter epidemiologiczny i nie dostarcza dowodów na to, iż poziom kwasów omega-3 we krwi ma bezpośredni związek z objętością mózgu czy sprawnością umysłową. Potrzeba więcej badań, które zweryfikują, czy zwiększenie spożycia omega-3 spowalnia proces kurczenia się mózgu, oceniają.

Z wielu dotychczasowych badań wynika, że nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 odgrywają istotną rolę w prewencji różnych schorzeń, w tym na przykład chorób układu krążenia, są też niezbędne dla prawidłowego rozwoju mózgu płodu, dlatego kobietom w ciąży zaleca się regularne spożywanie ryb morskich (zwłaszcza o mniejszych rozmiarach, jak np. śledzie, ponieważ zawierają mniej pierwiastków ciężkich, w porównaniu z dużymi rybami, jak tuńczyk czy łosoś). (PAP)

jjj/ krf/