Skąd wzięły się frytki?

Jedzą je nastolatki w Japonii i studenci we Włoszech. Nie gardzą nimi biznesmeni w londyńskim City i smakosze w najlepszych i najdroższych francuskich restauracjach. Nie są zbyt wymyślnym daniem. Można się nawet pokusić o stwierdzenie, że to tania przekąska dla biedaków. Ot, pocięte w słupki kawałki ziemniaka, usmażone na oleju na złoty kolor. Zwykle nie stanowią osobnego dania, są dodatkiem do ryby, kotleta, cheesburgera. Choć wielu ludziom kojarzą się z amerykańskim fast foodem albo brytyjskim fish and chips, tak naprawdę popularne na całym świecie frytki wymyślono zupełnie gdzie indziej.

Popularność frytek sprawiła, że prosty kulinarny wynalazek zaczął mieć wielu ojców. Francuzi z całym przekonaniem twierdzą, że to ich dzieło. Swoją wersję pochodzenia dania mają też Amerykanie. Ich teorie łatwo obalić.

Jak było naprawdę? Niestety wynalazca frytek z imienia i nazwiska pozostaje nieznany. Wiadomo jednak, że pierwsza porcja frytek została usmażona w Belgii, a dokładniej w mieście Dinant. Jak wynika z różnych źródeł, frytki były tam jedzone już w 1680 roku. Mieszkańcy regionu na co dzień żywili się małymi smażonymi rybami. Zimą, gdy powierzchnia wody często zamarzała i trudno je było wyłowić, zwykle brakowało tego pokarmu. Były za to ziemniaki, które nie były, ani drogie, ani trudne w uprawie. Ktoś wpadł na pomysł, aby pokroić je w słupki, przypominające rybki i smażyć tak, jak ulubione danie. W ten sposób ziemniak stał się substytutem ryby, choć początkowo frytki były smakołykiem delikatesowym, głównie ze względu na drogi tłuszcz. Danie smakowało miejscowej ludności. Pojawiało się w jarmarkowych kramach i w wesołych miasteczkach. Przepis szybko się rozpowszechnił.

Nikt nie ma wątpliwości, że z czasem frytki zyskały miano fast foodu. Stało się to już w drugiej połowie XIX wieku - ok. 1857 r. - gdy powstał pierwszy kiosk z gotowymi frytkami. Gazeta „Courrier de Verviers” opublikowała wówczas artykuł o niejakim Fritzu, którego nazywano „królem frytek”. Sprzedawał frytki duże i małe, nazywając je „une russe” i „une cosaque”. Kolejne bary rosły jak grzyby po deszczu. Sto lat później, w połowie XX w. Belgia liczyła 20 tys. „frietkotten”, czyli osiedlowych barów-smażalni . Dzisiaj jest ich ok. 25 tys.

Jak to się stało, że złociste frytki wypłynęły na szerokie wody i poznał je cały świat? Karierę międzynarodową zawdzięczają Anglikom, którzy podczas I wojny światowej wspierali militarnie Belgię. Zakochali się w tanim ziemniaczanym daniu. Nazwali je „french fries” (francuskie frytki), ponieważ dookoła nich słychać było wyłącznie język francuski - ówczesny język urzędowy Belgii. Obecnie właśnie ta nazwa jest rozpowszechniona na całym świecie, mimo iż Francuzi nie mają z frytkami nic wspólnego. Za to Belgowie mają się czym pochwalić - aż 15 proc. światowej produkcji frytek pochodzi właśnie z ich kraju.

Frytki w prosty sposób można przygotować w domu. Powinny być robione z odmian ziemniaków zawierających duże ilości skrobi, dzięki czemu podczas smażenia nie będą nadmiernie wchłaniały tłuszczu. Najlepiej wybierać bulwy o podłużnym kształcie - frytki będą długie. Równie ważny jak odmiana ziemniaka jest użyty do smażenia tłuszcz. Tradycyjnie w Belgii stosowano do smażenia łój wołowy. Dzisiaj lepiej jednak wybierać olej i mieć na uwadze, by był zawsze świeży. Pamiętajmy też, że prawdziwa frytka na zewnątrz jest chrupiąca, a w środku pozostaje miękka.

ml/mmch