Powinni je jeść zwłaszcza palacze. Pomagają obniżać cholesterol

Choć często deklarujemy, że kochamy owoce i nie możemy bez nich żyć, to jednak nie darzymy wszystkich równie gorącym uczuciem miłości. W nasze łaski wkupiły się jabłka, truskawki, maliny, śliwki i różne egzotyki, a znacznie rzadziej sięgamy po swojski agrest albo czereśnie.

Na pewno straciliśmy zainteresowanie gruszkami – niegdyś były częściej spotykane, chętniej je zjadaliśmy, a obecnie niemal zniknęły z naszych jadłospisów, ogródków i działek. Całe szczęście, że nasze sady gruszowe wciąż mają się dobrze, choć nie znajdujemy się w czołówce europejskich producentów. W tych owocach rozmiłowali się Włosi, Hiszpanie, Portugalczycy, Francuzi, a nawet Belgowie – my też powinniśmy je docenić!

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Wiele osób nie przepada za gruszkami, tłumacząc to ich "dziwną", specyficzną konsystencją. Podczas jedzenia możemy mieć wrażenie, że co chwila natrafiamy na zwarte, zbite fragmenty. To prawda – trzeba przywyknąć do tego uczucia: gruszki uwielbia się za to albo nienawidzi. W nawet mocno dojrzałym miąższu występują skupiska komórek nazywanych kamiennymi. Zazwyczaj występują wokół nasion, pełniąc funkcję wzmacniającą i ochronną, ale w gruszkach są nierównomiernie rozsiane w całym owocu.

Właściwości zdrowotne gruszek

Następne 2-6 proc. masy to błonnik, a zatem niestrawne włókno pokarmowe, potrzebne do właściwego funkcjonowania przewodu pokarmowego i zmniejszające ryzyko rozwoju choroby hemoroidalnej. Dlatego gruszki powinny znaleźć się – czy to w formie świeżej, czy też suszonej – w diecie osób stosujących leczenie zachowawcze.

Jako naturalny środek przeciwdziałający zaparciom (w czym dodatkowo pomaga sorbitol znany z ostrzeżeń na cukierkach bez cukru), chronią przed wzrostem ciśnienia w świetle jelita grubego, które może zaostrzyć i pogłębić zmiany oraz uszkodzenia w guzkach krwawniczych. Wprawdzie delikatne walory przeczyszczające mogą wywołać biegunkę u dzieci, jeżeli zanadto rozmiłują się w gruszkach, ale przy kontrolowanym spożyciu, mogą być doskonałą alternatywą dla czopków glicerynowych albo laktulozy.

Gruszki nie są owocami bardzo zasobnymi w witaminę C – jeden owoc dostarczy 7-10 mg tej witaminy (większość w skórce!), a zatem zaspokaja tylko część zalecanego dziennego spożycia. Ale przecież o wiele łatwiej przyjdzie nam zjedzenie codziennie jednej, a potem drugiej gruszki (byleby nie przeholować!), niż całej garści owoców dzikiej róży albo trudno dostępnego rokitnika czy derenia. Wraz z witaminą C przyjmiemy nieco niacyny (B3), ryboflawiny (B2), tokoferoli (E) oraz tiaminy (B1) i choliny (B4). Jeżeli chodzi o składniki mineralne, to w miąższu znajdziemy potas, magnez, fosfor i wapń, a ponadto miedź, cynk i nieco żelaza. Nie są to duże ilości, ale przy zachowaniu regularności, gruszkowe witaminy, makro- i mikroelementy będą istotnym uzupełnieniem diety i wsparciem dla naszego organizmu.

W gruszkach znajdziemy również polifenole, czyli liczne substancje o podobnej budowie, odznaczające się różnorodnymi, często bardzo korzystnymi właściwościami prozdrowotnymi. Wiele polifenoli jest antyoksydantami, czyli neutralizuje reaktywne formy tlenu. Choć są one potrzebne naszemu układowi odpornościowemu, to w nadmiernych ilościach uszkadzają nasze DNA i komórki, przyczyniając się do rozwoju wielu chorób.

Zaobserwowano, iż znakomita większość substancji "zmiatających" występuje w skórce gruszek, dlatego jeżeli tylko jest to możliwe, należy unikać ich obierania. Co więcej, owoce przechowywane w dobrych warunkach, powoli tracą polifenole i witaminy, dlatego są doskonałym uzupełnieniem zimowej i wczesnowiosennej diety.

Wpływ gruszek na palaczy

W 2010 roku w czasopiśmie "International Journal of Food Sciences and Nutrition" pojawił się artykuł dotyczący wpływu owoców na zdrowie osób palących i niepalących. Codzienne spożywanie przez 26 dni jednej gruszki, jednego jabłka i szklanki soku pomarańczowego, znacząco zwiększyło zdolność organizmu osób niepalących do usuwania reaktywnych form tlenu, ale nie zaobserwowano tego samego u palaczy.

Dlaczego? Dym tytoniowy jest niezwykle silnym generatorem tych cząsteczek i nawet dieta antyoksydacyjna, zasobna w witaminy i polifenole, może nie być wystarczającą ochroną przed ich szkodliwym działaniem. Jednak osoby palące odniosły korzyści w zakresie gospodarki lipidowej – znacząco obniżył się poziom cholesterolu całkowitego oraz LDL (frakcja o niskiej gęstości), co może przyczynić się do spowolnienia rozwoju blaszek miażdżycowych. Bardzo dużej poprawie uległ stosunek LDL do HDL (frakcja o wysokiej gęstości) – wynik spadł poniżej 2, co wskazuje na duże obniżenie ryzyka wystąpienia chorób serca.

Pozytywny wpływ tych owoców na układ krążenia nie powinien być dla nas dużym zaskoczeniem. Już szwedzkie badania z 1997 roku wykazały, że dieta zasobna w gruszki, jabłka oraz zielone warzywa liściaste zmniejsza częstotliwość występowania udaru niedokrwiennego mózgu. Z kolei analiza z 2007 roku potwierdziła, iż jabłka, gruszki obniżają śmiertelność z powodu chorób sercowo-naczyniowych u kobiet, które już przeszły okres menopauzy.

Kilka różnych doświadczeń pozwoliło potwierdzić, iż spożywanie całych gruszek, jabłek, winogron czy jagód, utrudnia rozwój cukrzycy insulinoniezależnej (typu 2), natomiast w formie przetworzonej jako wyciskane lub tłuczone soki, zwiększają ryzyko wystąpienia i zaostrzenia tej choroby. Dużą ciekawostką są wnioski formułowane na podstawie wyników badania o kodzie NIH-AARP – otóż dieta zasobna w owoce z botanicznej rodziny różowatych (Rosaceae), a zatem w gruszki, jabłka, śliwki, brzoskwinie, nektarynki i truskawki, może ograniczyć ryzyko zachorowania na raka płuc, który jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym.

Przetwory z gruszek

I choć najlepsze i najzdrowsze gruszki to gruszki świeże, nie możemy zapomnieć o polskich tradycjach kulinarnych, próbujących zachować owoce w postaci domowych przetworów. Chlubą spiżarni z pewnością będą gruszki smażone w syropie z wanilią, które wprawdzie wymagają sporo pracy, ale gwarantują uzyskanie niesamowitego efektu smakowego i dekoracyjnego.

Kilogram gruszek cienko obrać, przekroić na pół, usunąć łyżeczką gniazda nasienne –oczyszczone przełożyć do miski. W litrze zimnej wody rozpuścić łyżkę kwasku cytrynowego, owoce włożyć do wody i odstawić, dzięki czemu nie zmienią koloru. W tym czasie w dużym garnku przygotować syrop z kilograma cukru i 400 ml wody – gotowy powinien formować nitki. Gruszki wyjąć z wody, przetrzeć czystą ściereczką i wkładać do syropu. Dodać bardzo drobno posiekaną jedną laskę wanilii. Całość należy smażyć na niewielkim ogniu, aż do zmięknięcia owoców, co zajmie około kwadransa. Owoce wyjąć łyżką cedzakową tak, aby sok odciekł do syropu i układać rzędami na talerzu, a ochłodzone przenosić do słoików o dużej średnicy wieczka. Dla ułatwienia pracy, duże owoce można dodatkowo przekroić na pół. Syrop ponownie zagotować, gorącym zalać owoce, zakręcić.

Pamiętam, iż czasach dzieciństwa do niedzielnego obiadu zawsze podawano kompot owocowy, często właśnie gruszkowy. Niegdyś stanowił formę deseru przygotowywaną na świeżo, ale przyrządzony w słoikach może być przechowywany przez naprawdę długi czas.

4 litry wody zagotować z dodatkiem soku z 4 cytryn (można dodać nieco żółtej skórki) i ¾ kilograma cukru, nieco ochłodzić. 4 kilogramy gruszek cienko obrać, przekroić na pół, wydrążyć i przekroić jeszcze raz na pół lub ćwiartki. Włożyć do słoików (najlepiej większych, ponad półlitrowych), do każdego włożyć 3-4 goździki. Za pomocą chochli wlać zalewę, zakręcić. Pasteryzować na mokro w dużym garnku lub na sucho w piekarniku. Podawać na zimno, można rozcieńczyć wodą lub dosłodzić cukrem albo miodem.

Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.