Mak - symbol świąt. Wielka moc małych ziarenek
Trudno sobie wyobrazić święta bez potraw z maku. Kiedyś nasiona tej rośliny były popularne w kuchni przez cały rok. Dziś mak używany jest znacznie rzadziej - ziarna są drogie, a przygotowywanie z nich dań - pracochłonne, dlatego rzadziej goszczą na naszych stołach.
Święta Bożego Narodzenia są jednak okazją, by sobie o tym tradycyjnym składniku polskiej kuchni przypomnieć i lepiej poznać jego właściwości - nie tylko smakowe!
Supermak
Mak jest zdrowy. Zawiera komplet witamin rozpuszczalnych w tłuszczach - A, D, E, a także witaminę C. Jest również doskonałym źródłem wapnia – w 100 g maku znajduje się aż 1266 mg tego pierwiastka. Ziarna zawierają także dużo żelaza, miedzi, manganu, magnezu, fosforu i cynku. Mak stanowi również bogate źródło błonnika, który wspiera działanie układu pokarmowego. Nasiona maku mają również działanie uspokajające, dlatego też stosowane były przez wieki jako lek przeciwbólowy i nasenny.
Roślina ta pochodzi z Azji, gdzie dziko rośnie wiele gatunków maku o dużych makówkach. Nasze polne kwiaty są mniejsze, choć ich nasiona mają podobny smak i właściwości. Miłośnicy maku muszą być jednak ostrożni – jedzony w dużych ilościach może powodować niepożądane reakcje: alergie, zaparcie i inne problemy żołądkowe.
Z czym to się je
W polskiej kuchni tradycyjnej mak jest wykorzystywany przede wszystkim do deserów i wypieków. Najważniejsze jest jego dobre przygotowanie. Mak sam w sobie jest suchy, więc trzeba go wcześniej namoczyć – w wodzie albo w mleku. Aby nasiona dobrze nasiąkły, należy potrzymać je w płynie przez całą noc. Następnie mak musimy zmielić. Do większości słodkich dań mak mielimy co najmniej dwa razy: raz sam, drugi lub trzeci raz – z cukrem. Nie uda nam się zmielić maku w mikserze. Nasiona są zbyt małe, by mogły zostać dokładnie rozdrobnione. Pozostaje więc tradycyjna maszynka do mięsa, z sitkiem o najmniejszych oczkach. Dziś, w erze maszynek elektrycznych, proces mielenia maku nie jest zbyt skomplikowany w porównaniu do żmudnego mielenia w maszynkach ręcznych, ale nadal trzeba poświęcić na to sporo czasu.
Zmielony mak z cukrem możemy wykorzystywać w wielu daniach. Najbardziej tradycyjny jest polski makowiec. Ten wspaniały wypiek przygotowujemy ze słodkiego ciasta drożdżowego, które dość cienko rozwałkowujemy, pokrywamy warstwą słodkiego maku wymieszanego z bakaliami, a następnie dokładnie zwijamy w rulon. Taki makowiec pieczemy około godziny w piekarniku nagrzanym do 170 stopni C, a na koniec pokrywamy lukrem (zrobionym z cukru pudru rozpuszczonego w gorącej wodzie z dodatkiem soku z cytryny) i posypujemy kandyzowanymi owocami.
Mniej czasu i pracy musimy poświęcić na przygotowanie innego smakołyku - makowej tarty.
Wystarczy z masła, mąki i cukru zrobić szybkie kruche ciasto, które po delikatnym zmrożeniu rozwałkowujemy cienko i lekko podpiekamy w formie do tarty. Masę robimy z maku zmielonego z cukrem, dwóch żółtek, kilku łyżek twarożku waniliowego i bakalii. Wszystkie składniki masy dokładnie mieszamy, wlewamy na kruche ciasto i pieczemy pół godziny.
Mak odświętny
Wigilijne desery z makiem - to tradycja. Mak jest bowiem symbolem płodności i pomyślności. Serwowany w przedświąteczny wieczór ma przynieść domownikom szczęście i dostatek. Idealnym przykładem takiego tradycyjnego, świątecznego dania jest kutia. Wywodząca się ze wschodu Polski potrawa to nic innego jak gotowane do miękkości ziarna pszenicy (dziś często zastępowanej kaszą pęczak) z dodatkiem zmielonego maku, bakalii i miodu. Kutię możemy przygotować wcześniej, bo im dłużej stoi, tym jest smaczniejsza.
Kutię jedzą głównie osoby pochodzące ze wschodu. W innych regionach naszego kraju je się kluski z makiem lub łamańce. Kluski to nic innego jak makaron przygotowywany z dodatkiem cukru i krojony w różne kształty (najczęściej romby lub kwadraty) z dodatkiem bakalii i maku z cukrem. Z kolei łamańce to słodkawe, kruche ciasto, pieczone w formie placków i łamane na kawałki, podawane również z makiem i bakaliami.
Tradycja podawania dań z makiem w wigilijny wieczór jest bardzo stara. Oczywiście przez wieki zmieniały się przepisy i pomysły na makowe dania, ale same ziarna nadal się obecne w świątecznym menu. Zdrowe, smaczne i - zgodnie z dawnymi wierzeniami - magiczne! A na dodatek przynoszą szczęście. Nie wolno zapomnieć o maku w święta.
Chcesz się pochwalić swoimi kulinarnymi osiągnięciami? Masz ciekawy przepis? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl