Mak - symbol świąt. Wielka moc małych ziarenek

Trudno sobie wyobrazić święta bez potraw z maku. Kiedyś nasiona tej rośliny były popularne w kuchni przez cały rok. Dziś mak używany jest znacznie rzadziej - ziarna są drogie, a przygotowywanie z nich dań - pracochłonne, dlatego rzadziej goszczą na naszych stołach.

Mak - symbol świąt. Wielka moc małych ziarenek
Źródło zdjęć: © 123RF

Święta Bożego Narodzenia są jednak okazją, by sobie o tym tradycyjnym składniku polskiej kuchni przypomnieć i lepiej poznać jego właściwości - nie tylko smakowe!

Supermak

Mak jest zdrowy. Zawiera komplet witamin rozpuszczalnych w tłuszczach - A, D, E, a także witaminę C. Jest również doskonałym źródłem wapnia – w 100 g maku znajduje się aż 1266 mg tego pierwiastka. Ziarna zawierają także dużo żelaza, miedzi, manganu, magnezu, fosforu i cynku. Mak stanowi również bogate źródło błonnika, który wspiera działanie układu pokarmowego. Nasiona maku mają również działanie uspokajające, dlatego też stosowane były przez wieki jako lek przeciwbólowy i nasenny.

Roślina ta pochodzi z Azji, gdzie dziko rośnie wiele gatunków maku o dużych makówkach. Nasze polne kwiaty są mniejsze, choć ich nasiona mają podobny smak i właściwości. Miłośnicy maku muszą być jednak ostrożni – jedzony w dużych ilościach może powodować niepożądane reakcje: alergie, zaparcie i inne problemy żołądkowe.

Z czym to się je

W polskiej kuchni tradycyjnej mak jest wykorzystywany przede wszystkim do deserów i wypieków. Najważniejsze jest jego dobre przygotowanie. Mak sam w sobie jest suchy, więc trzeba go wcześniej namoczyć – w wodzie albo w mleku. Aby nasiona dobrze nasiąkły, należy potrzymać je w płynie przez całą noc. Następnie mak musimy zmielić. Do większości słodkich dań mak mielimy co najmniej dwa razy: raz sam, drugi lub trzeci raz – z cukrem. Nie uda nam się zmielić maku w mikserze. Nasiona są zbyt małe, by mogły zostać dokładnie rozdrobnione. Pozostaje więc tradycyjna maszynka do mięsa, z sitkiem o najmniejszych oczkach. Dziś, w erze maszynek elektrycznych, proces mielenia maku nie jest zbyt skomplikowany w porównaniu do żmudnego mielenia w maszynkach ręcznych, ale nadal trzeba poświęcić na to sporo czasu.

Zmielony mak z cukrem możemy wykorzystywać w wielu daniach. Najbardziej tradycyjny jest polski makowiec. Ten wspaniały wypiek przygotowujemy ze słodkiego ciasta drożdżowego, które dość cienko rozwałkowujemy, pokrywamy warstwą słodkiego maku wymieszanego z bakaliami, a następnie dokładnie zwijamy w rulon. Taki makowiec pieczemy około godziny w piekarniku nagrzanym do 170 stopni C, a na koniec pokrywamy lukrem (zrobionym z cukru pudru rozpuszczonego w gorącej wodzie z dodatkiem soku z cytryny) i posypujemy kandyzowanymi owocami.

Mniej czasu i pracy musimy poświęcić na przygotowanie innego smakołyku - makowej tarty.

Wystarczy z masła, mąki i cukru zrobić szybkie kruche ciasto, które po delikatnym zmrożeniu rozwałkowujemy cienko i lekko podpiekamy w formie do tarty. Masę robimy z maku zmielonego z cukrem, dwóch żółtek, kilku łyżek twarożku waniliowego i bakalii. Wszystkie składniki masy dokładnie mieszamy, wlewamy na kruche ciasto i pieczemy pół godziny.

Mak odświętny

Wigilijne desery z makiem - to tradycja. Mak jest bowiem symbolem płodności i pomyślności. Serwowany w przedświąteczny wieczór ma przynieść domownikom szczęście i dostatek. Idealnym przykładem takiego tradycyjnego, świątecznego dania jest kutia. Wywodząca się ze wschodu Polski potrawa to nic innego jak gotowane do miękkości ziarna pszenicy (dziś często zastępowanej kaszą pęczak) z dodatkiem zmielonego maku, bakalii i miodu. Kutię możemy przygotować wcześniej, bo im dłużej stoi, tym jest smaczniejsza.

Kutię jedzą głównie osoby pochodzące ze wschodu. W innych regionach naszego kraju je się kluski z makiem lub łamańce. Kluski to nic innego jak makaron przygotowywany z dodatkiem cukru i krojony w różne kształty (najczęściej romby lub kwadraty) z dodatkiem bakalii i maku z cukrem. Z kolei łamańce to słodkawe, kruche ciasto, pieczone w formie placków i łamane na kawałki, podawane również z makiem i bakaliami.

Tradycja podawania dań z makiem w wigilijny wieczór jest bardzo stara. Oczywiście przez wieki zmieniały się przepisy i pomysły na makowe dania, ale same ziarna nadal się obecne w świątecznym menu. Zdrowe, smaczne i - zgodnie z dawnymi wierzeniami - magiczne! A na dodatek przynoszą szczęście. Nie wolno zapomnieć o maku w święta.

Chcesz się pochwalić swoimi kulinarnymi osiągnięciami? Masz ciekawy przepis? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Wybrane dla Ciebie

Nigdy nie jedz tak arbuza. To połączenie może uszkadzać wątrobę, a wielu tak robi
Nigdy nie jedz tak arbuza. To połączenie może uszkadzać wątrobę, a wielu tak robi
Co się stanie, jeśli będziesz jadł ogórki? Zmiany są zauważalne już przy 1 sztuce dziennie
Co się stanie, jeśli będziesz jadł ogórki? Zmiany są zauważalne już przy 1 sztuce dziennie
To mięso ma mało kalorii, tłuszczu i cholesterolu. W Polsce zjesz je tylko w kilku miejscach
To mięso ma mało kalorii, tłuszczu i cholesterolu. W Polsce zjesz je tylko w kilku miejscach
Zapomnij o chia i siemieniu lnianym. Ten kisiel to balsam na jelita i żoładek
Zapomnij o chia i siemieniu lnianym. Ten kisiel to balsam na jelita i żoładek
Boimy się tak jeść. Dietetyk podkreśla, że to uszczelnia jelita i zmniejsza stany zapalne
Boimy się tak jeść. Dietetyk podkreśla, że to uszczelnia jelita i zmniejsza stany zapalne
Najbardziej zanieczyszczone warzywo, a Polacy zajadają. Niestety wyniki badań nie dają złudzeń
Najbardziej zanieczyszczone warzywo, a Polacy zajadają. Niestety wyniki badań nie dają złudzeń
Mama nie wyrzuca, a robi nawóz. Wszyscy zazdroszczą jej słodkości i rozmiaru pomidorów
Mama nie wyrzuca, a robi nawóz. Wszyscy zazdroszczą jej słodkości i rozmiaru pomidorów
Polacy kłócą się o to danie od lat. Teraz możesz zagłosować i pokazać, kto naprawdę gotuje najlepiej
Polacy kłócą się o to danie od lat. Teraz możesz zagłosować i pokazać, kto naprawdę gotuje najlepiej
Taka kawa jest najgorsza. Zawiera dodatki, od których może zakręcić się w głowie
Taka kawa jest najgorsza. Zawiera dodatki, od których może zakręcić się w głowie
Rozpuść 1/4 kostki w ciepłej wodzie. Pij codziennie, a rozruszasz leniwe jelita
Rozpuść 1/4 kostki w ciepłej wodzie. Pij codziennie, a rozruszasz leniwe jelita
Polacy jedzą duże ilości. Mało kto zastanawia się, jakie mogą być tego skutki
Polacy jedzą duże ilości. Mało kto zastanawia się, jakie mogą być tego skutki
Te osoby powinny omijać maliny szerokim łukiem. Skutki mogą być opłakane
Te osoby powinny omijać maliny szerokim łukiem. Skutki mogą być opłakane