Dobre jajko, czyli jakie?

W święta najchętniej jemy je z majonezem albo chrzanem. Badania dowodzą także, że Polacy przepadają za jajkami faszerowanymi - z pieczarkami, łososiem albo szpinakiem. Lubimy też te po neapolitańsku, czyli m.in. z pomidorami, oliwkami i anchois. Bez jajka ugotowanego na twardo nie wyobrażamy sobie wielkanocnego żuru albo białego barszczu. I bardzo dobrze, bo mają one wysoką wartość odżywczą oraz smakową. Podpowiadamy, jakie są najzdrowsze i jak poznać, że są świeże.

Ewa Podsiadły-Natorska/mmch/kuchnia.wp.pl
Weź udział w naszym wielkanocnym konkursie!

Wniosek jest prosty - bez jajek nie ma Wielkanocy. To dobra wiadomość dla naszego zdrowia, bo jaja są pokarmem pełnowartościowym, zawierającym wszystkie podstawowe składniki odżywcze niezbędne do budowy i odbudowy tkanek. Odznaczają się wysoką zawartością protein, mają także sporo witamin (m.in. z grupy B, A, D, E, K i PP) oraz pierwiastki takie jak dobrze przyswajalne żelazo, fosfor czy wapń. Znajdziemy w nich również lekkostrawne tłuszcze.
Weź udział w naszym wielkanocnym konkursie!

W skład jajka kurzego wchodzą substancje organiczne i mineralne - potas, miedź, magnez, karotenoidy, enzymy itp. Związki mineralne zawarte w białku i żółtku są częściowo rozpuszczalne w wodzie. Dwa jajka (czyli ok. 10 dag) dostarczają organizmowi ok. 140 kalorii - pod względem odżywczym odpowiada to mniej więcej wartości 10 dag chudego mięsa. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, aby w ciągu tygodnia jeść nie więcej niż 10 jajek - łącznie z tymi w ciastach, makaronach czy kotletach.
Weź udział w naszym wielkanocnym konkursie!

Warto skusić się również na jaja przepiórcze, które powszechnie uważa się za zdrowsze od kurzych. Jest w nich więcej aminokwasów, za to mniej tłuszczu i cholesterolu. Jajka przepiórcze zawierają łatwo przyswajalne i pełnowartościowe białka. Są idealne dla osób uczulonych na białko kurze (nie zawierają alergenów). Stosuje się je w chorobach wątroby, nerek, astmie czy wrzodach. Na twardo gotujemy je przez trzy minuty, natomiast na miękko - przez minutę.
Weź udział w naszym wielkanocnym konkursie!

W niektórych delikatesach, a także u hodowców można kupić jaja strusie (sztuka kosztuje kilkadziesiąt złotych). Strusie jajko to niekiedy równowartość nawet 30 jaj kurzych. Można je gotować, smażyć, piec. Ma mniej cholesterolu niż jajo od kury i nieco delikatniejszy smak. Zdrowe, choć trudno dostępne, są również jaja perlicze, łagodne w smaku. Za ciężkostrawne uważa się natomiast jaja gęsie, które mają dużo tłuszczu; są oleiste, dobre do wypieków.
Weź udział w naszym wielkanocnym konkursie!

Niezwykle istotna jest ocena świeżości; jajka zepsute lub o stęchłym zapachu nie nadają się do przerobu. Świeżość najłatwiej ocenić po wyglądzie - skorupka powinna być czysta i lśniąca. Po wybiciu ze skorupki powinny mieć miły, swoisty zapach, zwarte białko i żółtko zachowujące swój kulisty kształt, bez skłonności do pękania i rozlewania się. Warto wykonać także test świeżości jajka - w tym celu włóżmy je do szklanki z wodą. Jajo jest świeże, jeśli opada na dno. Jajko mające około tygodnia "stoi" w szklance. Natomiast jajko, które ma trzy tygodnie lub więcej wypływa na powierzchnię wody.
Weź udział w naszym wielkanocnym konkursie!

W warunkach domowych jajka najlepiej przechowywać w lodówce, nie należy jednak dopuścić do ich zamrożenia. Podpowiedź: jajka trzymane w lodówce przez tydzień są takiej samej świeżości jak jaja przechowywane przez dzień poza lodówką, w temperaturze pokojowej.
Weź udział w naszym wielkanocnym konkursie!

Aby wybrać naprawdę dobre jajko, musimy najpierw znać umieszczone na nich oznaczenia. W Polsce od paru lat trwa kampania "Nie kupuj trójek!". Jajka z trójką oznaczają bowiem chów klatkowy - w ubiegłych latach w jednej klatce przebywało niekiedy 7-10 kur, z obciętymi dziobami oraz pazurami, karmionych głównie sztuczną paszą. Kury te nie miały miejsca do poruszania i nigdy nie opuszczały swoich klatek. Od stycznia 2012 roku obowiązują jednak unijne przepisy, zgodnie z którymi kury trzymane w klatkach powinny mieć dodatkowe miejsce na gniazdo, ściółkę do drapania i grzędę. Kura musi mieć teraz w klatce minimum 750 cm kw. powierzchni.

Trójki mają zatem najmniej wartości odżywczych i smakowych wśród jajek. Bo generalna zasada oznakowania jajek jest prosta: im niższa cyfra, tym jajo zdrowsze. Dwójka oznacza chów ściółkowy. Co prawda, te kury również hodowane są w zamkniętym pomieszczeniu, ale mają dostęp do skrzynek z gniazdami, pożywienia oraz wody, a także do miejsc, w których mogą poruszać się czy zażywać kąpieli w piasku.
Weź udział w naszym wielkanocnym konkursie!

Jedynka to chów wolnowybiegowy. Kury mają dostęp do wybiegu na świeżym powietrzu oraz naturalnych pastwisk. Mogą poruszać się swobodnie, korzystają z grzęd i same wybierają sobie miejsce do gniazdowania. Dzięki temu ich jajka mają obniżoną zawartość cholesterolu, są zatem zdrowe i smaczne.

Zerem natomiast oznacza się jajka ekologiczne, pochodzące od "szczęśliwych" kur. Takie ptaki zaspokajają swoje naturalne potrzeby; korzystają z naturalnej przestrzeni i karmione są paszami wytwarzanymi zazwyczaj ze zbóż własnej produkcji. To jajka najzdrowsze i wyróżniające się wysokimi walorami smakowymi. Szukajmy zwłaszcza jajek pochodzących od kur zielononóżek.
Weź udział w naszym wielkanocnym konkursie!

Nie dajmy się zatem zwieść oznaczeniami typu "jajka wiejskie" czy "jaja eko" na opakowaniu - jeśli chodzi o jakość, najważniejsza jest cyfra znajdująca się na jaju. Warto również wiedzieć, że kolejne cyfry (od lewej) oznaczają: kod województwa, kod powiatu, kod zakresu działalności i kod fermy. Na jajku jest też literowe oznaczenie kraju (dla Polski - PL).

Na rynku dostępne są jajka różnej wielkości, od S do XL. Uważajmy na te bardzo duże; istnieje wtedy niebezpieczeństwo, że kura była sztucznie dokarmiana. Ale małe jajko to również małe żółtko, dlatego najlepiej wybierać te średniej wielkości. Nie kierujmy się intensywnością barwy żółtka, do karmy często dodawane są składniki "podbijające" kolor.

Ewa Podsiadły-Natorska/mmch/kuchnia.wp.pl
Weź udział w naszym wielkanocnym konkursie!