Do czego te sztućce, czyli o trudnej sztuce korzystania z noża i widelca
Na co dzień zazwyczaj korzystamy z czterech sztućców - łyżki, noża, widelca i łyżeczki do herbaty. Regularnie stosowana jest też chochelka do nalewania zupy, rzadziej widelczyk do ciasta. Biorąc pod uwagę tę wstrzemięźliwość kuchenną, można się zastanawiać, co zawierają zestawy sztućców, w których skład wchodzi kilkanaście różnych przyborów do jedzenia i nakładania potraw. Opierając się wyłącznie na ich kształcie, przeznaczenia wielu z nich trudno się nawet domyślić. Na co dzień ten brak wiedzy specjalnie nikomu nie przeszkadza. Problem pojawia się dopiero wtedy, gdy zostajemy zaproszeni na eleganckie przyjęcie.
Lato sprzyja organizacji dużych imprez, to przecież czas najchętniej organizowanych o tej porze roku wesel, warto więc zapoznać się z bardziej wymyślną zastawą. Jak się nie pogubić w tej różnorodności sztućców i nie powielić błędów popełnionych przez Julię Roberts w słynnej scenie obiadowej w filmie "Pretty woman"? W świecie eleganckich sztućców pomoże nam się odnaleźć Magdalena Sanecka z firmy Hefra - od blisko 200 lat zajmującej się ręcznym wykonywaniem "biżuterii dla stołu".
- Czy istnieje jakaś jedna prosta zasada, która na eleganckim przyjęciu pozwoli nam zgadnąć, po które sztućce powinniśmy sięgać przy kolejnych daniach - nawet jeśli nie wiemy, ile ząbków ma widelec do mięsa albo jak wygląda nóż do steków?
- W zależności od menu i rodzaju przyjęcia możemy wyróżnić dwa typu ułożenia nakrycia - nakrycie podstawowe oraz nakrycie rozszerzone. W obu przypadkach zasada postępowania jest taka sama. Skrajnie położone sztućce używane są w pierwszej kolejności, potem kolejne. Przy nakryciu nie powinno znajdować się więcej niż trzy pary sztućców - pozostałe podawane są przy serwowaniu kolejnych dań.
W przypadku nakrycia podstawowego, na stole zauważymy sztućce do obiadu składającego się z trzech dań. Po prawej stronie bliżej talerza będzie leżał nóż (skierowany ostrzem w lewo), po jego prawej stronie - łyżka do zupy. Po lewej stronie talerza podany zostanie widelec. Łyżeczka do herbaty i widelczyk do ciasta ułożone będą na górze nakrycia - trzonek łyżeczki powinien być skierowany w prawo, a widelczyka w lewo. Jeśli do posiłku podane będzie pieczywo i masło, zostaną one ustawione po lewej stronie wraz z osobnym nożem do masła.
Jeżeli serwowane będą sery, nóż i widelec do serów będą się znajdowały powyżej nakrycia. Na przyjęciach składających się z wielu dań, obok talerza znajdziemy znacznie więcej sztućców. Ich ułożenie wynika z kolejności serwowanych dań - do pierwszego dania sztućce zewnętrzne itd. Najczęściej nakrycie rozszerzone składa się z: dużego noża (stołowego), mniejszego noża do przystawek (obiadowo-deserowego), noża do ryb, dużego widelca (stołowego), mniejszego widelca do przystawek (obiadowo-deserowego), widelca do ryb, łyżki do zupy (stołowej), widelczyka do ciasta, łyżeczki do herbaty, serwetki i bazy pod talerz, na której ustawiamy zastawę. Baza ta wyznacza środek całego nakrycia.
- Najwięcej niepewności budzą chyba sztućce do ryb, owoców morza i ślimaków. Patrząc na niektóre z nich bardzo trudno się domyślić, do czego mogą służyć.
- Sztućce do ryb są bardzo charakterystyczne. Widelec ma 4 ząbki i jest szerszy w środkowej części. Z kolei nóż jest ostro zakończony i nieco ścięty, co ma ułatwić oddzielanie ości od mięsa. Największą różnorodność sztućców faktycznie spotykamy w przypadku owoców morza i ślimaków. Widelce do ślimaków mają dwa ząbki i są serwowane ze specjalnymi szczypcami. Z kolei widelec do homara jest bardzo długi, zakończony niewielkim rozwidleniem. Do wydobywania mięsa homara służy wąski szpikulec. Natomiast szczypce do homara są okazałe i bardzo ostre. Nóż do ostryg ma krótkie, grube i spiczaste ostrze służące do podważania muszli. Ponadto do spożywania ostryg służy również specjalna, szeroka łyżka zakończona dwoma ząbkami.
- Wątpliwości budzi też fakt sięgania po jedzenie serwowane w półmiskach. Czy wypada po nie sięgać własnym widelcem lub łyżką?
- Zdecydowanie nie. Do każdej potrawy stojącej na stole potrzebne są dodatkowe sztućce - nazywane serwingowymi lub środka stołu. Niektóre z nich także mają niezwykłe kształty. Oto przykładowe sztućce do serwowania potraw, z którymi możemy się spotkać:
- widelec półmiskowy - dość masywny, z długimi ostrymi zębami; służy do nakładania np. pokrojonej pieczeni,
- łyżka do sałatek - głębsza i większa od typowej łyżki do zupy; wykorzystywana jest do drobno posiekanych sałatek, można ją podać samą,
- widelec do sałatek - właściwie to łyżka z dziurami, ułatwiającymi odsączanie nadmiaru sosu; stanowi komplet z łyżką,
- widelec do sardynek - szerokie widełki z listewką ułatwiają odsączenie oleju i przenoszenie ryb; widelec ten przydaje się także do serów (np. sera mozzarella z pomidorami) i wszelkiego rodzaju pikli,
- nóż do tortów - ma długie ostrze, dość szerokie, ale węższe niż nóż do ryb; ostry czubek ułatwia porcjowanie ciasta,
- widelec do zakąsek - ma dwa zęby dłuższe niż w zwykłym widelcu; kładzie się go np. przy wędlinie czy śledziach,
- widelec do serwowania ryb - ma cztery szerokie, ostre zęby; podajemy nim np. dzwonka lub filety ryb oraz rybę po grecku,
- nóż do serwowania ryb - ma szerokie ostrze ścięte z jednej strony, które umożliwia oddzielenie porcji i przenoszenie ich na talerz,
- łyżka półmiskowa - ma większą czaszę od typowej łyżki do zupy i dłuższą rękojeść; służy do nakładania ryżu, ziemniaków czy kaszy,
- łyżka do soli - charakteryzuje ją mała, okrągła czasza i krótka rękojeść; może też służyć do nabierania chrzanu lub ćwikły,
- czerpak sosu - miniaturka łyżki wazowej; dzióbek zapobiega zaplamieniu obrusa i ułatwia serwowanie sosu.
- Co powinniśmy zrobić ze sztućcami, kiedy przerywamy lub kończymy posiłek?
- Sztućce raz wzięte do rąk, nie powinny z powrotem dotykać obrusa. Po zjedzeniu zupy łyżkę pozostawiamy w talerzu. Odkładając nóż i widelec nie wolno opierać ich o stół czy brzeg talerza. Kładziemy je bezpośrednio na talerzu. Układ odłożonych sztućców ma swoją symbolikę. Położone prostopadle w oddaleniu od siebie mówią o chwilowej przerwie w trakcie jedzenia, dodatkowo skrzyżowane - świadczą o prośbie by nie zabierać pustego talerza (możliwość dokładki). Natomiast ułożone równolegle, w taki sposób, by wskazywały godzinę piątą, oznaczają zakończenie konsumpcji.
AD/mmch/kuchnia.wp.pl
