Do czego te sztućce, czyli o trudnej sztuce korzystania z noża i widelca

Lato sprzyja organizacji dużych imprez, to przecież czas najchętniej organizowanych o tej porze roku wesel, warto więc zapoznać się z bardziej wymyślną zastawą. Jak się nie pogubić w tej różnorodności sztućców i nie powielić błędów popełnionych przez Julię Roberts w słynnej scenie obiadowej w filmie "Pretty woman"? W świecie eleganckich sztućców pomoże nam się odnaleźć Magdalena Sanecka z firmy Hefra - od blisko 200 lat zajmującej się ręcznym wykonywaniem "biżuterii dla stołu".

- Czy istnieje jakaś jedna prosta zasada, która na eleganckim przyjęciu pozwoli nam zgadnąć, po które sztućce powinniśmy sięgać przy kolejnych daniach - nawet jeśli nie wiemy, ile ząbków ma widelec do mięsa albo jak wygląda nóż do steków?

- W zależności od menu i rodzaju przyjęcia możemy wyróżnić dwa typu ułożenia nakrycia - nakrycie podstawowe oraz nakrycie rozszerzone. W obu przypadkach zasada postępowania jest taka sama. Skrajnie położone sztućce używane są w pierwszej kolejności, potem kolejne. Przy nakryciu nie powinno znajdować się więcej niż trzy pary sztućców - pozostałe podawane są przy serwowaniu kolejnych dań.
W przypadku nakrycia podstawowego, na stole zauważymy sztućce do obiadu składającego się z trzech dań. Po prawej stronie bliżej talerza będzie leżał nóż (skierowany ostrzem w lewo), po jego prawej stronie - łyżka do zupy. Po lewej stronie talerza podany zostanie widelec. Łyżeczka do herbaty i widelczyk do ciasta ułożone będą na górze nakrycia - trzonek łyżeczki powinien być skierowany w prawo, a widelczyka w lewo. Jeśli do posiłku podane będzie pieczywo i masło, zostaną one ustawione po lewej stronie wraz z osobnym nożem do masła.
Jeżeli serwowane będą sery, nóż i widelec do serów będą się znajdowały powyżej nakrycia. Na przyjęciach składających się z wielu dań, obok talerza znajdziemy znacznie więcej sztućców. Ich ułożenie wynika z kolejności serwowanych dań - do pierwszego dania sztućce zewnętrzne itd. Najczęściej nakrycie rozszerzone składa się z: dużego noża (stołowego), mniejszego noża do przystawek (obiadowo-deserowego), noża do ryb, dużego widelca (stołowego), mniejszego widelca do przystawek (obiadowo-deserowego), widelca do ryb, łyżki do zupy (stołowej), widelczyka do ciasta, łyżeczki do herbaty, serwetki i bazy pod talerz, na której ustawiamy zastawę. Baza ta wyznacza środek całego nakrycia.
- Najwięcej niepewności budzą chyba sztućce do ryb, owoców morza i ślimaków. Patrząc na niektóre z nich bardzo trudno się domyślić, do czego mogą służyć.

- Sztućce do ryb są bardzo charakterystyczne. Widelec ma 4 ząbki i jest szerszy w środkowej części. Z kolei nóż jest ostro zakończony i nieco ścięty, co ma ułatwić oddzielanie ości od mięsa. Największą różnorodność sztućców faktycznie spotykamy w przypadku owoców morza i ślimaków. Widelce do ślimaków mają dwa ząbki i są serwowane ze specjalnymi szczypcami. Z kolei widelec do homara jest bardzo długi, zakończony niewielkim rozwidleniem. Do wydobywania mięsa homara służy wąski szpikulec. Natomiast szczypce do homara są okazałe i bardzo ostre. Nóż do ostryg ma krótkie, grube i spiczaste ostrze służące do podważania muszli. Ponadto do spożywania ostryg służy również specjalna, szeroka łyżka zakończona dwoma ząbkami.

- Wątpliwości budzi też fakt sięgania po jedzenie serwowane w półmiskach. Czy wypada po nie sięgać własnym widelcem lub łyżką?

- Zdecydowanie nie. Do każdej potrawy stojącej na stole potrzebne są dodatkowe sztućce - nazywane serwingowymi lub środka stołu. Niektóre z nich także mają niezwykłe kształty. Oto przykładowe sztućce do serwowania potraw, z którymi możemy się spotkać:

- widelec półmiskowy - dość masywny, z długimi ostrymi zębami; służy do nakładania np. pokrojonej pieczeni,

- łyżka do sałatek - głębsza i większa od typowej łyżki do zupy; wykorzystywana jest do drobno posiekanych sałatek, można ją podać samą,

- widelec do sałatek - właściwie to łyżka z dziurami, ułatwiającymi odsączanie nadmiaru sosu; stanowi komplet z łyżką,

- widelec do sardynek - szerokie widełki z listewką ułatwiają odsączenie oleju i przenoszenie ryb; widelec ten przydaje się także do serów (np. sera mozzarella z pomidorami) i wszelkiego rodzaju pikli,

- nóż do tortów - ma długie ostrze, dość szerokie, ale węższe niż nóż do ryb; ostry czubek ułatwia porcjowanie ciasta,

- widelec do zakąsek - ma dwa zęby dłuższe niż w zwykłym widelcu; kładzie się go np. przy wędlinie czy śledziach,

- widelec do serwowania ryb - ma cztery szerokie, ostre zęby; podajemy nim np. dzwonka lub filety ryb oraz rybę po grecku,

- nóż do serwowania ryb - ma szerokie ostrze ścięte z jednej strony, które umożliwia oddzielenie porcji i przenoszenie ich na talerz,

- łyżka półmiskowa - ma większą czaszę od typowej łyżki do zupy i dłuższą rękojeść; służy do nakładania ryżu, ziemniaków czy kaszy,

- łyżka do soli - charakteryzuje ją mała, okrągła czasza i krótka rękojeść; może też służyć do nabierania chrzanu lub ćwikły,

- czerpak sosu - miniaturka łyżki wazowej; dzióbek zapobiega zaplamieniu obrusa i ułatwia serwowanie sosu.

- Co powinniśmy zrobić ze sztućcami, kiedy przerywamy lub kończymy posiłek?

- Sztućce raz wzięte do rąk, nie powinny z powrotem dotykać obrusa. Po zjedzeniu zupy łyżkę pozostawiamy w talerzu. Odkładając nóż i widelec nie wolno opierać ich o stół czy brzeg talerza. Kładziemy je bezpośrednio na talerzu. Układ odłożonych sztućców ma swoją symbolikę. Położone prostopadle w oddaleniu od siebie mówią o chwilowej przerwie w trakcie jedzenia, dodatkowo skrzyżowane - świadczą o prośbie by nie zabierać pustego talerza (możliwość dokładki). Natomiast ułożone równolegle, w taki sposób, by wskazywały godzinę piątą, oznaczają zakończenie konsumpcji.

AD/mmch/kuchnia.wp.pl