Wosk pszczeli - E901

Pytanie o to, jak powstaje wosk nurtowało naukowców i filozofów od tysiącleci. Arystoteles był zdania, że wosk pochodzi z kwiatów i wierzono w to aż do renesansu. Dopiero w 1744 roku zaczęto przypuszczać, że to pszczoły produkują wosk, co udowodniono 50 lat później. Dziś substancja ta wykorzystywana jest w przetwórstwie żywności na szeroką skalę. Biały i żółty wosk pszczeli to nośnik i nabłyszczacz o symbolu E901.

Pszczoły wykorzystują wosk do produkcji plastrów, gdzie przechowują pyłki i miód. To także schronienie dla młodych pszczół. Taki plaster ma 1 cm głębokości i składa się z komórek o kształcie sześciokąta.

Wosk pszczeli uzyskuje się po przez stopienie plastrów miodu 12-18 dniowych pszczół tzw. woszczarek. Do produkcji 1 kg wosku potrzeba ok. 3,6 kg miodu. Plastry stapia się gorącą wodą, a następnie usuwa się z płynnego wosku zanieczyszczenia. Ostudzony wosk często wybiela się środkami utleniającymi np. nadtlenkiem wodoru lub słońcem i w ten sposób powstaje biały pszczeli wosk. Taki wosk ma konsystencję matową i ziarnistą, jest bez smaku i się nie lepi. Kiedy się ogrzewa tę substancję wówczas staje się miękka i plastyczna, ponadto rozpuszcza się w tłuszczach i olejkach eterycznych, a nie rozpuszcza się w wodzie.

Gotowy wosk pszczeli składa się w 70, a nawet w 80 proc. z mieszaniny kwasów melisowego i ceorotynowego oraz z estrów kwasów C16-C36 i mieszaniny alkoholi C24-C36. Pozostałe substancje, które się w nim znajdują to węglowodany (5-15 proc.) i barwniki, aromaty, składniki mineralne i witamina A.

Wosk pszczeli wykorzystywany jest w celu podniesienia atrakcyjności produktów spożywczych. Stosuje się go jako substancja glazurująca w następujących produktach żywnościowych:

•wyroby cukiernicze: ciasta, ciasteczka;

•słodkie pieczywo;

•gum do żucia;

•czekolada;

•sneksy;

•ziarna kawy;

•orzechy;

•napoje bezalkoholowe;

•świeże owoce cytrusowe, jabłka, gruszki, melony, brzoskwinie i ananasy (wyłącznie na powierzchnię).

Zanim jeszcze odkryto, że pszczeli wosk z powodzeniem będzie można używać w technologii żywności jako nośnik smaku, wykorzystywano tę substancję w lecznictwie. Dzięki niej można było pozbyć się wrzodów, chorób skóry, kataru siennego, trudno gojących się ran, czyraków, dnę, artretyzmu czy chorób reumatologicznych. W stomatologii wosk służy do tworzenia model zębów.

Jest to substancja bezpieczna, która w organizmie człowieka nie ulega trawieniu. Dzienne dopuszczalne spożycie E901 nie zostało określone, jednak w nadmiernych ilościach wosk pszczeli może podrażnić żołądek lub wywoływać alergię i kontaktowe zapalenie skóry. Z kolei farmacja wykorzystuje wosk pszczeli do produkcji suplementów diety i naturalnych maści dla dzieci i dorosłych.

Substancja ta ze względu na swoje właściwości bakteriobójcze, wygładzające i kojące, odnalazła zastosowanie także w przemyśle kosmetycznym do produkcji kremów do twarzy i ochronnych, balsamów (wosk uelastycznia i zmiękcza skórę, ponadto sprawia, że preparat łatwiej się rozsmarowuje), produktów do depilacji oraz stylizacji włosów, cieni do powiek, pomadek, tuszów do rzęs, pudrów, kredek i peelingów.

Wosk pszczeli wykorzystuje się także do produkcji świec, choć ze względu na wysokie koszta, współcześnie częściej wyrabia się je z parafiny. Także w przemyśle chemicznym używa się wosku do produkcji past do podłóg. Wosk ma naturalną właściwość nabłyszczajacą, stąd też nadaje się do polerowania mebli. Substancję tą odnajdziemy także w preparatach do czyszczenia soczewek, w klejach, środkach uszczelniających, kredkach dla dzieci i farbach olejnych.

Kornelia Ramusiewicz