"Zły cholesterol" nie ma przy nim szans. Wystarczy łyżeczka dziennie
Ten polski "superfood" wraca do łask! Olej rydzowy, tłoczony z lnianki, był kiedyś podstawą diety, a dziś zachwyca smakiem i właściwościami. Ma idealną proporcję kwasów omega-3 do omega-6 i zwalcza wolne rodniki.
Olej rydzowy wraca do łask. Dlaczego warto mieć go w kuchni?
Olej rydzowy to produkt z tradycją sięgającą tysiące lat wstecz. Choć przez lata był wypierany przez rzepak i olej słonecznikowy, dziś zyskuje na popularności w polskich kuchniach. Czym wyróżnia się ten tłuszcz i jak najlepiej go wykorzystać w codziennym gotowaniu?
Kluseczki cukiniowe cięte nożyczkami. Warzywny makaron domowym sposobem
Olej rydzowy – historia i powrót do kuchni
Choć nazwa może mylić, olej rydzowy nie ma nic wspólnego z grzybami. Wytwarza się go z nasion lnianki siewnej, zwanej też rydzem, rośliny spokrewnionej z rzepakiem. Już nasi przodkowie w ubogich chłopskich rodzinach sięgali po niego jako alternatywę dla tłuszczu zwierzęcego. Był popularny podczas postów, jako dodatek do potraw z cebulką, śledziem, kaszą, ziemniakami czy serem.
Olej rydzowy był znany na ziemiach polskich już 3 tysiące lat temu – świadczą o tym odkrycia archeologiczne w Strzegomiu Śląskim i Biskupinie. Do połowy XX wieku lnianka była jedną z najważniejszych roślin oleistych w Polsce, a tłoczony z niej olej spożywano powszechnie. W kolejnych dekadach ustąpił miejsca rzepakowi i tańszym tłuszczom, ale na przełomie XXI wieku wrócił do łask dzięki rosnącemu zainteresowaniu zdrowym odżywianiem. W 2009 roku olej rydzowy trafił do rejestru unijnego jako "Gwarantowana Tradycyjna Specjalność".
Olej rydzowy – wartości odżywcze
Olej rydzowy jest ceniony nie tylko za smak, lecz także za właściwości zdrowotne. Zawiera dużo nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym kwas alfa-linolenowy, który obniża poziom złego cholesterolu LDL i działa przeciwzapalnie. Dzięki temu olej wspiera układ krążenia, pracę mózgu, wzrok, a także chroni przed wieloma chorobami przewlekłymi, w tym cukrzycą, reumatoidalnym zapaleniem stawów i niektórymi nowotworami.
Ważnym składnikiem oleju rydzowego jest również kwas ikozenowy, który wpływa korzystnie na układ nerwowy i przeciwdziała odkładaniu tkanki tłuszczowej. Produkt charakteryzuje się też optymalną proporcją kwasów omega-6 do omega-3, co wyróżnia go na tle wielu popularnych olejów roślinnych i wspomaga równowagę metaboliczną organizmu.
Oprócz kwasów tłuszczowych olej rydzowy dostarcza witamin, w tym witaminy E, A, witamin z grupy B oraz lecytyny. Witamina E działa jako przeciwutleniacz, witamina A wspiera odporność i wzrok, a pozostałe składniki korzystnie wpływają na układ nerwowy, pamięć i koncentrację.
Olej rydzowy w kuchni – jak go stosować?
Olej rydzowy ma charakterystyczny, korzenny smak z nutami cebuli, gorczycy i orzechów. Jego kolor może wahać się od złocisto-zielonego po czerwonobrunatny, w zależności od odmiany lnianki. Aby zachować cenne właściwości, należy przechowywać go w ciemnej butelce w lodówce i stosować wyłącznie na zimno – nie nadaje się do smażenia ani pieczenia.
W kuchni sprawdzi się jako dodatek do sałatek, surówek, dressingów, past kanapkowych czy hummusu. Tradycyjną formą wykorzystania oleju rydzowego jest tzw. "maczanka" – pół szklanki oleju zalewa drobno posiekaną cebulę, doprawia solą, pieprzem i innymi ulubionymi przyprawami, tworząc aromatyczny dodatek do pieczywa. Olej świetnie komponuje się także z gotowanymi warzywami, ziemniakami, kaszą, twarogiem czy marynowanymi rybami.
