Młode orzechy włoskie – jak je wykorzystać?

Choć orzech włoski pochodzi z Azji, do Polski trafił ze słonecznej Italii, co tłumaczy jego nazwę. Pierwsze sadzonki sprowadził ma początku XIII wieku dominikanin Jacek Odrowąż. Roślina szybko zadomowiła się nad Wisłą, zwłaszcza z powodu owoców, cenionych za walory smakowe i lecznicze.

Nasi przodkowie chętnie wykorzystywali jeszcze niedojrzale, zielone orzechy, zbierane w czerwcu i lipcu. Przygotowali z nich zwykle lecznicze nalewki i soki, ale także smażyli w miodzie. Na liście produktów tradycyjnych ministerstwa rolnictwa znajdziemy konfiturę z zielonych orzechów, którą od pokoleń wytwarzają mieszkańcy świętokrzyskiego Opatowa. Jej receptura dotarła tutaj przed wiekami wraz z osiedlonymi na tych terenach Tatarami.

Młode orzechy włoskie są produktem o imponujących właściwościach odżywczych i leczniczych. To bardzo bogate źródło witaminy C, która wzmacnia odporność organizmu, chroniąc go nie tylko przed przeziębieniem, ale również szkodliwą aktywnością wolnych rodników, odpowiedzialnych za przyspieszanie procesów starzenia oraz rozwój chorób układu krążenia czy nowotworów. Zielone owoce dostarczają też solidnej dawki witamin z grupy B, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego.

W młodych orzechach kryje się dużo cennych mikro- i makroelementów, w tym choćby jodu niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania organizmu, zwłaszcza tarczycy (uczestniczy w syntezie dwóch produkowanych przez nią hormonów: tyroksyny i trójjodotyroniny, odgrywających kluczową rolę w regulacji metabolizmu oraz prawidłowego działania układu nerwowego, serca i mięśni).

Zielone orzechy są też skarbnicą łatwo przyswajalnych kwasów tłuszczowych, olejków eterycznych garbników (działają ściągająco na błony śluzowe przewodu pokarmowego, dzięki czemu pomagają zapobiegać biegunkom) oraz związków flawonoidowych (np. kwercetyny), które blokują rozwój procesów zapalnych, zapobiegają reakcjom alergicznym i chronią układ krążenia.

Młode orzechy najlepiej zbierać w czerwcu i lipcu. Powinny być zielone i miękkie. Stopień ich dojrzewania najlepiej sprawdzić przekłuwając owoc wykałaczką. Wyciekający sok świadczy o tym, że nadaje się do przetwarzania. Przygotowując się do przerabiania orzechów warto pamiętać o założeniu grubych rękawic lateksowych, które zapobiegną zabrudzeniu dłoni silnie barwiącym i trudnym do usunięcia sokiem.

Co można zrobić z zielonych orzechów?

Nalewka z młodych orzechów

Najbardziej popularny sposób na przetworzenie zielonych orzechów. Taka nalewka od wieków uchodzi za skuteczne remedium na niestrawność i inne dolegliwości układu pokarmowego.

Do jej przygotowania potrzebujemy około 2 kilogramów orzechów (proporcja na 5-litrowy słój), które myjemy, osuszamy, a następnie kroimy na mniejsze kawałki – połówki, ćwiartki, ósemki. Przekładamy je do słoja i zasypujemy brązowym cukrem (niepełna szklanka). Dokładnie mieszamy i odstawiamy na kilka kilka dni, by orzechy puściły sok. Codziennie wstrząsamy zawartością. Później dodajemy kilka goździków, kawałek kory cynamonu, parę gwiazdek anyżu (w zależności od naszych upodobań smakowych), po czym zalewamy spirytusem wymieszanym z wodą (w proporcjach 1:1), musi całkowicie pokryć owoce. Słój zakręcamy i odstawiamy do maceracji w słoneczne miejsce, na 2-3 miesiące. Po tym czasie nalewkę zlewamy do ciemnych butelek i odstawiamy na pół roku.

Konfitura z młodych orzechów

Przygotowanie tego specjału jest czasochłonne, ale długi okres maceracji pozwala na wypłukanie z orzechów gorzkich związków garbnikowych, dzięki czemu konfitura nabiera niepowtarzalnego smaku i aromatu stając się pysznym dodatkiem zarówno do zimnych wędlin, jak i mięsnych dań obiadowych czy deserów.

Kilogram umytych zielonych orzechów nakłuwamy wykałaczką, po czym zalewamy gorącym syropem przygotowanym z wody (2 litry) i cukru (2 kg), z kilkoma goździkami i kawałkiem kory cynamonu. Pozostawiamy na dobę, po czym zlewamy syrop, zagotowujemy i ponownie zalewamy nim orzechy. Czynność powtarzamy przez osiem dni. Po tym czasie całą zawartość podsmażamy przez 20-25 minut na patelni, przekładamy do słoików i pasteryzujemy, po czym odstawiamy na minimum 2-3 miesiące, choć tradycyjnie na otwarcie konfitury czekano nawet kilka lat.

Syrop z młodych orzechów

Długo można wyliczać prozdrowotne walory tego specyfiku. Orzechowy syrop wykazuje właściwości detoksykacyjne, pomaga uporać się z problemami żołądkowymi i chorobami gardła, łagodzi też objawy menopauzy.

Jak go przygotować? Około kilogram zielonych orzechów myjemy i kroimy na małe kawałki, po czym przekładamy do dużego słoja i zasypujemy brązowym cukrem (800-900 g) lub zalewamy miodem (litr). Zamykamy i odstawiamy w słoneczne miejsce na 40 dni, co pewien czas wstrząsając naczyniem. Po tym czasie syrop przecedzamy przez gazę i przelewamy do butelek. Przechowujemy w ciemnym i chłodnym miejscu, najlepiej w lodówce.

Oliwa z młodych orzechów

Interesujący dodatek do potraw, ale również lecznicza mikstura o działaniu przeciwpasożytniczym i przeczyszczającym. Stosowana zewnętrznie pomaga uporać się z owrzodzeniami, a nawet wypadaniem włosów.

Zadanie jest bardzo proste. Około 100 g zielonych orzechów wystarczy umyć, posiekać, przełożyć do słoika, zalać dobrej jakości oliwą z oliwek (500 ml), zamknąć i odstawić w ciemne, ale dość ciepłe miejsce na miesiąc. Po tym czasie przecedzić. Oliwa z orzechów jest gotowa.