Czy można nie czuć smaku?
O tym, że można stracić jeden ze zmysłów - wzrok czy słuch, wie właściwie każdy. Jednak nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że można stracić i pozostałe zmysły tzw. chemiczne, czyli smak i węch.
Jak działa zmysł smaku?
Nasza zdolność do rozpoznawania smaku polega na tym, że z pokarmów w trakcie ich przeżuwania, picia, lub trawienia uwalniane są malutkie cząsteczki, które stymulują specjalne komórki zmysłowe znajdujące się w jamie ustnej i gardle. Są one skupione w kubkach smakowych znajdujących się na języku, podniebieniu, i wzdłuż gardła. Na starcie mamy około 10 tyś. kubków smaku, ale po 50 roku życia, zaczynamy je tracić, a te które pozostają stają się mniej wrażliwe.
Gdy komórki zmysłu smaku są stymulowane, wysyłają one do mózgu wiadomość za pośrednictwem wyspecjalizowanych nerwów. Mózg wówczas identyfikuje poszczególne smaki, czyli słodki, kwaśny, gorzki, słony i nie tak dawno temu odkryty - umami.
Inny wymiar
Smak to tylko jeden aspekt delektowania się jedzeniem. Inne mechanizmy, zwane chemosensorami, obejmują tysiące zakończeń nerwowych, rozlokowanych na powierzchniach oczu, nosa, jamy ustnej i gardła. Te zakończenia nerwowe powodują, że czujemy np. chłód lodów, smak jagód czy palenie po zjedzeniu czegoś pikantnego (przypomnijmy, że pikantny to nie smak, a raczej reakcja wywołana podrażnieniem wspomnianych zakończeń nerwowych). Pozostałe specjalistyczne nerwy identyfikują odczucia ciepła, zimna czy tekstury pokarmów. Zatem kiedy jemy, to uruchamiamy cały złożony proces polegający na połączeniu wrażeń z pięciu smaków wraz z pozostałymi odczuciami np. ciepła oraz zapachu, co powoduje, że jesteśmy w stanie bezbłędnie odróżnić smak truskawki od pomarańczy czy lodów od gorącej czekolady.
Nos równie ważny
Zmysły smaku i węchu są ze sobą bardzo ściśle powiązane. By rozróżnić większość smaków, mózg potrzebuje informacji zarówno o zapachu, jak i o smaku. Kiedy przeżuwamy pokarmy, uwalniane są z nich aromaty, pobudzające nasz zmysł powonienia, które specjalnym kanałem, gdzie znajdują się receptory węchu, trafiają do nosa. Jeżeli ten kanał jest akurat zablokowany, na przykład kiedy mamy katar, zapachy nie mogą przedostać się do komórek zmysłowych w nosie, w rezultacie czego, przestajemy rozpoznawać smak żywności. To uczucie zna właściwie każdy i wie, jak bardzo jest to niekomfortowe. Można również przeprowadzić mały eksperyment, by dowiedzieć się jak wiele zależy od nosa. Wystarczy by ktoś z jego uczestników przygotował kilka rodzajów pokarmów np. różne owoce, a potem ktoś inny może próbować je rozpoznać, tylko, że z zawiązanymi oczami i zatkanym nosem. Jest to bardzo trudne zadanie...
Polecamy również:
Problemy ze smakiem
Najczęstsze zaburzenia smaku to przewlekły, często nieprzyjemny smak, nawet jeśli nie masz nic w ustach. Można również doświadczać ograniczonej zdolności do rozpoznawania podstawowych smaków. Takie zaburzenie nazywa się hypogeusią. Zdarzają się również przypadki, gdy ludzie nie odczuwają absolutnie żadnego smaku. Ten typ przypadłości to ageusia. Zdarza się to jednak niezwykle rzadko, gdyż o wiele częściej ludzie doświadczają utraty węchu, a nie utraty smaku.
Czym wywołane?
Niektóre zaburzenia smaku są wrodzone, ale większość przypadków jest wołana konkretną przyczyną, a wśród nich można wymienić m. in.:
-nieodpowiednia higiena jamy ustnej,
- palenie papierosów,
-zabiegi chirurgiczne w obrębie gardła, nosa i ucha,
-stosowanie leków
-problemy endokrynologiczne (np. niedoczynność tarczycy, cukrzyca)
- problemy z drogami oddechowymi lub zapalenie ucha środkowego
- brak niektórych mikroelementów, np. cynku, miedzi.
Skutki
Bezpośrednim i dość uciążliwym skutkiem zaburzenia zmysłu smaku jest to, że szczególnie istotna, prewencyjna rola tego zmysłu, zostaje utracona. Nie potrafimy wówczas rozpoznać zepsutych pokarmów i płynów, które w efekcie mogą nam szkodzić. Zniekształcone poczucie smaku może być czynnikiem ryzyka chorób serca, cukrzycy, udaru mózgu i wielu innych. Może to również wpłynąć na zmianę nawyków żywieniowych. Niektórzy ludzie mogą jeść za mało i stracić na wadze, bo jedzenie stanie się jałowe, podczas gdy inni mogą jeść za dużo, co prowadzić będzie do otyłości. Brak apetytu może powodować niedożywienie, a co za tym idzie niedobór istotnych składników odżywczych. Niemożność rozpoznania smaku może powodować spożywanie zbyt dużych ilości przypraw, w tym szczególnie cukru lub soli. W ciężkich przypadkach, utrata smaku może nawet prowadzić do depresji. Na pewno jeśli występują jakiekolwiek zaburzenia smaku, należy o tym niezwłocznie porozmawiać z lekarzem, by ustalić przyczynę.
Polecamy również: