Obierki, skórki, łupiny - czego nie wolno wyrzucać?

W kuchni z przyzwyczajenia wyrzucamy wiele części warzyw i owoców - obieramy jabłka, pozbywamy się łupinek, liści. Błąd. Są nie tylko jadalne, ale przede wszystkim bardzo zdrowe.

Chodzi o białą, wewnętrzną część skórki, zwaną albedo. Zawiera ona bardzo dużo pektyn, które podczas trawienia wiążą niektóre metale ciężkie i regulują florę bakteryjną jelit, a także witaminę P, która odpowiada za szereg podstawowych funkcji w organizmie, jest też niezbędna do prawidłowego wchłonięcia się witamy C. Jedzenie pomarańczy z albedo pomaga obniżyć poziom złego cholesterolu we krwi, reguluje trawienie. W ten sposób pomożemy organizmowi usunąć bakterii gnilne. Biała część skórki zawiera cztery razy więcej błonnika pokarmowego niż miąższ. Uczeni z Arizona Cancer Center odkryli, że D-limonen obecny w albedo ogranicza ryzyko wystąpienia złośliwego nowotworu skóry. Poza tym w albedo znajdują się przeciwutleniacze.

Ewa Podsiadły-Natorska/mmch/kuchnia.wp.pl

Wskazówka: zetrzyj na tarce skórkę pomarańczy (wcześniej umytą i osuszoną) i dodawaj ją do czego tylko chcesz. Pasuje do kurczaka, fasolki szparagowej, deserów. Skórkę możesz również dwukrotnie zagotować we wrzątku (aby pozbyć się goryczki), a następnie przygotować z niej prosty syrop, smażąc ją z dodatkiem cukru.

Chyba nikomu z nas nie przyszło nigdy do głowy, aby zjeść całego arbuza, łącznie z łupiną. Wielka szkoda. Biała część zawiera sporą dawkę cytruliny. To cenny aminokwas, który wyzwala w organizmie argininę. Oba te związki obniżają ciśnienie krwi. Badania dowiodły, że cytrulina korzystnie wpływa na zdolności wysiłkowe. A ponieważ poprawia wytrzymałość, usprawnia krążenie i wzmacnia odporność, docenili ją przede wszystkim sportowcy. Cytrulina ma również właściwości antyoksydacyjne; chroni organizm przed groźnymi chorobami.

Wskazówka: postaraj się usunąć zieloną skórkę z arbuza i wrzuć kawałki białej łupiny do misy blendera, razem z resztą arbuza pokrojonego na cząstki. Dodaj sok z limonki, wodę mineralną, ewentualnie cukier i wszystko dokładnie zmiksuj - powstanie "aqua fresca", chłodzący napój bardzo popularny w krajach Ameryki Środkowej.

Zarówno liście selera naciowego, jak i korzeniowego mają pięć razy więcej cennego dla zdrowia magnezu oraz wapnia niż reszta warzywa. Magnez nazywany jest pierwiastkiem życia - odpowiada za ponad 300 biochemicznych reakcji w organizmie. To pierwiastek, który regeneruje żywe komórki, przywraca równowagę układu nerwowego, wzmacnia reakcje obronne organizmu. Z kolei wapń, który znajduje się w kościach i zębach, działa przeciwzwyrodnieniowo, przeciwdziała także powstawaniu nowotworów. Napar z liści selera używany jest przy wzdęciach i kolkach jelitowych. Poza tym liście selera zawierają przeciwutleniacze oraz witaminę C.

Wskazówka: liść selera, drobno pokrojony, najlepiej dodać do surówek, zup i sosów. Na astmę i reumatyzm dobra będzie również nalewka: wrzucić do butelki liście, zalać spirytusem i odstawić na dwa tygodnie w ciemne miejsce. Po tym czasie zlać i zalać ponownie, zwykłą wódką, znów na dwa tygodnie, po czym obie nalewki połączyć razem. Pić 2-3 razy dziennie po łyżeczce od herbaty. Nalewkę należy trzymać w ciemnej butelce.

Ziemniaki nie mają dobrej opinii wśród osób dbających o linię. Tymczasem w warzywach tych znajduje się m.in. potas, żelazo, błonnik oraz witamina C, a największe ich ilości "siedzą" w skórce. Skórka z jednego ziemniaka w 18 proc. pokrywa dziennie zapotrzebowanie organizmu na błonnik, który reguluje pracę jelit i obniża ryzyko zachorowania na cukrzycę. Poza tym błonnik syci na dłużej, dzięki czemu nie podjadamy między posiłkami. Warto też wiedzieć, że ziemniaki gotowane w łupinach tracą tylko 10 proc. witaminy C, podczas gdy obrane - więcej niż 25 proc. Ziemniaki upieczone w mundurkach są również lekkostrawne. Wywar z gotowanych łupin kartoflanych, pity przez pewien czas, rozpuszcza kamienie nerkowe. Wywar jest również dobrym środkiem odżywczym stosowanym na wzmocnienie po chorobie.

Wskazówka: przygotuj bardzo smaczne i zdrowe chipsy, dokładnie myjąc ziemniaki i je obierając. Łupiny należy podzielić na kawałki, posmarować oliwą z oliwek i przyprawić solą oraz pieprzem. Możesz dodać również swoje ulubione zioła. Tak przygotowane obierki należy wysypać na blachę wyłożoną papierem do pieczenia i zapiekać przez 6-8 minut w 180 stopniach. Z obierków ziemniaczanych można także przyrządzić bulion.

Marchewka należy do jarzyn o najwyższych właściwościach leczniczych. Zdrowy jest nie tylko jej korzeń, ale również liście - przede wszystkim ze względu na obecność chlorofilu, który jest znakomity źródłem magnezu. Liście marchwi zawierają także sporo potasu oraz witaminę K, która reguluje krzepliwość krwi, pełni istotną rolę w gospodarce wapniowej, a nawet hamuje rozwój raka piersi, jajnika, żołądka czy okrężnicy. Wywar ze świeżych liści marchwi można stosować do okładu lub do przemywania ropnia, na świeżą bądź starą ranę albo na oparzenie.

Wskazówka: wysoka zawartość potasu w liściach marchwi nadaje im specyficzny, gorzki smak, dlatego najlepiej starannie je posiekać, wymieszać i podać np. z sałatką, surówką, dodać do sosu, zupy itp.

Z badań opublikowanych w magazynie "Plant Foods for Human Nutrition" wynika, że wierzchnie, brązowozłote warstwy cebuli, które zazwyczaj lądują w koszu, zawierają kwercetynę. Jest to flawonoid, czyli związek chemiczny występujący w roślinach, naturalny przeciwutleniacz, chroniący przed różnymi chorobami. Kwercetyna może zapobiegać zwłaszcza rakowi trzustki. Poza tym garść łupin można ugotować przez 10 minut w litrze wody i potem popijać po pół litra dziennie - to skuteczny lek na biegunkę. Na reumatyzm: trzy nieobrane, pokrojone w plastry cebule należy gotować w wodzie przez kwadrans. Następnie przecedzić. Popijać po jednej szklance rano (na czczo) i wieczorem.

Wskazówki: łupiny cebuli najlepiej udusić w potrawie albo dodać do gotującej się zupy, ale przed podaniem należy je usunąć. Skórką cebuli można natomiast owinąć zastrzał, leczyć odmrożenia, zadrapania lub pęknięcia skóry.

Duży błąd popełniają ci, którzy starannie obierają jabłko przed zjedzeniem. Skórka ma wiele cennych właściwości. Specjaliści dowiedli, że zawiera ona pektyny oraz kwas ursolowy, który m.in. wpływa wzmacniająco na mięśnie. Dlatego po jabłka powinny sięgać szczególnie osoby skarżące się na wiotczenie mięśni towarzyszące różnym chorobom, a także seniorzy. Poza tym kwas ursolowy zmniejsza poziom tłuszczu i złego cholesterolu we krwi, działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo. Brytyjski dziennik "Daily Mail" dotarł do badań, z których wynika, że w skórce znajduje się najwięcej antyoksydantów, które mają właściwości przeciwnowotworowe. Składniki obecne w skórce jabłka chronią także przed rozwojem choroby zapalnej jelit. I pamiętajmy, że tuż pod skórką znajduje się najwięcej witamin.

Wskazówka: jabłka zawierają pestycydy, czyli toksyczne środki chemiczne, dlatego najlepiej wybierać owoce z upraw ekologicznych i dokładnie myć je przed spożyciem. Skórkę z jabłka można wrzucić do miksera i przygotować z niego koktajl lub smoothie albo pokroić i dodać do owsianki albo jogurtu.

Gdy kupujemy brokuły, często są już pozbawione gęstych liści. Warto zatem poszukać brokułów (np. od zaprzyjaźnionego ogrodnika), które będą je miały. Garść brokułowych liści aż w 90 proc. pokrywa dzienne zapotrzebowanie organizmu na witaminę A, podczas gdy różyczki - jedynie w 3 proc. Witamina A zwiększa odporność na infekcje, szczególnie dróg oddechowych. Pomaga w utrzymaniu prawidłowej czynności układu immunologicznego, a także w leczeniu chorób oczu. Bierze również udział we wzroście kości, wytwarzaniu nabłonka, paznokci, włosów i zębów. W liściach brokułów znajdziemy też sporo witaminy C; ich garść pokryje dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę w ponad 40 proc.

Wskazówka: liście brokułów najlepiej przyrządzić tak samo jak... szpinak. Można je ugotować na parze albo usmażyć na maśle. Małe, jędrne listki warto także umyć, wysuszyć i dodać do sałatki.

Ewa Podsiadły-Natorska/mmch/kuchnia.wp.pl