10 najlepszych olejów

Coraz śmielej wypierają z polskiej kuchni powszechnie stosowane przez lata tłuszcze zwierzęce. Oleje tłoczone z różnych roślin charakteryzują się nie tylko atrakcyjniejszym smakiem i aromatem, ale przede wszystkim znacznie korzystniej wpływają na nasze zdrowie, stanowiąc skarbnicę cennych kwasów tłuszczowych i licznych mikroelementów. Które zasługują na szczególną uwagę? Przedstawiamy 10 najlepszych produktów.

Niekwestionowana królowa kuchni śródziemnomorskiej. Grecy, Włosi czy Hiszpanie spożywają ogromne ilości oliwy z oliwek, co - zdaniem naukowców - tłumaczy, dlaczego choroby układu krążenia dopadają ich znacznie rzadziej niż mieszkańców północnych obszarów Europy.

Oliwa (zwłaszcza uzyskiwana z pierwszego tłoczenia na zimno, określana jako "extra vergine") zawiera bardzo dużo nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz witaminy E, dzięki czemu wykazuje właściwości antyoksydacyjne oraz pomaga w oczyszczaniu organizmu z toksyn. Poza tym obniża poziom "złego" cholesterolu LDL, a nawet wspomaga odchudzanie.

Oliwa z oliwek powinna być spożywana na zimno. Sałatkom, potrawom z ryżem czy makaronem lub owocom morza nadaje niepowtarzalny smak i aromat.

Rzepak nieprzypadkowo bywa nazywany "oliwką Północy", ponieważ wytłaczany z niego olej z powodzeniem może konkurować ze śródziemnomorskim produktem. Cechuje się idealnym stosunkiem kwasów omega-6 do omega-3, czyli 2:1, znacznie korzystniejszym niż w przypadku oliwy z oliwek.

Olej rzepakowy ma intensywny, lekko orzechowy zapach i słodkawy smak. Idealnie nadaje się do smażenia. Łatwo go odsączyć, dzięki czemu przyrządzone na nim potrawy mają o 5-10 proc. niższą wartość kaloryczną w porównaniu z daniami smażonymi na innych olejach

Produkt warto wykorzystywać do przygotowania dressingów i dipów. Olej rzepakowy doskonale sprawdzi się jako baza sosów, którymi można skropić każdą sałatkę.

Jego smak i zapach nie każdemu przypadną do gustu, jednak olej lniany warto wprowadzić do codziennego jadłospisu, ponieważ jest doskonałym źródłem substancji pozytywnie wpływających m.in. na wzmocnienie systemu odpornościowego oraz układu krążenia. Przede wszystkim wielonienasyconych kwasów tłuszczowych - kwasy omega-3 występują w odpowiedniej prozdrowotnej proporcji w stosunku do kwasów omega-6, które w małych ilościach działają korzystnie, a w dużych już niekoniecznie.

Ze względu na specyficzny aromat oleju lnianego, najlepszym rozwiązaniem jest wzbogacenie nim surówek, sałatek, sosów, dipów czy własnoręcznie przygotowanego majonezu. Niektórzy polewają olejem ziemniaki lub kasze, a także zaprawiają zupy (trzeba to zrobić po ugotowaniu).

Walory maleńkich ziarenek sezamu doceniano już w starożytności. Nie tylko ze względu na smak, ale również właściwości zdrowotne, które roślina zawdzięcza m.in. wysokiej zawartości wapnia, magnezu i łatwo przyswajalnego białka.

Za bardzo wartościowy uchodzi zwłaszcza olej sezamowy, otrzymywany w wyniku tłoczenia na zimno nasion rośliny. Nie tylko obniża ciśnienie krwi, ale opóźnia również procesy starzenia i ma właściwości rozgrzewające. Korzystnie wpływa na stan kości czy kondycję stawów.

Olej o specyficznym sezamowym smaku oraz intensywnym brązowy kolorze jest bardzo ceniony w kuchni azjatyckiej. Wzmacnia walory sosów, zup, sałatek, marynat i dań mięsnych. Nie powinien być jednak poddawany działaniu wysokiej temperatury, dlatego nie zaleca się go do smażenia potraw.

Ze względu na cenne właściwości nazywano go niegdyś "zielonym złotem". Od wieków jest bardzo popularny szczególnie w Austrii i Słowenii, ale także Polacy powinni się zainteresować tym produktem.

Największym skarbem oleju z pestek dyni jest wysoka zawartość cennych nienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega-3 i omega-6 oraz witaminy E, zwanej "witaminą młodości i płodności". Produkt słynie też z działania odtruwającego. To zasługa alkaloidów, zwanych kukurbitacynami, które pomagają w walce z pasożytami oraz usuwają z organizmu szkodliwe toksyny.

Ze względu na ciekawy smak, olej z pestek dyni stanowi świetny dodatek do różnych potraw: zup, makaronów, surówek czy sałatek. Bardzo dobrze komponuje się z owczym lub kozim serem. W Austrii wzbogaca się nim desery, np. lody czy słynny sernik wiedeński.

Do Europy słonecznik przywędrował w XVI wieku, w ładowniach hiszpańskich statków wracających z amerykańskich wypraw. Jednak dopiero car Piotr Wielki na serio zainteresował się rośliną, rozpowszechnił ją w Rosji i zapoczątkował państwowy program badań nad jego uprawą i wykorzystaniem. To właśnie Rosjanom zawdzięczamy odkrycie oleju słonecznikowego, który do dziś uchodzi za jeden z najzdrowszych tłuszczy roślinnych i jest wśród nich najbogatszym źródłem witaminy E.

Olej słonecznikowy to także skarbnica kwasów tłuszczowych z grupy omega-6, ale charakteryzuje się również małą zawartością kwasów omega-3 oraz niskim "punktem dymienia". Dlatego nie powinien być poddawany działaniu wysokich temperatur i wykorzystywany np. do smażenia. Z powodzeniem możemy go spożywać na zimno, jako dodatek do surówek czy sałatek. Nadaje się także do gotowania i duszenia.

Produkt bardzo ceniony w środkowej i południowej Ameryce, a także w Australii czy Nowej Zelandii. Dzięki swojemu cennemu składowi (zawiera mnóstwo nienasyconych kwasów tłuszczowych, witaminy E, folianów i licznych antyoksydantów, m.in. luteiny, która świetnie wpływa na wzrok) olej z awokado zalecany jest osobom, które chcą uniknąć poważnych chorób cywilizacyjnych.

Charakteryzuje go delikatny orzechowy smak i atrakcyjny zielony kolor. Doskonale sprawdza się jako baza do sosów, dipów i marynat, jako składnik pesto lub dodatek do makaronów czy gotowanych na parze warzyw. Olej z awokado ma bardzo wysoki "punkt dymienia", dlatego nadaje się do smażenia, pieczenia i grillowania.

Uchodzą one za najzdrowsze ze wszystkich orzechów, bowiem zawierają najwięcej przeciwutleniaczy. Znajdziemy w nich także dużą ilość witaminy E oraz fosforu, żelaza, wapnia, magnezu i cynku.

Walory orzechów włoskich odnajdziemy również w tłoczonym z nich oleju, który chroni przed schorzeniami układu krążenia, obniża ciśnienie i poziom "złego" cholesterolu, a także korzystnie wpływa na pamięć i koncentrację.

Olej ma interesujący orzechowy smak, który z powodzeniem możemy wykorzystać w kuchni. Idealnie pasuje do sałatek, sosów czy dressingów. Jest świetnym dodatkiem do naleśników i rozmaitych deserów. Nie nadaje się natomiast do smażenia - w wyniku działania wysokiej temperatury traci aromat i nabiera gorzkiego smaku.

Podobnie jak olej słonecznikowy obfituje w kwasów tłuszczowe z grupy omega-6, cechując się jednocześnie niewielką zawartością kwasów omega-3. Takie proporcje nie budzą entuzjazmu dietetyków, dlatego wyciąg z pestek winogron nie jest zalecany dla osób zmagających się ze schorzeniami układu krążenia. Produkt jest za to skarbnicą cennych witamin, zwłaszcza K, która bierze udział w procesach krzepnięcia krwi i uszczelniania naczyń krwionośnych, a także wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne.

Olej ma bardzo delikatny aromat, dzięki czemu pozwala zachować naturalny smak potraw. Średnio nadaje się do smażenia, za to świetnie sprawdzi się na zimno, jako dodatek do surówki czy sałatki.

Wbrew pozorom nie jest wytwarzany z popularnego grzyba, ale spokrewnionej z rzepakiem rośliny - lnicznika siewnego, zwanego też lnianką lub właśnie rydzem.

Skład kwasów tłuszczowych w oleju rydzowym jest korzystniejszy niż w wielu innych popularniejszych produktach tego typu. Zawiera aż 45 proc. kwasów omega-3, spowalniających starzenie się komórek, chroniących przed nowotworami i zawałami, obniżających poziom trójglicerydów we krwi.

Olej rydzowy ma specyficzny, korzenny smak, w którym wyczuwane są nuty cebuli i gorczycy. Należy go podawać na zimno - w wysokiej temperaturze traci swoje cenne właściwości. Pasuje przede wszystkim do sałatek i surówek. Stanowi smaczny dodatek do twarogu, makaronu, kaszy. Świetnie komponuje się z cebulą i czosnkiem.

Rafał Natorski/mp/kuchnia.wp.pl