Kołatanka, śliszki, siemieniotka, czyli regionalne przysmaki na świątecznym stole
Warto poznać receptury na te regionalne rarytasy.
Gdyby poprosić o wyliczenie potraw, jakie powinny znaleźć się na wigilijnym stole, większość z nas wymieniłaby barszcz lub zupę grzybową, potrawy z ryb, sałatki. Ale w wielu regionach Polski nadal kultywuje się lokalne tradycje i przygotowuje tradycyjne, nieznane gdzie indziej dania. Oto kilka z nich.
Zupa brukwiowa
Kaszuby to kraina słynąca z ryb. Mieszkańcy Kaszub nie należeli jednak do krezusów, dlatego jedli wszystko, co zrodziła ziemia. Na wigilijnym, tradycyjnym stole jedną z najważniejszych potraw była i nadal jest zupa brukwiowa. Przygotowuje się ją z pokrojonej włoszczyzny (marchew, pietruszka, por, seler), brukwi pokrojonej w kostkę i ziemniaków. Zupę przyprawia się solą, pieprzem i majerankiem, czasem dodając ziele angielskie. Taka zupa jest kremowa, sycąca i, jak twierdzą smakosze, bardzo dobra.
Miodny kuch
Na kaszubskim stole nie może również zabraknąć ciasta, najlepiej z dodatkiem miodu (po kaszubsku nazywanego kuch). Składniki: trzy szklanki mąki, trzy szklanki startej marchewki, pięć jajek, pół kostki margaryny, szklanka cukru, pół szklanki miodu, przyprawa do piernika, proszek do pieczenia, łyżeczka sody, posiekane orzechy włoskie do posypania, marmolada z dyni do posmarowania. Margarynę i cukier należy utrzeć na krem dodając po jednym żółtku. Do jaj wsypać mąkę, marchew, przyprawy, proszek do pieczenia i sodę. Zrobić z łyżki cukru i łyżki wody karmel i też dodać do ciasta. Na samym końcu dodać ubitą pianę z białek. Dużą blachę wysmarować tłuszczem i wysypać bułką tartą. Nałożyć ciasto i posypać orzechami. Piec w średnio nagrzanym piecu około godziny. Jeszcze ciepłe ciasto posmarować marmoladą.
Mazowieckie rwaki
Na mazowieckich wsiach spotkamy jeszcze czasami rwaki. To kluski ziemniaczane z makiem. Składniki: gotowane i dokładnie przetarte przez praskę ziemniaki, kilka łyżek mąki pszennej, dwa jajka, szklanka maku, masło. Ziemniaki mieszamy dokładnie z mąką i jajkami. Doprawiamy do smaku solą i gotujemy we wrzątku. Mak zaparzamy wrzątkiem i przepuszczamy raz przez maszynkę do mięsa. Kluski wkładamy do miski, dodajemy mak, roztopione masło i zapiekamy kilka minut w piekarniku.
Podhalańska kołatanka
Kołatanka to z kolei tradycyjne góralskie danie świąteczne, często podawane podczas Wigilii. Składniki: trzy szklanki kaszy jęczmiennej, dwie duże brukwie, cztery łyżki miodu, szczypta soli. Brukwie obieramy i gotujemy do miękkości w osolonej wodzie. Kroimy je w kostkę. Kaszę gotujemy w sześciu szklankach wody, mieszając, by się nie przypaliła. Kaszę mieszamy z pokrojoną brukwią, lekko solimy, dodajemy miód i jeszcze raz mieszamy. Podajemy na zimno.
Wielkopolskie makiełki
Makiełki to jedna z tradycyjnych potraw wigilijnych w Wielkopolsce. Z wyglądu jest bardzo podobna do kutii, ale jednak jest to inna potrawa. Składniki: dwie szklanki makaronu, szklanka maku, szklanka bakalii (rodzynki, suszone morele, orzechy, migdały), trzy łyżki miodu. Mak zalewamy wodą i odstawiamy do napęcznienia na noc. Po tym czasie odcedzamy go i zalewamy wrzątkiem. Mielimy dwa razy w maszynce do mięsa. Bakalie siekamy. Gotujemy makaron, dodajemy do niego mak i bakalie, dosładzamy miodem i gotowe.
Opolskie śliszki
Jedną z najrzadszych polskich potraw wigilijnych są śliszki, które spotkamy praktycznie jedynie w okolicach Raciborza. Śliszki to drożdżowe bułeczki z nadzieniem makowym. Mają one podłużny kształt, są miękkie i wilgotne – przed upieczeniem moczymy je w mleku. Wierzch bułeczek należy posypać startym piernikiem i cukrem. Składniki: dwie szklanki mąki, pół kostki drożdży, szklanka mleka, cukier, mak. Drożdże rozpuszczamy w ciepłym mleku. Dodajemy mąkę, pół szklanki cukru i dokładnie mieszamy. Po godzinie ugniatamy ciasto – musi lekko odchodzić od rąk, w razie czego dodajemy mąki. Z ciasta formujemy placuszki, nakładamy masę makową (zrobioną z mielonego maku i cukru) i zawijamy, formując bułeczki. Wkładamy je do mleka, a następnie pieczemy w temp. 170 stopni C przez około pół godziny.
Śląska siemieniotka
Zamiast barszczu, zupy grzybowej czy rybnej, w wielu domach na Śląsku je się w Wigilię siemieniotkę, czyli zupę z siemienia lnianego. Składniki: pół szklanki siemienia, litr mleka, trzy łyżki mąki, dwie łyżki cukru, łyżeczka soli, dwa litry wody, szklanka kaszy gryczanej. Siemię zalewamy wrzątkiem i odcedzamy. Do garnka wlewamy wodę, dodajemy siemię i gotujemy przez godzinę. Nasiona odcedzamy, wywar pozostawiamy. Nasiona mielimy w mikserze i przecieramy do wywaru przez sito. Do wywaru dodajemy pół litra wrzątku, mleko, mąkę, cukier i sól. Całość dokładnie mieszamy, żeby nie powstały grudki. Dodajemy kaszę gryczaną, masło i jeszcze raz zagotowujemy, aż kasza będzie miękka.
