Jemy 45 kg rocznie. Niszczy trzustkę, przyspiesza starzenie, powoduje otyłość brzuszną
Jedna łyżeczka tu, jedna łyżeczka tam, a potem okazuje się, że rocznie wychodzi nawet 45 kg. Pomimo apelów dietetyków, ilość spożywanego cukru w Polsce z roku na rok rośnie. Zrezygnowanie ze słodkiej herbaty lub kawy to pierwszy krok, ale okazuje się, że to nie wystarczy.
Dosładzane napoje to pierwsza rzecz, z której warto zrezygnować
Cukier pojawia się nie tylko w słodyczach, ale także w produktach, w których często się go nie spodziewamy, takich jak płatki śniadaniowe, keczup czy hamburger. Specjalista od leczenia otyłości, prof. Paweł Bogdański z Poznania zauważa, że chociaż ilość spożywanego nieprzetworzonego cukru spadła w ostatnich latach, to znacznie wzrosło spożycie cukrów prostych w produktach przetworzonych.
Jajecznica z chrupiącymi kurkami. Klasyczne śniadanie w zupełnie nowym wydaniu
Spożycie cukru wzrosło o 6 kg rocznie
Niektórym trudno w to uwierzyć, że pomimo większej świadomości Polaków na temat zdrowego odżywania, ilość spożywanego cukru z roku na rok rośnie. Trudno analizować sytuację na bieżąco, ale można wyciągać wnioski z danych, do których mamy dostęp:
"Według raportu NFZ z 2019 roku Cukier i otyłość – konsekwencje rocznie zjadamy 44,5 kilogramów cukru [dane za 2017 rok], czyli o ponad 6 kilogramów więcej niż w 2008 roku [co prawda, spada zużycie "czystego" cukru, ale wzrasta jego występowanie w innych produktach, jak przetwory owocowe, zbożowe, produkty mleczne, napoje owocowe – przy. red]." – wypowiedź profesora Bogdańskiego przytacza Beata Szady w artykule "Nie odchudzaj, tylko lecz", magazyn Pismo (5.02.2025).
Wychodzi na to, że chociaż ograniczamy cukier w przygotowywanych przez siebie napojach i potrawach w domu, cały czas kupujemy produkty, które zawierają znacznie więcej cukru niż kiedyś.
Cukier niejedno ma imię
Obfitość produktów dostępnych na rynku może przyprawić o zawrót głowy, a producenci uchylają się od odpowiedzialności. W końcu to klient – konsument samodzielnie decyduje o tym, jakie produkty wkłada do koszyka i podaje codziennie swojej rodzinie. Jednak nie wszystko jest takie oczywiste. Profesor Bogdański zwraca uwagę na tzw. cukier ukryty:
"Przemysł spożywczy dodaje ogromne ilości cukru do żywności, aby zwiększyć jej atrakcyjność smakową dla konsumentów. My często nawet nie mamy świadomości, że jedząc coś, spożywamy jednocześnie cukier" – zaznacza w wypowiedzi dla PAP (za: naukawpolsce.pl)
W dalszej części wymienia, pod jakimi nazwami w składzie produktów "ukrywa się" cukier. Okazuje się, że lista jest naprawdę obszerna. Kiedy cukier pojawia się pod swoją wszystkim dobrze znaną nazwą, sprawa jest klarowna. Jednak gdy jest oznaczony jako: "glukoza, fruktoza, galaktoza, sacharoza, laktoza, maltoza, dekstroza, skrobia, maltodekstryna, słód jęczmienny, ale też syropy: glukozowy, glukozowo-fruktozowy, z agawy, klonowy, kukurydziany, miód, karmel, cukier buraczany, trzcinowy, brązowy, winogronowy, owocowy", konsument może już stracić czujność.
Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia
Glukoza jest potrzebna do prawidłowego funkcjonowania mózgu, ale według zaleceń WHO ilość cukrów prostych nie powinna przekraczać 10 proc. dziennego zapotrzebowania energetycznego, przy czym optymalna ilość to 5 proc. Dla przeciętnej osoby dorosłej wynosi ok. 25–50 g dziennie – co można przeliczyć na 5–10 łyżeczek. Tymczasem z danych wynika, że codziennie zjadamy ok. 20 łyżeczek cukru, czyli dwa razy więcej niż przewiduje maksymalna dopuszczalna norma.
Jak nadmiar cukru wpływa na organizm?
Zbyt duża ilość cukru w diecie szybko odbija się na zdrowiu i samopoczuciu. Już w krótkim czasie możemy odczuć spadek energii, trudności z koncentracją, wahania nastroju czy problemy ze snem. Jeśli taki sposób odżywiania utrzymuje się dłużej, organizm zaczyna ponosić poważniejsze konsekwencje.
Nadmiar cukru obciąża trzustkę i zwiększa ryzyko insulinooporności oraz cukrzycy typu 2. Sprzyja także nadwadze i chorobom serca, takim jak zawał czy udar. Cukier przyspiesza starzenie się organizmu, pogarsza kondycję skóry i może zaburzać pracę jelit. Wpływa też na gospodarkę hormonalną – przede wszystkim na insulinę i hormony związane z odczuwaniem głodu i sytości.
Jak ograniczyć cukier w diecie?
To, co możemy zrobić, to przede wszystkim uważnie czytać etykiety i szukać składników nie tylko oznaczonych jako "cukier" czy "glukoza", ale także ukrytych pod mniej powszechnymi terminami. Warto, chociaż częściowo, zrezygnować z produktów przetworzonych na rzecz świeżych owoców i warzyw, z których można samodzielnie przygotować sos do makaronu, powidła do naleśników, a nawet keczup.
Zdrowa dieta powinna być również bogata w błonnik, który hamuje proces wchłaniania glukozy do krwi, dzięki czemu cukier uwalniany jest do organizmu bardziej stopniowo. W ten sposób efekt pobudzenia jest bardziej długotrwały, a trzustka nie musi produkować nadwyżki insuliny.
