Smaki Polski: Proziaki - przysmak z Podkarpacia

Nie wszyscy znają te bułeczki. Puszyste, delikatne w środku, chrupiące na zewnątrz, lekko słodkie w smaku. Tradycyjnie wypiekało się je na rozgrzanej blasze węglowej kuchni. Dziś blachę zastępuje teflonowa patelnia – mimo to wciąż są pyszne. Możemy ich spróbować na Podkarpaciu. Najlepiej smakują jeszcze ciepłe z domowym masłem czosnkowym lub na słodko – z miodem czy konfiturą.

Smaki Polski: Proziaki - przysmak z Podkarpacia
Źródło zdjęć: © 123RF.COM
Katarzyna Gileta

Proziaki wzięły swoją nazwę od sody, którą określano niegdyś "prozą". Możemy spotkać się również z innymi regionalnymi nazwami: prozioki, prołozioki, prołzioki, prosioki, sodziaki, placki na sodzie czy nawet łosuchy.

Pierwsze zapiski dotyczące proziaków pochodzą sprzed 150 lat. Jednak tradycja wypiekania tych bułeczek jest o wiele dłuższa. Proziaki to odmiana podpłomyków, czyli placków z mąki i wody, pieczonych na rozgrzanych kamieniach czy blasze. Podkarpackie bułeczki przygotowuje się z ciasta pszennego z dodatkiem sody oczyszczonej, wody i kwaśnego mleka. Niektóre przepisy zawierają także jajka.

Po wyrobieniu ciasto należy rozwałkować, podzielić na mniejsze kawałki i upiec tak jak podpłomyki, czyli na blasze. Jednak można je przygotować także w piecu chlebowym, w piekarniku lub na teflonowej patelni. Proziaki mogą być okrągłe, owalne, a nawet czworokątne. Jeśli dodamy do ciasta cukru, otrzymamy słodkie bułeczki. Razem ze szklanką świeżego lub zsiadłego mleka stanowią idealny zestaw na śniadanie.

Dawniej wypiekano chleb raz w tygodniu, najczęściej w soboty. Ubożsi gospodarze piekli bochenki rzadziej - co dwa tygodnie. Kiedy zabrakło pieczywa w komorze, gospodynie zagniatały ciasto z mąki i sody i po godzinie proziaki były gotowe. Najlepiej smakowały prosto z pieca, jeszcze ciepłe, posmarowane domowym masłem i twarogiem lub polane miodem. Jednak nawet po kilku dniach nadawały się jeszcze do jedzenia.

Proziaki trafiły na Listę Produktów Tradycyjnych. Są puszyste, miękkie, delikatnie słodkie. Spróbujemy ich w Beskidzie Niskim, na Pogórzu, Roztoczu, w kuchni Rzeszowiaków i Lasowiaków. Możemy również pokusić się o przygotowanie ich w domu. Sekretem jest ciasto. Nie może być zbyt gęste.

Podkarpackie proziaki

Składniki: 1 kg mąki, 1,5 łyżeczki sody, 0,5 litra zsiadłego mleka, 1 łyżeczka soli, 2-3 jajka.

Przygotowanie: do dużej miski wlej mleko. Dodaj pozostałe składniki i wymieszaj. Wyrabiaj ciasto, aż będzie elastyczne i gładkie. Rozwałkuj na grubość ok. 2 cm, szklanką wykrawaj krążki. Piecz z obu stron na blasze w temperaturze 170 stopni, przez około 15-20 minut.

Wybrane dla Ciebie

Jeśli widzisz to na opakowaniu z mięsem, lepiej nie kupuj. Możesz poważnie się zatruć
Jeśli widzisz to na opakowaniu z mięsem, lepiej nie kupuj. Możesz poważnie się zatruć
Wiesz, kiedy pić siemię lniane? Pora dnia ma ogromne znaczenie
Wiesz, kiedy pić siemię lniane? Pora dnia ma ogromne znaczenie
Doświadczony rolnik poradził mi, kiedy podlewać warzywa. Teraz są wielkie, soczyste i nie pękają
Doświadczony rolnik poradził mi, kiedy podlewać warzywa. Teraz są wielkie, soczyste i nie pękają
Gasi pragnienie jak arbuz, pomaga trzymać ciśnienie w ryzach. Tak wybierzesz najsoczystszy okaz
Gasi pragnienie jak arbuz, pomaga trzymać ciśnienie w ryzach. Tak wybierzesz najsoczystszy okaz
Te napoje szkodzą w upały. Eksperci radzą, by ich unikać
Te napoje szkodzą w upały. Eksperci radzą, by ich unikać
Nigdy nie jedz tak arbuza. To połączenie może uszkadzać wątrobę, a wielu tak robi
Nigdy nie jedz tak arbuza. To połączenie może uszkadzać wątrobę, a wielu tak robi
Co się stanie, jeśli będziesz jadł ogórki? Zmiany są zauważalne już przy 1 sztuce dziennie
Co się stanie, jeśli będziesz jadł ogórki? Zmiany są zauważalne już przy 1 sztuce dziennie
To mięso ma mało kalorii, tłuszczu i cholesterolu. W Polsce zjesz je tylko w kilku miejscach
To mięso ma mało kalorii, tłuszczu i cholesterolu. W Polsce zjesz je tylko w kilku miejscach
Zapomnij o chia i siemieniu lnianym. Ten kisiel to balsam na jelita i żoładek
Zapomnij o chia i siemieniu lnianym. Ten kisiel to balsam na jelita i żoładek
Boimy się tak jeść. Dietetyk podkreśla, że to uszczelnia jelita i zmniejsza stany zapalne
Boimy się tak jeść. Dietetyk podkreśla, że to uszczelnia jelita i zmniejsza stany zapalne
Najbardziej zanieczyszczone warzywo, a Polacy zajadają. Niestety wyniki badań nie dają złudzeń
Najbardziej zanieczyszczone warzywo, a Polacy zajadają. Niestety wyniki badań nie dają złudzeń
Mama nie wyrzuca, a robi nawóz. Wszyscy zazdroszczą jej słodkości i rozmiaru pomidorów
Mama nie wyrzuca, a robi nawóz. Wszyscy zazdroszczą jej słodkości i rozmiaru pomidorów