Smaki Polski: Proziaki - przysmak z Podkarpacia

Nie wszyscy znają te bułeczki. Puszyste, delikatne w środku, chrupiące na zewnątrz, lekko słodkie w smaku. Tradycyjnie wypiekało się je na rozgrzanej blasze węglowej kuchni. Dziś blachę zastępuje teflonowa patelnia – mimo to wciąż są pyszne. Możemy ich spróbować na Podkarpaciu. Najlepiej smakują jeszcze ciepłe z domowym masłem czosnkowym lub na słodko – z miodem czy konfiturą.

Smaki Polski: Proziaki - przysmak z Podkarpacia
Źródło zdjęć: © 123RF.COM
Katarzyna Gileta
3

Proziaki wzięły swoją nazwę od sody, którą określano niegdyś "prozą". Możemy spotkać się również z innymi regionalnymi nazwami: prozioki, prołozioki, prołzioki, prosioki, sodziaki, placki na sodzie czy nawet łosuchy.

Pierwsze zapiski dotyczące proziaków pochodzą sprzed 150 lat. Jednak tradycja wypiekania tych bułeczek jest o wiele dłuższa. Proziaki to odmiana podpłomyków, czyli placków z mąki i wody, pieczonych na rozgrzanych kamieniach czy blasze. Podkarpackie bułeczki przygotowuje się z ciasta pszennego z dodatkiem sody oczyszczonej, wody i kwaśnego mleka. Niektóre przepisy zawierają także jajka.

Po wyrobieniu ciasto należy rozwałkować, podzielić na mniejsze kawałki i upiec tak jak podpłomyki, czyli na blasze. Jednak można je przygotować także w piecu chlebowym, w piekarniku lub na teflonowej patelni. Proziaki mogą być okrągłe, owalne, a nawet czworokątne. Jeśli dodamy do ciasta cukru, otrzymamy słodkie bułeczki. Razem ze szklanką świeżego lub zsiadłego mleka stanowią idealny zestaw na śniadanie.

Dawniej wypiekano chleb raz w tygodniu, najczęściej w soboty. Ubożsi gospodarze piekli bochenki rzadziej - co dwa tygodnie. Kiedy zabrakło pieczywa w komorze, gospodynie zagniatały ciasto z mąki i sody i po godzinie proziaki były gotowe. Najlepiej smakowały prosto z pieca, jeszcze ciepłe, posmarowane domowym masłem i twarogiem lub polane miodem. Jednak nawet po kilku dniach nadawały się jeszcze do jedzenia.

Proziaki trafiły na Listę Produktów Tradycyjnych. Są puszyste, miękkie, delikatnie słodkie. Spróbujemy ich w Beskidzie Niskim, na Pogórzu, Roztoczu, w kuchni Rzeszowiaków i Lasowiaków. Możemy również pokusić się o przygotowanie ich w domu. Sekretem jest ciasto. Nie może być zbyt gęste.

Podkarpackie proziaki

Składniki: 1 kg mąki, 1,5 łyżeczki sody, 0,5 litra zsiadłego mleka, 1 łyżeczka soli, 2-3 jajka.

Przygotowanie: do dużej miski wlej mleko. Dodaj pozostałe składniki i wymieszaj. Wyrabiaj ciasto, aż będzie elastyczne i gładkie. Rozwałkuj na grubość ok. 2 cm, szklanką wykrawaj krążki. Piecz z obu stron na blasze w temperaturze 170 stopni, przez około 15-20 minut.

Wybrane dla Ciebie

W przedwojennej Polsce był hitem. Dziś młodzi nawet nie znają tego deseru
W przedwojennej Polsce był hitem. Dziś młodzi nawet nie znają tego deseru
Takie kotlety robiono przed wojną. Co chwilę się nimi zajadano, bo są pyszne i tanie
Takie kotlety robiono przed wojną. Co chwilę się nimi zajadano, bo są pyszne i tanie
Wystarczy 1 łyżeczka na czczo. Cukier się unormuje, a serce będzie jak dzwon
Wystarczy 1 łyżeczka na czczo. Cukier się unormuje, a serce będzie jak dzwon
Magda Gessler dodaje do ogórków kiszonych. Są jędrne i chrupią tak, że sąsiedzi słyszą
Magda Gessler dodaje do ogórków kiszonych. Są jędrne i chrupią tak, że sąsiedzi słyszą
Co się stanie, jeśli połkniesz pestkę czereśni? Wiele osób nie wie
Co się stanie, jeśli połkniesz pestkę czereśni? Wiele osób nie wie
Większość z nas trzyma tam blachy. Mało kto wie, do czego naprawdę służy
Większość z nas trzyma tam blachy. Mało kto wie, do czego naprawdę służy
Najgorszy dodatek do rosołu. Poprawia smak, ale powoduje tycie i zatyka tętnice
Najgorszy dodatek do rosołu. Poprawia smak, ale powoduje tycie i zatyka tętnice
Jemy bardzo mało tego mięsa. Jest pyszne, zdrowe i wolne od antybiotyków
Jemy bardzo mało tego mięsa. Jest pyszne, zdrowe i wolne od antybiotyków
Zawsze sieję je w czerwcu. Do samego listopada zbieram piękne plony
Zawsze sieję je w czerwcu. Do samego listopada zbieram piękne plony
Moja mama wyciąga z lodówki i robi ten oprysk. Jej ogórki, pomidory czy papryka są zdrowe i piękne
Moja mama wyciąga z lodówki i robi ten oprysk. Jej ogórki, pomidory czy papryka są zdrowe i piękne
Najgroźniejsze pasożyty. Można na nie trafić w jedzeniu, a wielu nie ma świadomości
Najgroźniejsze pasożyty. Można na nie trafić w jedzeniu, a wielu nie ma świadomości
Jedli codziennie rodzynki. Oto co stało się z ich ciśnieniem po 3 miesiącach
Jedli codziennie rodzynki. Oto co stało się z ich ciśnieniem po 3 miesiącach