Smaki Polski: Proziaki - przysmak z Podkarpacia

Nie wszyscy znają te bułeczki. Puszyste, delikatne w środku, chrupiące na zewnątrz, lekko słodkie w smaku. Tradycyjnie wypiekało się je na rozgrzanej blasze węglowej kuchni. Dziś blachę zastępuje teflonowa patelnia – mimo to wciąż są pyszne. Możemy ich spróbować na Podkarpaciu. Najlepiej smakują jeszcze ciepłe z domowym masłem czosnkowym lub na słodko – z miodem czy konfiturą.

Smaki Polski: Proziaki - przysmak z Podkarpacia
Źródło zdjęć: © 123RF.COM
Katarzyna Gileta

Proziaki wzięły swoją nazwę od sody, którą określano niegdyś "prozą". Możemy spotkać się również z innymi regionalnymi nazwami: prozioki, prołozioki, prołzioki, prosioki, sodziaki, placki na sodzie czy nawet łosuchy.

Pierwsze zapiski dotyczące proziaków pochodzą sprzed 150 lat. Jednak tradycja wypiekania tych bułeczek jest o wiele dłuższa. Proziaki to odmiana podpłomyków, czyli placków z mąki i wody, pieczonych na rozgrzanych kamieniach czy blasze. Podkarpackie bułeczki przygotowuje się z ciasta pszennego z dodatkiem sody oczyszczonej, wody i kwaśnego mleka. Niektóre przepisy zawierają także jajka.

Po wyrobieniu ciasto należy rozwałkować, podzielić na mniejsze kawałki i upiec tak jak podpłomyki, czyli na blasze. Jednak można je przygotować także w piecu chlebowym, w piekarniku lub na teflonowej patelni. Proziaki mogą być okrągłe, owalne, a nawet czworokątne. Jeśli dodamy do ciasta cukru, otrzymamy słodkie bułeczki. Razem ze szklanką świeżego lub zsiadłego mleka stanowią idealny zestaw na śniadanie.

Dawniej wypiekano chleb raz w tygodniu, najczęściej w soboty. Ubożsi gospodarze piekli bochenki rzadziej - co dwa tygodnie. Kiedy zabrakło pieczywa w komorze, gospodynie zagniatały ciasto z mąki i sody i po godzinie proziaki były gotowe. Najlepiej smakowały prosto z pieca, jeszcze ciepłe, posmarowane domowym masłem i twarogiem lub polane miodem. Jednak nawet po kilku dniach nadawały się jeszcze do jedzenia.

Proziaki trafiły na Listę Produktów Tradycyjnych. Są puszyste, miękkie, delikatnie słodkie. Spróbujemy ich w Beskidzie Niskim, na Pogórzu, Roztoczu, w kuchni Rzeszowiaków i Lasowiaków. Możemy również pokusić się o przygotowanie ich w domu. Sekretem jest ciasto. Nie może być zbyt gęste.

Podkarpackie proziaki

Składniki: 1 kg mąki, 1,5 łyżeczki sody, 0,5 litra zsiadłego mleka, 1 łyżeczka soli, 2-3 jajka.

Przygotowanie: do dużej miski wlej mleko. Dodaj pozostałe składniki i wymieszaj. Wyrabiaj ciasto, aż będzie elastyczne i gładkie. Rozwałkuj na grubość ok. 2 cm, szklanką wykrawaj krążki. Piecz z obu stron na blasze w temperaturze 170 stopni, przez około 15-20 minut.

Wybrane dla Ciebie

Zanim pojawiła się cola, piliśmy litrami. Gasi pragnienie i uspokaja jelita
Zanim pojawiła się cola, piliśmy litrami. Gasi pragnienie i uspokaja jelita
Wpierają serce, regulują trawienie. Dorzuć do słoika z ogórkami albo zaparz jak herbatę
Wpierają serce, regulują trawienie. Dorzuć do słoika z ogórkami albo zaparz jak herbatę
Polacy się zajadają, bo myślą, że są zdrowe. Dietetyk nie pochwala takiego śniadania
Polacy się zajadają, bo myślą, że są zdrowe. Dietetyk nie pochwala takiego śniadania
Nie tylko kiszenie. Taką sałatkę robię na zimę z kapustą, idealna do kotletów
Nie tylko kiszenie. Taką sałatkę robię na zimę z kapustą, idealna do kotletów
Latem robię knedle bez ziemniaków. Są pyszne i wysokobiałkowe
Latem robię knedle bez ziemniaków. Są pyszne i wysokobiałkowe
Rozdrobnione warzywo wrzucam do wody. Po odcedzeniu mam najlepszy oprysk na chore ogórki
Rozdrobnione warzywo wrzucam do wody. Po odcedzeniu mam najlepszy oprysk na chore ogórki
To jedno z najzdrowszych mięs. Polacy wciąż mają opory, aby je jeść
To jedno z najzdrowszych mięs. Polacy wciąż mają opory, aby je jeść
Najzdrowsze grzyby. Zwłaszcza seniorzy powinni zajadać
Najzdrowsze grzyby. Zwłaszcza seniorzy powinni zajadać
Wymiata toksyny z organizmu jak miotełka. Latem jest najzdrowsza i najsmaczniejsza
Wymiata toksyny z organizmu jak miotełka. Latem jest najzdrowsza i najsmaczniejsza
W upały pijemy ją litrami. Nie mamy świadomości, że działa jak trucizna
W upały pijemy ją litrami. Nie mamy świadomości, że działa jak trucizna
Większość myśli, że są zdrowe. Dietetyk załamuje ręce, kiedy Polacy sięgają po te produkty
Większość myśli, że są zdrowe. Dietetyk załamuje ręce, kiedy Polacy sięgają po te produkty
Gdy zobaczę w sklepie, od razu ją kupuję. Reguluje ciśnienie i pomaga stracić zbędne kilogramy
Gdy zobaczę w sklepie, od razu ją kupuję. Reguluje ciśnienie i pomaga stracić zbędne kilogramy