Najbardziej przereklamowana żywność

Jarmuż ceniono już w starożytności i chętnie jadano przez kolejne stulecia, ale w XX wieku roślina z rodziny kapusiowatych popadła w niemal całkowite zapomnienie. Przypomniano sobie o niej dopiero kilka lat temu, kiedy wróciła na nasze stoły w naprawdę spektakularnym stylu. Budzi zachwyt największych gwiazd show-biznesu – Beyonce publikuje w internecie zdjęcia w bluzie z wielkim napisem "Kale", a supermodelka Heidi Klum opowiada, że jej ulubioną przekąską są chipsy z jarmużu, który stanowi też obowiązkowy punkt w jadłospisie Gwyneth Paltrow czy Jennifer Aniston. Modzie nie oparła się także Polska. Bez wątpienia jest to roślina o dużych walorach odżywczych, bogata we wspomagający trawienie błonnik, chlorofil (hamuje przemianę zdrowych komórek w nowotworowe) oraz witaminy – C, A, K i z grupy B. W jarmużu znajduje się również sulforafan, czyli związek fitochemiczny, który stymuluje wytwarzanie przez organizm enzymów przeciwnowotworowych. Jednak to popularne warzywo ma również wady, o których rzadko się wspomina. Spożywany na surowo, np. jako składnik rozmaitych surówek, ogranicza wchłanianie jodu, bardzo potrzebnego zwłaszcza kobiecie. Szacuje się, że w organizmie co trzeciej Polki występuje niedobór tego mikroelementu, niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Stąd tak częste przypadki jej niedoczynności. Zdaniem wielu osób jarmuż ma jeszcze jedną wadę. To kontrowersyjny smak, a w dodatku łykowate liście i twarde łodyżki, które psują efekt potrawy.

Zobacz także wideo: Pudding chia i inne zdrowe słodycze

W ostatnich latach na cenzurowanym znalazł się cukier, stąd usilnie poszukujemy jego zdrowszych zamienników. Efektem jest wzrost spożycia cukru brązowego i trzcinowego, produktów, które jednak – wbrew obiegowej opinii – wcale nie stanowią znacznie zdrowszej alternatywy. Pierwszy z nich, podobnie jak biały odpowiednik, wytwarzany jest z buraka cukrowego, tylko w procesie produkcji dodaje się do niego melasę. Nie zmienia to faktu, że ponad 99 proc. składu stanowi sacharoza, która zwiększa ryzyko próchnicy, otyłości czy chorób układu krążenia. Trochę zdrowszy jest cukier trzcinowy, ponieważ zawiera więcej cennych składników mineralnych, ale jednocześnie posiada wyższy indeks glikemiczny, wyzwalając szybsze uczucie głodu. Tradycyjny cukier coraz częściej zastępujemy mocno promowanym syropem z agawy, który uchodzi za znacznie zdrowszy, bo nie dostarcza sacharozy. Problem w tym, że stanowi bogate źródło fruktozy (takiej koncentracji tego cukru prostego nie ma w żadnym owocu), zwiększającej zagrożenie otyłością oraz przyczyniającej się do powstania insulinooporności tkanek i znacząco podwyższającej ryzyko cukrzycy. W przetwarzającym fruktozę organizmie rośnie też produkcja trójglicerydów, które przyspieszają rozwój miażdżycy i innych chorób układu krążenia.

Nie wszyscy przejmują się kalorycznością czy indeksem glikemicznym spożywanych produktów. I trudno się dziwić, bo na przykład odwiedzając Wiedeń, obowiązkowym punktem na trasie każdej wycieczki jest cukiernia serwująca słynny tort Sachera. Receptura tego przysmaku powstała blisko dwieście lat temu, ale czekoladowe ciasto przekładane marmoladą morelową i oblane polewą z aksamitnej czekolady do dziś uchodzi za "króla deserów". Czy na pewno zasługuje na to miano? "Jadłam go w wersji oryginalnej, w Cafe Sacher, ale zarówno ja, jak i współbiesiadnicy, uznaliśmy, że to chyba najbardziej przereklamowane ciasto świata. Zwykły murzynek przełożony marmoladą morelową" – twierdzi Marta, jedna z internautek.

Równie liczną rzeszę przeciwników ma kawior. Rybia ikra od wieków uchodzi za bardzo ekskluzywną przystawkę, a niewielka puszka pozyskiwanego z bieługi białego kawioru kosztuje w najbardziej renomowanych europejskich sklepach blisko 25 tys. euro. "To klasyczny snobistyczny rarytas. Próbowałem jego różne rodzaje, ale za każdym razem spotykał mnie zawód. Poza tym świadomość, że zjada się rybie jajka, też nie poprawia apetytu" – przekonuje Mateusz. Warto też wiedzieć, że nie wszystko, co wygląda jak kawior, w istocie nim jest. Na rynku pojawia się bowiem sporo tańszych imitacji luksusowego przysmaku, na przykład sztucznie barwiona na czarno ikra taszy, ryby występującej m.in. w Bałtyku. Nie brakuje też kawiorowych podróbek, w składzie których znajduje się ikra ryb nieokreślonego gatunku, w dodatku wzbogacana substancjami konserwującymi i wzmacniającymi smak.

Za przereklamowany przysmak uchodzą też trufle, symbol luksusu i wyjątkowy rarytas, na który mogą sobie pozwolić tylko bardzo zamożni smakosze. Gdy w menu restauracji pojawia się potrawa wzbogacona cienkimi płatkami tych "podziemnych grzybów", jej cena od razu szybuje w górę. "Podobno smak i zapach trufli albo się uwielbia, albo się go nie znosi. Ja jestem w tej drugiej grupie. Ostatnio w ekskluzywnej restauracji zamówiłem risotto z dodatkiem tych grzybów i nie dałem rady zjeść go do końca, bo ten mdły smak i aromat zabił całą przyjemność" – opowiada Przemek.

Dzięki modzie na wegetarianizm i zdrowe odżywianie Polacy zaczęli otwierać się na rozmaite egzotyczne produkty, w ostatnich latach spożywamy na przykład coraz więcej soi, czyli zboża od wieków cenionego w Azji, zwłaszcza Chinach. Chętnie wykorzystywanej jako zamiennik mięsa lub ryby w daniu obiadowym, ponieważ zawiera potężną dawkę pełnowartościowego białka, którego skład aminokwasowy jest bardzo podobny do białka zwierzęcego. Jednak niekiedy zapominamy, że stanowi ono równocześnie silny alergen – dzieci ze zdiagnozowanym uczuleniem na mleko krowie, są potencjalnie narażone również na alergię na soję, która znajduje się w składzie wielu produktów – nie tylko popularnego tofu, ale także wędlin, sosów, majonezów, margaryn czy rozmaitych słodyczy. Kryje się tam pod nazwą białko sojowe lub lecytyna sojowa. Dlatego przed spożyciem warto przeczytać informację na etykiecie tych przysmaków. Poza tym soja (w postaci niefermentowanej) hamuje przyswajanie minerałów, a także może negatywnie wpływać na pracę tarczycy. Jakby tego było mało, należy do najpowszechniej modyfikowanie genetycznie produktów. Nie zmienia to faktu, że soja regularnie gości na liście "superfoods", czyli zdrowej i modnej żywności.

W spisie super produktów znajdziemy także m.in. jagody acai, czyli owoce amazońskiej palmy, które zyskały ogromną popularność dzięki programowi gwiazdy amerykańskiej telewizji, Oprah Winfrey. To bez wątpienia bogate źródło cennych dla zdrowia antyoksydantów, ale problem w tym, że jagody są bardzo nietrwałe i tracą wartości odżywcze już 48 godzin po zerwaniu. Dlatego docierają do nas w postaci przetworzonej, np. soku, a wielu specjalistów jest sceptycznych co do jego wartości odżywczych. Może zatem warto sięgnąć po rodzime jagody, zwłaszcza że rozpoczyna się sezon na te pyszne owoce.