Kumys – jakie ma właściwości i zastosowanie?
Kumys jest napojem niskoalkoholowym (1-3 proc.) wytwarzanym pierwotnie na bazie kobylego mleka. Aktualnie do jego przygotowania wykorzystuje się również mleko owcze, wielbłądzie, a nawet krowie. W Europie stosunkowo trudno jest dostać mleko klaczy, dlatego też spożywanie oryginalnego kumysu nie jest bardzo rozpowszechnione. Dlaczego warto go jednak spróbować?
Historia kumysu
Nie do końca wiadomo, kiedy zaczęto wytwarzać kumys, ale w XIII wieku jego produkcja była już rozpowszechniona. Napój ten wytwarzały koczownicze ludy Azji Centralnej: Mongołowie, Kirgizi, Tatarzy, Baszkirowie, Kazachowie. Był to świetny sposób na przedłużenie trwałości mleka.
W XIX wieku nastała swoista moda na picie kumysu. Naukowcy donosili, że ma on prozdrowotne działanie, więc zaczął on być wykorzystywany nawet w tzw. zakładach kumysowych, czyli dzisiejszych sanatoriach. Takie ośrodki były otwierane na terenie Ukrainy, Rosji, Polski. Przebywali w nich m.in. Henryk Sienkiewicz, Maria Konopnicka czy też Ignacy Paderewski. Tego rodzaju kuracja obejmowała 6-12 tygodni. Zaczynała się od 2-3 szklanek kumysu dziennie, a kończyła na 6-8 butelkach w ciągu dnia.
Pomimo że kumys uznawany jest za napój alkoholowy, mogą go spożywać muzułmanie, kobiety w ciąży, karmiące, a nawet dzieci. Oczywiście w mniejszych ilościach.
Smacznego: przepis na placuszki dyniowe
Jakie właściwości ma kumys?
Kumys zawiera wszelkie składniki charakterystyczne dla mleka, a dodatkowo te, które powstają w procesie fermentacji. Znajdziemy w nim: witaminę A, witaminy z grupy B, witaminę C, D oraz E, a także żelazo, jod, miedź i tytan.
W początkach XX wieku kumys służył jako środek wspomagający leczenie gruźlicy i ułatwiający zasypianie. Liczne badania dowiodły, że napój ten łagodzi kaszel i katar, ale też wspiera pracę układu pokarmowego. Jest skuteczny w przypadku biegunki, wymiotów i innych problemów żołądkowych.
Dodatkowo kumys jest doskonałym źródłem żelaza, więc poleca się go anemikom oraz osobom po krwotokach czy też kobietom po porodach. Sprawdza się w profilaktyce chorób serca oraz cukrzycy.
Kumys jest lekkostrawny i niskokaloryczny, a także korzystnie wpływa na metabolizm. Bez obaw mogą go spożywać osoby na diecie odchudzającej. Ponadto napój ten poprawia kondycję skóry i włosów, co sprawia, że używa się go w produkcji kosmetyków pielęgnacyjnych.
Kumys można również stosować jako lek na kaca. Uzupełnia witaminy i składniki mineralne, dlatego też niejednokrotnie dawniej stanowił jedyny pokarm ludów koczowniczych nawet przez dłuższy okres.
Jak zrobić kumys?
Kumys ma kolor mlecznobiały, a czasami wręcz nieco błękitny. Jego konsystencja jest rzadka, a smak kwaskowaty, trochę drożdżowy, a jednocześnie słodkawy. Fermentacja sprawia, że napój jest gazowany.
Proces jego produkcji trwa od 1 do 3 dni. Im dłużej pozostaje w ciepłym miejscu i fermentuje, tym bardziej staje się gorzki i musujący. Jeśli napój będzie potem przedestylowany, powstanie z niego wódka zwana archi.
Dawniej kumys wytwarzano w workach wykonanych ze skóry koni. Dzisiaj produkuje się go raczej w drewnianych beczkach, a w warunkach domowych wystarczą szklane butelki.
Przepis na kumys domowej roboty
Składniki:
- 1 l dowolnego mleka,
- 4 łyżki cukru,
- 100 ml ciepłej wody,
- 1 łyżeczka drożdży,
- szczypta soli.
Przygotowanie:
- Mleko należy podgrzać do 30 stopni. Wodę, drożdże i cukier najpierw łączymy ze sobą, a potem do mieszanki dodajemy mleko i dokładnie mieszamy do połączenia wszystkich składników.
- Następnie solimy i rozlewamy do butelek tak, by zostało ok. 1/5 wolnej przestrzeni. Potem trzeba energicznie potrząsnąć każdą dobrze zakręconą butelką.
- Tak przygotowany napój odstawiamy na 10 godzin w ciepłe miejsce – najlepiej ok. 21 stopni, przekręcając butelki do góry dnem. W tym czasie należy kilkakrotnie potrząsać butelkami, aby śmietana mieszała się z mlekiem.
- Po 24 godzinach butelki można ostrożnie otwierać.
- Kumys jest gotowy do picia. Należy go przechowywać w lodówce.
W produkcji kumysu drożdże można zastąpić połową szklanki maślanki. Zmieni ona smak napoju.
