Co warto wiedzieć o pistacjach?

Pistacja jest sporej wielkości drzewem osiągającym nawet 8 metrów wysokości. Pochodzi prawdopodobnie z pogranicza Azji Środkowej i Azji Mniejszej, gdzie jej smakowite owoce, ukryte w twardych łupinach pękających po osiągnięciu dojrzałości, jadano już… 7 tysięcy lat przed naszą erą. Świadczą o tym badania archeologiczne prowadzone na terenie tureckiej Anatolii – w czasie wykopalisk, oprócz migdałów, grochu czy nasion zbóż odnaleziono pozostałości orzeszków pistacjowych.

Turcja, obok Iranu, Stanów Zjednoczonych i Chin, należy obecnie do największych producentów pistacji. Na niektórych plantacjach wciąż zbiera się je tradycyjnymi metodami, czyli ręcznie, do pojemników noszonych na plecach lub poprzez potrząsanie gałęzi, by owoce spadały na rozpostarte pod drzewem płachty.

Jednak coraz częściej zbieraczy zastępują bardziej efektywne maszyny. To konieczność, ponieważ popyt na pistacje rośnie – każdego roku na świecie sprzedaje się ich ponad milion ton. Trudno się dziwić, gdyż jest to produkt bardzo smaczny i uniwersalny – sprawdza się zarówno w deserach, jak i daniach wytrawnych.

Pistacje, jak wszystkie orzechy, charakteryzują się imponującymi walorami odżywczymi. Stanowią m.in. skarbnicę tłuszczów, głównie jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, wśród których dominuje kwas oleinowy. To związek pozytywnie wpływający na układ pokarmowy, obniżający poziom "złego" cholesterolu LDL, uczestniczący w procesach tworzenia i regeneracji komórek, a także działający przeciwnowotworowo. Podobnie jak inne obecne w pistacjach kwasy tłuszczowe wspiera również pracę mózgu oraz całego układu nerwowego, wspomaga wzrok, przeciwdziała alergiom i zapobiega odkładaniu się tkanki tłuszczowej.

Smakowite orzeszki dostarczają także sporo wartościowego białka oraz błonnika, który zwiększa objętość w żołądku, wywołuje uczucie sytości i wspomaga prawidłowe funkcjonowanie jelit – poprawia ich perystaltykę i reguluje proces wypróżniania.

Pistacje obfitują w witaminy z grupy B, zwłaszcza B1 (zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, mięśni i serca) oraz B6, niezbędną dla prawidłowego funkcjonowania mózgu i tworzenia czerwonych krwinek. Dostarczają też dużo luteiny, korzystnie wpływającej na wzrok. Są bogatym źródłem fosforu, który wzmacnia kości i zęby oraz bierze udział w regulacji wielu procesów metabolicznych.

W orzeszkach nie brakuje także antyoksydantów, w tym tokoferoli i fitosteroli, neutralizujących szkodliwą aktywność wolnych rodników przyspieszających procesy starzenia i sprzyjających rozwojowi nowotworów czy chorób układu krążenia.

Oczywiście pistacjami nie należy objadać się bez umiaru. Po pierwsze są wysokoenergetyczne (100 g orzeszków dostarcza 590 kcal), po drugie w nadmiarze, szczególnie spożywane na czczo, mogą zakwaszać organizm. Zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej skutkuje przykrymi dolegliwościami – brakiem energii życiowej, problemami z koncentracją, bólami głowy czy zwiększoną podatnością na przeziębienia.

Pistacje możemy kupić w różnej formie: łuskane lub w skorupkach, prażone albo nie poddane obróbce termicznej, solone czy bez jakichkolwiek dodatków. W każdej postaci smakują wyśmienicie i mogą stanowić wartościowy dodatek do potraw.

W Turcji i na Bliskim Wschodzie tradycyjne dodaje się je do baklawy, czyli deseru z ciasta filo przełożonego warstwą orzechów zmieszanych z miodem, po czym zapieczonego, polanego syropem z wody, cukru i soku cytrynowego, a na koniec posypanego zmiażdżonymi pistacjami.

W Iranie jada się kremowe lody z orzeszkami pistacjowymi, wodą różaną i szafranem, zaś w Indiach wzbogaca się nimi kheer, czyli popularne puddingi ryżowe. Francuzi nie wyobrażają sobie bez pistacji terriny – rozpływającego się w ustach pasztetu z różnych rodzajów mięs.

Orzeszki pistacjowe świetnie komponują się z czekoladą, owocami cytrusowymi, daktylami czy miodem. Lubią towarzystwo goździków i kardamonu. Możemy je dodawać do różnych wypieków (zarówno ciast, jak i pieczywa), ale również śniadaniowej owsianki.

Pasują też do dań wytrawnych – po zmiksowaniu z oliwą, tymiankiem, rozmarynem, czerwonym pieprzem i solą morską otrzymamy prosty i smaczny sos do makaronu. Orzeszki warto dodać też do bazyliowego pesto. Doskonale sprawdzają się w rozmaitych sałatkach, np. z rukolą, pomidorkami i parmezanem. Posiekane pistacje warto dodać do kremowych zup, choćby z marchewki, kalafiora czy szparagów. Po zmieleniu będą ciekawą panierką do kurczaka albo kotleta schabowego.

Możemy też przygotować masło pistacjowe – pyszne smarowidło do pieczywa lub dodatek do deseru czy owsianki. Zadanie jest proste – podprażone pistacje miksujemy na proszek, który zbieramy ze ścianek naczynia i ponownie blendujemy, aż z orzeszków zacznie wydzielać się olej, a następnie masa zyska kremową konsystencję. Warto ją wzbogacić odrobiną soli himalajskiej lub syropem klonowym.