12 potraw, których nie może zabraknąć na wigilijnym stole

Jesteśmy tradycjonalistami. Jak Wigilia to najlepiej w rodzinnym domu, z choinką, białym obrusem na stole i własnoręcznie przygotowanymi potrawami. Odstępstwa od tradycji - niemile widziane. W ten wieczór na niewielu stołach łosoś ma szansę zastąpić karpia, a wędzony węgorz - śledzika w oleju lub śmietanie. Zupa rybna niechybnie przegra z barszczem i grzybową, ciasto drożdżowe nie ma szans w rywalizacji z piernikiem, a grzane wino ustąpi kompotowi z suszu.

I choć przed świętami jesteśmy zmęczeni gotowaniem i sprzątaniem, wiemy, że 12 dań na stole musi się pojawić. Dlaczego dwanaście? Jedni mówią, że to od 12 apostołów, inni, że to od liczby miesięcy w roku. Niezależnie od interpretacji, mało która gospodyni pozwoli sobie na niewypełnienie wymogów tradycji.

Niekwestionowany władca wigilijnego stołu i – jako ryba – symbol Chrystusa-Rybaka. Ponieważ przez resztę roku sięgamy po niego rzadko (by nie powiedzieć w ogóle), należy mieć nadzieję, że nawet najbardziej wybredni goście skuszą się na dzwonki tej ryby. Na świątecznym stole pojawia się w kilku postaciach: karpia smażonego (obtoczonego w jajku i mące), karpia po żydowsku (w słodkiej galarecie) lub karpia w śmietanie.

Jest rybą tłustą, więc warto wiedzieć, że najmniej kaloryczną, ale nadal tradycyjną, jego wersją, będzie przyrządzenie go w klasycznej galarecie. W stosunku do karpia smażonego to 80 kcal mniej w porcji. Niezależnie od sposobu przyrządzenia, warto wiedzieć, że najlepiej jeść go bez skórki (gromadzą się w niej toksyny) oraz skropić go cytryną, co spowoduje lepsze wchłanianie żelaza. W wersji lekkostrawnej, ale już niemającej oparcia w tradycji, możemy przyrządzić go na parze lub upiec w rękawie foliowym.

Tradycyjnie są symbolem postu, natomiast w kontekście żywieniowym – jedną z najzdrowszych ryb oraz co ważne – tanią i powszechnie dostępną. Mimo że dość tłuste, nie dostarczają wielu kalorii. Jeśli jednak dbamy o linię swoją i gości, lepiej przygotować je w śmietanie niż w oleju. Olej dodaje kalorii, czyni potrawę ciężkostrawną, a poza tym powoduje, że słabiej wchłaniamy wielonienasycone kwasy omega-3 z ryb na korzyść jednonienasyconych kwasów zawartych oleju roślinnym. Te solone zawierają najwięcej witamin i minerałów, ale i sporo sodu, który zatrzymuje wodę w organizmie. Przed ich doprawieniem, wymoczmy je więc w wodzie lub mleku.

Rybę duszoną w warzywach, nie wiedzieć czemu zwaną rybą po grecku, przyrządzamy z ryb białych: mintaja, morszczuka, dorsza. Ta tradycyjna wigilijna potrawa jest kaloryczna przede wszystkim z racji duszonych w dużej ilości oleju warzyw, które otaczają kawałki, także smażonej na oleju, ryby. Jeśli zamiast dusić warzywa ugotujemy je na parze, uzyskamy do 200 kcal mniej w porcji.

Unoszący się w domu zapach moczonych lub podsmażanych grzybów to niechybny znak zbliżających się świąt. Niezależnie czy podawana z kluskami czy pasztecikiem, w wielu domach to właśnie od niej zaczynamy Wigilię. Przyrządzona z suszonych grzybów, swoją etykietkę zupy ciężkostrawnej zawdzięcza raczej dużej ilości śmietany i zasmażki niż zawartości grzybów.

Jesteśmy tradycjonalistami. Jak Wigilia to najlepiej w rodzinnym domu, z choinką, białym obrusem na stole i własnoręcznie przygotowanymi potrawami. Odstępstwa od tradycji - niemile widziane. W ten wieczór na niewielu stołach łosoś ma szansę zastąpić karpia, a wędzony węgorz - śledzika w oleju lub śmietanie. Zupa rybna niechybnie przegra z barszczem i grzybową, ciasto drożdżowe nie ma szans w rywalizacji z piernikiem, a grzane wino ustąpi kompotowi z suszu.

I choć przed świętami jesteśmy zmęczeni gotowaniem i sprzątaniem, wiemy, że 12 dań na stole musi się pojawić. Dlaczego dwanaście? Jedni mówią, że to od 12 apostołów, inni, że to od liczby miesięcy w roku. Niezależnie od interpretacji, mało która gospodyni pozwoli sobie na niewypełnienie wymogów tradycji.

Zgromadzona w beczkach kiszonka pozwalała niegdyś przetrwać zimę, a na przednówku dostarczyć niezbędnych witamin. Jej symbolika odnosi się więc do dostatku i zachowania sił życiowych. Połączona z grochem miała zapewniać zdrowie. Sama kiszona kapusta ma tylko 12 kalorii w 100g, więc nie jest kaloryczna. Jednak – co ważne dla osób z chorobami układu krążenia, nadciśnieniem, skłonnościami do obrzęków – zawiera dużo soli. Część można usunąć, płucząc warzywo przed szatkowaniem i gotowaniem. Groch ma dużą zawartość błonnika, który przyspiesza pasaż jelitowy, więc będzie świetnie przeciwdziałał zaparciom, o które nietrudno w czasie trzech dni spędzanych przy stole. Niestety największym minusem obu składników jest działanie wzdymające. Ale i na to jest rada. Kapustę należy doprawić majerankiem, a groch dokładnie wymoczyć w przegotowanej, wrzącej wodzie w proporcji 1:4.

Ciasto to fundament pierogowego sukcesu. Jeśli nie będzie dobrze przygotowane, pierogi – choćby podparte najgenialniejszym farszem – nie będą dobre. W kwestii sposobu przyrządzenia pierogowego ciasta, co gospodyni to inny przepis. Jedna szkoła mówi: kilo mąki, sześć jajek, zero wody. Mocne wyrabianie, cienkie rozwałkowanie, szybkie sklejanie. Bo jak ciasto jest bez wody, to wyschnięte się nie sklei i farsz nam się wymsknie. Druga opcja: ciasto z dodatkiem wody. I to w takiej ilości, by było miękkie i dało się rozwałkować jak najcieniej. I wreszcie wersja ciasta parzonego: mąka, woda (niemal wrząca), troszkę soli. Wtedy ma być elastyczne, pozwoli się cieniutko rozwałkować i nie będzie pękać. A potem? Wycinamy szklanką krążki. Szykujemy nadzienie: kiszoną kapustę z grzybami umieszczamy w misie robota kuchennego, nastawiamy na opcję szatkowania, nakładamy farsz na ciasto, lepimy pierogi i wrzucamy na wrzącą wodę.. Prawda, że proste? No, może jedynie nieco pracochłonne…

Niezbędne składniki: suszone jabłka, gruszki, śliwki, a do tego przyprawy takie jak goździki, cynamon i szczypta kardamonu. Na wigilijnym stole pojawia się z powodu symboliki owoców. Jabłka gwarantują miłość, zdrowie i pokój, gruszki zapewniają długowieczność, a suszone śliwki mają odpędzać złe moce. Dlaczego warto wypić w świątecznych dniach szklankę naparu z owocowego suszu? Bo to bogate źródło błonnika pokarmowego, przeciwdziałające zaparciom, a przez dodatek przypraw przyspieszające trawienie i przynoszące ulgę przeciążonemu świątecznym obżarstwem żołądkowi. Pamiętajmy, aby nie słodzić go za bardzo, bo wtedy jego kaloryczność niebezpiecznie wzrośnie.

Mąka, jaja, tłuszcz, czekolada to podstawa, ale bez goździków, cynamonu, imbiru, anyżu, gałki muszkatołowej piernik straciłby cały swój urok. Całą gamę tych przypraw możemy łączyć w dowolnych kombinacjach, dzięki czemu pierniki i pierniczki za każdym razem mogą mieć inny smak i aromat. Pamiętajmy też, by przygotować je na kilka dni przed świętami. To jedno z ciast, które musi dojrzeć, gdyż dopiero po czasie nabiera swych w właściwości, w pełni ujawnia aromat i zyskuje odpowiednią konsystencję.

Pszenica, mak, miód, ogrom bakalii, orzechów i mleka. W jednym garnku gotujemy pszenicę (ok. 3 godzin), w drugim mak (tylko przez 15 minut). Pszenicę odstawiamy do wystygnięcia, mak mielimy w robocie kuchennym na gładką masę. Bakalie moczymy (najlepiej w rumie) i kroimy na cienkie paseczki. Wszystkie składniki łączymy i schładzamy. To danie mające swoich wielbicieli, ale bardzo kaloryczne.

Bomba węglowodanowa – bo i tych pochodzących z pszennego makaronu, i z bakalii. Warto zatem nieznacznie zmodyfikować przepis i zamiast tradycyjnego makaronu użyć pełnoziarnistego. Zachowuje on wszystkie cenne składniki zawarte w ziarnach zbóż, a wysoka zawartość błonnika sprawia, że jest mniej kaloryczny.

Śledzik bez chleba? To dla wielu osób bardzo zły pomysł. Ale jeśli chleb to w małej ilości i ten pełnoziarnisty. Zawarte w nim węglowodany uwalniają się stopniowo, panując nad poziomem glukozy we krwi, a ziarno zmielone w całości zawiera ogromne ilości cennego błonnika, który przechodząc przez jelita, niczym szczotka, oczyszcza je od środka.