Wanilia - zastosowanie aromatycznej przyprawy

Wanilia wraz z szafranem i kardamonem zaliczana jest do najdroższych przypraw świata. Od wieków ceni się jej przyjemny aromat oraz niepowtarzalny słodki smak. Laski wanilii znajdują zastosowanie głównie w cukiernictwie, choć wykorzystywane są również w przemyśle kosmetycznym. Chcesz wiedzieć więcej o tej niezwykłej przyprawie? Poznaj dokładnie zastosowania smakowitej wanilii.

Aromatyczna wanilia pochodzi z tropikalnych terenów Ameryki Południowej i Środkowej. Tradycje jej używania sięgają czasów cywilizacji azteckiej, w której przyprawa funkcjonowała jako jeden ze środków płatniczych. Do Europy laski wanilii przywieźli ze sobą w hiszpańscy konkwistadorzy. Bardzo szybko surowiec ten stał się pożądanym towarem luksusowym. Prawdopodobnie wanilia pojawiła się na Starym Kontynencie ze sprawą Hernana Corteza, który został poczęstowany przez Azteków ich królewskim napojem o nazwie Tlilxochitl. Zdobywca Meksyku był tak oczarowany aromatem i smakiem specjału, że od razu postanowił poznać tajemnicę jego niezwykłości. Okazało się, że drink doprawiano nieznaną w Europie wanilią. Dziś przyprawa ta stanowi jeden z najpopularniejszych dodatków do wyrobów cukierniczych. Oprócz tego stosuje się ją do produkcji różnego rodzaju środków kosmetycznych.

Wanilia – ogólna charakterystyka

Przyprawę pozyskuje się z owoców wanilii płaskolistnej (Vanilla planifolia) – rośliny z rodziny storczykowatych, występującej dziko w kilku krajach znajdujących się w strefie klimatu równikowego. Obecnie największymi producentami wanilii są Madagaskar, Indonezja, Chiny, Papua-Nowa Gwinea oraz Meksyk. Roślina, z której wytwarza się przyprawę, to gatunek pnącza, rosnącego współrzędnie na pniach drzew. Liany wanilii płaskolistnej osiągają długość około 15 metrów i porośnięte są przez duże, sztywne, ciemnozielone liście. Od maja do sierpnia roślina wypuszcza charakterystyczne żółte kwiaty, wydzielające bardzo przyjemny aromat. Najcenniejszym elementem wanilii płaskolistnej są jednak jej owoce – podłużne torebki nasienne, które zebrane przed całkowitym dojrzeniem poddaje się procesowi ususzenia. W ten sposób otrzymywane są tzw. laski wanilii – ciemne i wąskie strąki, zawierające dużą ilość drobnych czarnych nasion. To właśnie te ostatnie wykorzystuje się do urozmaicenia smaku i zapachu licznych kulinarnych
specjałów. Dobrej jakości wanilia cechuje się giętkością oraz delikatnym jasnym nalotem.

Zastosowanie wanilii w kuchni

Wanilia jest przede wszystkim bardzo cennym dodatkiem do dań słodkich. Nawet niewielka ilość wnętrza tzw. laski nadaje wyjątkowego smaku i zapachu licznym deserom. Bardzo dobrze komponuje się ona z czekoladą, dlatego też warto dodać ją np. gorących napojów opartych na tym produkcie. Wanilią równie dobrze można doprawić domowe wypieki – świetnie sprawdza się ona chociażby w przypadku ciast drożdżowych (chociażby wielkanocnej baby)
, serników, mazurków, biszkoptów itp. Z pewnością wanilię warto dodać do różnego rodzaju słodkich kremów oraz lodów. Bardzo często przyprawą urozmaica się też kawy, herbaty oraz alkoholowe likiery. Laski wanilii dobrze smakują także z deserami owocowymi. W sztuce kulinarnej wykorzystywane są nie tylko same owoce egzotycznego pnącza, ale również uzyskane z niego proszki, olejki oraz tzw. cukier waniliowy (lub jego tańszy zamiennik – cukier wanilinowy).

Do czego warto dodać wanilię?

• Ciasto drożdżowe
• Lody waniliowe
• Krem waniliowy
• Muffinki
• Pączki
• Sernik świąteczny
• Beza
• Nalewka z dyni
• Kawa/herbata
• Panna Cotta
• Tiramisu
• Bananowy chleb

Inne zastosowania wanilii

Wanilia posiada również kilka właściwości niezwiązanych ze sztuką kulinarną. Uważa się między innymi, że przyprawa wykazuje działanie pobudzające. Odpowiedzialne mają być za to związki chemiczne zawarte w wysuszonych owocach rośliny - glikozyd waniliny oraz glikozyd alkoholu waniliowego. Co ważne, wanilia dodaje energii naszemu organizmowi, przy czym nie posiada żadnych właściwości narkotycznych i uzależniających. Oprócz tego wykazano, że przyprawa opóźnia procesy starzenia się, poprawia krążenie oraz łagodzi niestrawność. Bardzo często wykorzystuje się ją w przemyśle kosmetycznym – wanilia dodawana jest do kremów, perfum, mydeł, balsamów itp. Oprócz tego przyprawą aromatyzuje się różne wyroby tytoniowe – cygara czy chociażby papierosy.

Czy wiesz, że…?

Nazwa przyprawy po raz pierwszy została użyta w roku 1658 przez Willema Piso. Pierwotnie oznaczała „mały strączek”.

Obecnie rozróżnia się kilka rodzajów wanilii. Najbardziej ceniona jest jej odmiana meksykańska. Oprócz tego ceni się nieco ciemniejszą wanilie burbońską i jaśniejszą mauretańską.

Charakterystyczny nalot na lasce wanilii tworzą kryształki nazywane „givre”. To właśnie one w procesie fermentacji wydzielają charakterystyczny dla przyprawy zapach.

Wojciech Chentkiewicz